Музыкалық білім берудің әдістемесі

 

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

 

«Сырдария »   университеті

«Өнер» факультеті

                                     «Ән  және саз » кафедрасы.

                                                      

                                                   

                  

 

 

                                                        

                        “Бекітемін” __________

                                                                                                             Кафедра    меңгерушісі

                                                                                                              “____”   ______   200  ж.

 

                                                                                                                                                                                           

                                                                                                                                                           

 

«Музыкалық білім берудің әдістемесі»

пәнінен О Б С Ө Ж   мәтіндері

                        

 

 

 

 

 

Лектор: Сейілбекова Ү.К

 

 

 

 

 

 

 

 

Жетісай – 2007ж

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

№ 1 - Тақырып

 

“Музыкалық білім берудің әдістемесі” пәнінің ВУЗ – дық музыка педагогикалық мұғалімін дайындау жүйесінде алатын орны.

 

   Қарастырылатын мәселелер:

1. Оқушылардың музыкалық тәрбиесінде, оқыту және дамуында педагогикалық жолдарының таңдап алынған негізінде музыка мұғалімін кәсіби хабар етіп дайындау; жаңа идеялар мен қарама – қайшылықтарды табу, оларды жою.

2. Жаңартылған музыка педагогикалық  іс - әрекет және ғылым тануды  үйренуге бағытталған іс - әрекет  сферасы білім беру методологиясы.

 

Пайдаланылатын әдебиеттер:

1.Әденбаев С.Ш. Тәрбие теориясы  мен әдістемесі А., 2004.

2.Апраксина О.А. Методика музыкального  воспитания в школе. М., 1983

3.Меңдаяқова Қ.М., Қарамолдаева  Г.Ж. Мектепте музыка тәрбиесін  беру әдістемесі. А., 1997.

4.Абдуллин Э.Б. Николаева Е.В. Теория  музыкального образования. М., 2004.

5.Момынұлы П. Музыкалық эстетикалық  тәрбие. А., 2000.

6.Ұзақбаева С. Тамыры терең тәрбие. А., 1995.

7.Қазақ Совет энциклопедиясы. 8 том.

8. Детская музыкальная энциклопедия

9.Крюкова В.В. Музыкальная педагогика  Ростов- на-Дону., 2002.

10.Музыка әлемінде журналы 2005-2006 ж.ж

11.Халабузарь П. Попов В. Добровольская  Н. “Музыкалық білім беру әдістемесі”

 

Білім саласындағы әлемдік дамуды ескеру, Қазақстан Республикасындағы жоғары білім беруді, соның ішінде  музыкалық білім беруді реформалау, жоғары мектептегі музыкалық-педагогикалық процестерді ұйымдастырудың қалыптасқан негіздерін әдіснамалық-теориялық тұрғыдан терең пайымдауды қажет етеді. Қазіргі таңда болашақ музыка мұғалімдерін даярлаудың ісі белгілі бір жүйеге келтіріліп жатқанымен, бұл салада лайықты оқулықтар, оқу құралдары жоқ  деуге болады. Музыкалық  білім берудің әдістемесі педагогика, психология, музыкатану ғылымдарын ұштастыратын қалыптасу үстіндегі ғылым саласы. Аталған мәселелердің ойдағыдай дұрыс шешім табуы ВУЗ-дық блім беру жүйесінде болашақ манан даярлауға арналған  „Музыкалық білім берудің тарихы мен теориясы“, „Музыкалық білім берудің әдіснамасы“,  “Музыкалық педагогика“ курстары бойынша  арнайы оқулықтарды, оқу құралдарын, әдістемелік нұсқауларды, хрестоматияларды, бейне, жазба материалдарын дайындауды жетілдіру ісімен тығыз байланысты. Мұғалімнің кәсіби дайындығы оның қоғамдық саяси, арнаулы және педогогикалық-психологиялық терең жан-жақты білімі болуымен анықталады. Білімді үнемі толықтырып отыру, өз пәнін жан-жақты игеру қазіргі мұғалімге қойылатын басты да нақты талап.

     Қазіргі таңда  білім шарттары бойынша балаларға  музыкалық білім берудің мазмұны  мен олардың музыкалық дамуы  арасындағы байланысын, музыкадан  сабақ берудің жаңарту үрдісінің  тиімді критерийлерін жасаудағы  ұмтылыс оқушыларға музыкалық  білім беру әдістемесінің интеграциясы  мен бағдарламалар нұсқаларында  ерекше өзекті мәселе больш  отыр.

Коллоквиум

1. Әдістеме дегеніміз не?

2. Музыка қай тілден  шыққан сөз?

3. “Музыкалық білім берудің  әдістемесі ” пәнінің мақсаты  мен міндеті қандай?

4. “Музыкалық білім берудің  әдістемесінде”  қандай физиологиялық  құбылыстардағы зерттеулерге сүйенеді?

5. “Музыкалық білім берудің әдістемесі“ пәні басқа қандай пәндермен өзара тығыз байланысты?

6. “Музыкалық білім берудің әдістемесі“ нені зерттейді?

