ХХ ғасырдың ІІ жартысындағы АҚШ-тың саяси-экономикалық дамуы

“Соғыстан кейінгі жылдарда кредит-қаржы мекемелері өнеркәсіптік корпорациясының жаңа акцияларының көп бөлігіне ие болды. 50-жылдары  олардың үлесіне 44 % барлық өндірістік акциялар кірді”[25,235]. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Менің курстық жұмысым көлемдегі зерттеулер ой-түйсігінен өткізіліп, талдауым төмендегідей қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

XX ғасыр “Америка ғасыры” деп аталған. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ ғылыми-техникалық мүмкіндікке ие болды. Ол капиталистік дүниеде өнеркәсіптің бірқатар аса жаңа салаларының өнімін шығару, ғылыми зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық талдамаларға жұмсайтын шығындар көлемі жөнінде жетекші орын алды.

АҚШ әлеуметтік реформалар қабылдау негізінде “қайырымдылық мемлекеті” пайда болды.

“Мемлекеттік қайырымдылық”  саясаты АҚШ-та 40-50 жылдары жүргізілді. Мұндағы шешуші күштер “демократиялық толқын” болды. Олардың басты  талаптары - әлеуметтік реформалар қабылдау болды. Осы себептен көптеген реформалар қабылданды.

“Қайырымдылық мемлекетінің” мақсаты – еңбек қатынасындағы мемлекеттік реттеуді жүргізу.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін  АҚШ-тың экономикасының қарқынды өсуіне, оларды жүзеге асыруға экономикалық-әлеуметтік реформалар, мүмкіндік туғызды және “мемлекеттік қайырымдылық” саясаты өте тиімді болды.

Сонымен “қайырымдылық  мемлекет” – нарықтық экономиканы  сақтай отырып, өзінің азаматтарына белгілі  деңгейде әлеуметтік қамтамасыз етуге  және тұрмыс халін жақсартуға кепіл  беретін демократиялық мемлекет болды.

Президент Г. Трумэннің соғыстан кейінгі жылдардағы ең басты мәселесі – бейбіт уақыт экономикасына көшу болды. Ол өзінің 21 бөлімнен тұратын бағдарламасын шығарды. Атап айтсақ, еңбек заңдарын бұзумен күресуді, ең кіші жалақысының мөлшерін ұлғайтуды, жұмыссыздарға берілетін көмекті көбейту, тұрғын үй алуға көмектесуді қарастырған.

Президенттің басты  міндеті – бюджетті тұрақтандыру, мемлекеттік шығындарды қысқарту, салықтарды төмендету, долларды бекіту.

АҚШ экономикалық жағынан тежеуді  толықтыру үшін әскери одақ құрады (1949 ж.).

АҚШ Батыс Европа мемлекеттеріне көмектесу  нәтижесінде, онда өзінің өнеркәсіп  өнімдерін, товарын сату үшін экономикалық тәуелсіздігін қайта алу үшін экспорт қажет болғандықтан, Батыс  Европа елдеріне жаңа рыноктар құру үшін кеден бөгеттерін жойды. Сөйтіп, ол халықаралық саудаға шығып, өзінің экономикасының өсуін жандандырды. Реформаларды тиімді пайдаланып, саясат жүргізу, мемлекеттік билікті нығайту, кемшіліктерді жоя білу нәтижесінде халықаралық аренада, халықаралық саудада, экономикада зор табысқа жетті.

Екінші тарау бойынша, АҚШ экономикасындағы салалар екінші дүниежүзілік соғыстан кейін ерекше дамыды. Әсіресе АҚШ-тың  банк, корпорациялары өз істерін ары  қарай дамытты. 1950 жылдары холдингтік компаниялар (әртүрлі салаларды  қолында бақылайтын) дамып, ерекшелене түсті.

Ауыл шаруашылығында бірқатар фермалар ұлғайып, өнімділігін көтерді. Фермерлер  арасынан көптеп ірі іскерлер шықты. Алып ассортиментті үлкен сауда  орталықтары тұтыну түрімен өзгерді.

Соғыстан кейінгі жылдарда экономикада  ұзақ мерзімді құрылымдық-техникалық қайта құру болып өтті. Оның мәні – ғылыми-техникалық революцияның аса жаңа жетістіктерін ендіру. Автоматтандырылған жүйелерді, өнеркәсіптік роботтарды және т.б. енгізуге жол ашыла бастады.

Экономикадағы қайта құру реформалар АҚШ-тың дүниежүзілік рыноктағы бәсекелестік позицияларын күшейте түсті.

АҚШ үшін өндіріс пен  капиталдың, оның ішінде банк жүйесі, ісінде шоғырланудың жоғарғы дәрежесі финанс олигархиясына тән.

АҚШ мемлекеттік-монополияның капитализмнің маңызды белгісі  несие, қарыз беру, капиталды экспортқа шығару болды. Несиелер мен қарыздар алған елдер АҚШ капиталына финанстық-экономикалық кіріптарлыққа түсті.

Әсіресе, соғыстан кейінгі  жылдарда ең жоғарғы көрсеткіштер 1947 жылы болды. Бұл жылдары, экономикадағы  салаларда көптеген жетістіктер  болды.

 

АҚШ өнеркәсіп өндірісінде  бірнеше рет дағдарыстарды басынан  кешірді, бірақ оларға қарамастан жұмыстарын жүргізіп, экономикасының дамуына көп көңіл бөлді.

Соғыстан кейін АҚШ капитал  экспортеры ретінде ірі капиталистік держава арасынан бәсекелестер кездеспеді. Осы себептен АҚШ-тың экспорт  товарлары жеңіл өтті. Банк, корпорациялар  көп пайда тапты.

Соғыстан кейінгі жылдарда американ имперализмі атом қаруына бір өзі ғана ие болғанына, әскери базаларына, финанстық-экономикалық артықшылығына сүйене отырып, дүниежүзілік үстемдік орнату жоспарын жүзеге асырып қалуға тырысты.

1991 жылдан бастап АҚШ  пен Қазақстан арасында дипломатиялық қатынас орнатылып, екі жақты байланыс дамып келеді.

АҚШ қазіргі кезде  Қазақстандағы экономикаға ірі  инвестор болып табылады. Жан-жақты  ынтымақтастық орнатуда стратегиялық маңызы зор.

Р. Рейган “Американың экономикасы мықты да, тұрақты болып қалады. Біздің тарихи, таңқаларлық экономикалық өсуіміз ары қарай жалғасады” – деген еді. Солай болып та жатыр.

Қазір біз ел мен бүкіл  дүние жүзі жаңа ғасырға жақындай бастағанда, американ халқы келер күндерге бұрынғыдай зор сеніммен қарап отыр.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

 

1. “Билль о правах солдатов” 1944-1947 г.г. // Хрестоматия по новейшей истории. М, 1960, II-том, 315-бет.
2. “Билль о экономических правах” 1944-1947 г.г. // Хрестоматия по новейшей истории. М, 1960, II-том, 320-бет.
3. “Закон о занятости” 1946 г. // Хрестоматия по новейшей истории. М, 1960, II-том, 328-бет.
4. “Доктрина Трумэна” 1948 г. // Хрестоматия по новейшей истории. М, 1960, 351-бет.
5. “Программа помощи” 1945-1948 г.г. // Хрестоматия по новейшей истории. М, 1960, 256-бет.
6. Астопович Т., Григорьев М., Кириченко С.С. США: экономика, дефициты, задолженность. М, 1991, 305-бет.
7. Беглов С. Европейские сообщество угроза миру и безопасности народов. М, 1949, 153-бет.
8. Братченко Б.Ф. Угольная промышленность США. М, 1971, 402-бет.
9. Брукс М. Нефть и внешняя политика: От Трумэна до наших дней. М, 1986, 258-бет.
10. Грайнер Б. Американская внешняя политика: От Трумэна до наших дней. М, 1986, 258-бет.
11. Голдсмит Р.У. Национальное богатство США в послевоенный период. М, 1986, 457-бет.
12. Гофман К.Б. Что несет “План Маршалла” в Европе. М, 1947, 297-бет.
13. Далин С.А. США послевоенный государственно-монополитический капитал. М, 1972, 356-бет.
14. Джеймс А. “План Маршалла” план восстановление или военный план. М, 1949, 270-бет.
15. Жуков Е.Ф. Страховые монополии в экономике США. М, 1971, 288-бет.
16. Захматов М.И. Монополии и внешнеэкономическая политика США. М, 1967, 304-бет.
17. Зинн Г.С. США после второй мировой войны. 1945-1971 г.г.

М, 1977, 187-бет. 

18. Картер А. Структурные изменения в экономике США. М, 1974, 352-бет.
19. Козловский А.А. Потребительский кредит. М, 1964, 156-бет.
20. Лон В.И. США в военные и послевоенные годы 1940-1960 г.г.       М, 1964, 214-бет.
21. Манукян А.А. Проблемы послевоенного развития экономики США. М, 1966, 244-бет.
22. Манукян А.А. Экономическое положение-капиталистических стран. М, 1966, 356-бет.
23. Манукян А.А., Козорез К.Н. Капиталистический рынок нефти.      М, 1953, 748-бет.
24. Мартынов С.А. Сельское хозяйство США и его проблемы. М, 1970, 451-бет.
25. Меньшиков С.М. Миллионеры и менеджеры. М, 1965, 556-бет.
26. Мельников Ю.М. Внешнополитические доктрины США. М, 1970, 298-бет.
27. Мельников Ю.М. Вычислительные машины и программирование на ЭВМ. М, 1972, 366-бет.
28. Мозолин В.П. Право США и экспанция американских корпораций. М, 1974, 226-бет.
29. Монополистический капитал США после второй мировой войны. Под. ред. Рубинштейна М.И. М, 1958, 379-бет.
30. Мэдисон С.Т. Экономическое развития в странах Запада. М, 1967, 450-бет.
31. Наборов В.Б. Внешнеэкономическая политика США. М, 1968, 263-бет.
32. Перло В. Жустойчивая экономика. Бумы и спады в экономике США после 1945 г. М, 1975, 254-бет.
33. Соединенные Штаты Америки: экономика, политика. М, 1972, 545-бет.
34. США: измерение экономического роста. Анализ исходных статических показателей. М, 1976, 275-бет.
35. США: государство и рынок. М, 1991, 329-бет.
36. США: государство и экономика. М, 1976, 309-бет.
37. Севельев В.А. Капиталий США: прошлое и настоящее. М, 1989, 526-бет
38. Томас Б. Американский имперализм и План Маршалла. М, 1991, 455-бет.
39. Усоскин В.М. Монополистический банковский капитал США.      М, 1964, 261-бет.
40. Фишер С., Стенли М. Экономика. М, 1991, 578-бет.
41. Хейне П. Экономический обзор мышления. М, 1991, 352-бет
42. Хансен Э.С. Послевоенная экономика США. М, 1966, 264-бет.
43. Шаров А.Н. Экономика США. М, 1988, 514-бет.
44. Экономика и национальная безопасность. М, 1989, 632-бет.