 

 

№ 2 - Тақырып

 

 Музыка сабағын – мектептегі музыкалық білім берудің негізгі формасы, оны ұйымдастыру, өнер сабағы ретіндегі спецификасы.

 

 Қарастырылатын мәселелер:

1. «Мектеп пәні», «өнер  сабағы» музыка сабақтарының  спецификалық қиындықтары. Басқа  пәндермен ұқсастықтары және  айырмашылықтарының ерекшеліктері.

2. Музыка сабақтарының  түрлері (жалпы қорытындылау, концерт  – сабақ және т.б.)

 

Қазіргі жас буын педагог-музыканттар балалармен жұмыс жасау барысында танымал отандық және шетел прогресшіл қайраткерлерінің ұсынған жаппай музыкалық білім беру идеясына сүйене отырып, оның мазмұнын жаңартуға тырысады. Бұрынғыдай өзекті мәселе болып қала беретін мәселелер: Музыка сабағын өнер сабағы рстінде қалай өткізуге болады? Осы үрдісте музыка сабағына, мүғалімге, оқушыларға қандай рөл жүктеледі?

      «Музыка  өнердің ішіндегі ең күштісі  және де жан-жақтысы, ол адам  санасына терең еніп, тұлғаға  және көпшілікке әмоционалды-идеологиялық  әсер ететін толық құқықты  бірден-бір құрал болып саналады». Дайындық үрдісінде және бағдарламамен жұмыс жасау кезінде пән туралы дидактикалық түсінікті білу болашақ музыка мұғаліміне өте қажет. Сонымен қатар, музыкалық педагогиканың қазіргі жетістіктерін басқа да пәндердің теориясы мен әдістемесін оқытудағы жетістіктерімен салыстыруға мүмкіндік береді. Жалпы және жеке дидактиканың ережелерін пайдалана отырып, музыкалық педагогика шығармашылық тәжірибелерімен оларды байытып отырады.

Сондықтан да осы мәселе теңірегінде әлі де ізденістің қажеттілігі және өзектілігі байқалады.

       Білім  берудің мазмұны өте күрделі  және көп жақты ұғым. Білім  берудің мазмұны қоғамның әкономикалық  және ғылыми-техникалық даму қажеттіліктеріне  байланысты қарастырылады. Білім  берудің, оқытудың мазмұны оқушылардың  ақыл-ойының, дене күш-қуаттарының  жан-жақты дамытуымен, дүниеге ғылыми  кезқарастарының қалыпта-суымен  және олардың өмірге, еңбекке  деген дайындығының қажетті негіз  болатын білімдері, іскерліктері  көлемімен анықталады.

Қазіргі әлеуметтік-педагогикалык жағдайда "Музыка" пәні мұғалімдерінің алдына қойылып отырған талаптардың ішінде төмендегілерді атасақ:

-  музыкалық-педагогикалық  тәжірибелік ғылыми теориямен  қарулануы;

- тұгас педагогикалық  процестің заңдылықтары мен принциптерін  меңгеру;

- педагогикалық жаңаша  ойлау қабілетін дамыту;

- педагогикалық ынтымақтастық  идеясын білу;

- өздігінен білім алуды  жетілдіру;

- өзін-өзі тәрбиелеу дағдысын  қалыптастыру;

- заман талабына сай  білімі терең, өнершіл, нағыз кәсіби  маман болуға тиісті.

Қай сыньш, қай сабақта болмасын музыкалық материалды оқытқан кезде музыканың мазмұнын (мазмүлдық образдарды) негізге алып, түсінуді, ынта-ықыласты, сезімдік құбылыстарын да соған бағыттау керек. Өлең, сурет, қимыл (би) және т.б. құралдар көмекші қызмет атқармак.

 

Реферат тықырыптары

1. Мектептегі музыкалық білім берудің негізгі формасы – музыка сабағы.

2. Музыка сабағын ұйымдастыруда  мұғалімнің жаңаша ойлау  қабілетін  дамыту жолдары.

3. Музыка сабағының құрылымы  мен мазмұны.

4. Музыка сабағын жүргізудің   бағыттары.

5. «Мектеп пәні», «өнер  сабағы» музыка сабақтарының  спецификалық қиындықтары.

6. Музыка сабақтарының  түрлері (дәстүрлі  сабақ)

7. Музыка сабақтарының  түрлері (дәстүрлі емес  сабақ)

3 - Тақырып

 

Музыкалық іс - әрекеттің әр түрлеріндегі

музыка сабағы құрылымының әдістемесі.

 

   Қарастырылатын мәселелер:

1. Музыка сабағының медикалық  жеке зерттеуде музыка мұғалімінің  шығармашылық әдісі.

2. Музыкалық информацияның  әртүрлі қайнар көздерінің репертуар  материалдарына «Багаж» жинау.

3. Көркемдік талапға музыка  танымдық пен мүмкіндіктерді  өмірлік тәжірибе деңгейіне сәйкестендірілген  музыка методикалық репертуарды  іріктеу.

 

Музыка мұғалімі - өз пәнін, оқытудың әдістерін жете игерген, шығармашылық еңбек ететін, педагогикалық шегберлігін үнемі жетілдіретін маман. Педагогикалық шеберлік - кейбіреулерге ғана табиғаттың таңдап берген сыйы емес, ол үздіксіз ізденудің, өзін-өзі үнемі кәсіби жетілдірудің және өзінің қалаған мамандығына деген құмарлығынан туындайтын іс- әрекеттерінің жиынтығы.

Шығармашылық ізденіс еңбектің, мамандықтың барлық салаларына да өте қажет, ал "музыка" пәні мұғалімі үшін ол - үстаздың дарындылыққа жетудің жолы, педагогикалық еңбекте шешуші орын алады.

Музыканы сауатты оқыту әдістемесі тұтас алғанда музыкалық оқытудың міндеттеріне сай болу керек. Көркемдік талғамы бар, музыканы сүйетін, оны жанымен түсінетін, музыкалық өмірге белсене араласатын білімді адам дайындау - мектептің міндеті. Сабақта қолданылатын музыкалык материалдық таңдай білудің маңызы зор.

Өйткені сол шығармалар арқылы балалар өмірдің сан-қилы оқиғаларынан мағлұмат алып, музыкалық материалдар уақыт өткен сайын өзгеріп, толықтырылып отырады.

Музыка туралы әңгіме тыңдай отырып балалар композитордың өмірі, шыгармашыльтғымен танысады. Осылайша музыкаға деген кызығушылығы, әмоциялық көзқарасы қалыптасады және шығарманың мәнерлік кұралдары болатынын ажырата алатын болады.

Халқымыздың музыка тілін терең түсінетіндігі ертеден-ақ аңыз болып тараған. Оған мысал ретінде «Ақсақ құлан» және т.б. көптеген күй аңыздарын алуға болады. Бүгінгі таңда музыка мамандарының алдында тұрған мәселелердің бірі осы ата-бабаларымыздай музыканың құдіретін терең түсініп, оны өзінің рухани азығы етіп, адам өмірін нұрландыруға ат салысатын музыкалық білімді тәрбиелеу. Оның түп-тамыры, негізі - музыканы қабылдай білуде жатыр.

Баланы музыка тыңдауға, тыңдай отырып оны сапалы түрде қабылдауға баулу музыкалык тәрбие беру жұмысындағы міндеттердің бірі. Өйткені ол оқушының музыкалық мәдениеттілігін қалыптастырудың алғы шарты болып есепетеледі.

Музыканы қабылдау - музыка сабағында қолданылатын іс-әрекеттердің кез-келген түрінің іргетасы, бастапқы нүктесі ретінде қарастырылады. Кез келген түрі деп отырғанымыз, музыка тыңцау, ән айту, музыкалық білімділігін арттыру, нота сауаты және т.б.

Бағдарлама бойынша музыка дегеніміз - жалпы білім беретін мектептерде балаларға музыкалық тәрбие берудің негізі. Міне, сондықтан музыканы дұрыс қабылдай білуге тәрбиелеу музыка пәні мұғалімінің басты назарында болуы тиіс.

 

Коллоквиум

1. Музыка сабағында балалар қандай іс-әрекетпен айналысады?

2.Музыка сабағының басқа  пәндік сабақтарға тән ерекше  айырмашылықтарын атаңыз.

3.Музыка сабағында ән  айту барысында кездесетін қиыншылықтарды  қалай шешуге болады?

4. Музыканы тыңдау әдістемесі.

5. Музыканы қабылдау әдістемесі.

 

4 - Тақырып

 

Оқушыларға музыкалық білім берудің негізгі міндеттерін оқытудың әдістерімен тәсілдерінің байланысы.

 

 Қарастырылатын мәселелер:

1.  Әдістердің сапасын бағалау, олардың музыкалық білім берудегі негізгі міндеттерінің байланысы.

2. Оқытудың алдыңғы қатарлы  нақты тәсілдері : жалпы қорытындылау, “алға шығып кету және өткенге  қайта оралу”.

(Д.Б.Кабалевский).

3. Музыка педагогикалық  процестердің ішкі және сыртқы  жақтарын білуде мәселерді –  іздеу әдісі, олардың заңдылықтары  мен қозғаушы күштері (іздеу әдісі).

 

   Музыка сабағы өнер  сабағы болғандықтан, оның әр  компонентінің көркем болуы талап  етіледі. Бұл тек орындалатын  ән мен тыңдалатын музыка ғана  емес, орындалатын жаттығуларға  да тән нәрсе. Әрбір дыбысты  өте әдемі мәнерлеп айтылуы  тиіс. Өйткені, ол музыкалық дыбыс. Музыка сабағындағы қолданылатын  әдіс –тәсілдерге тоқтала кетейік. “Алды шолу өткенге оралу” әдісі. Аталған әдістің мәнін-ол жаңа тақырыптарды бұрынғы өтілген сабақтардағы материалдарға сүйене отырып жүргізу мұғалім үшін бұл әдістің өте үлкен маңызы бар, егер де сабақта мұғалім “алды шолу өткенге оралу ” әдісіне жүгінер болса, онда ол сабақтың тиімділігін арттырып мына жағдайларды шеше алады: