Мектепке дейінгі балалардың эмоциялары мен сезімдерін дамыту

 

Бөлімі	Тәрбиешінің іс- әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялқ-қозғашыллық	-Ұйымдастыру сәті -Шаттық шеңбері: Даярлыққа барғанда, Жолыққан бар жандарға, Ертемен ақ пейілмен, Қайырлы таң деймін мен! Күндіз де елді елеймін, Қайырлы күн тілеймін! Кешке үйге келемін, Не дерімді білемін, Кеш жарық деп кіремін!	Балалар оқу құралдарын шығарып, сабаққа дйындалады. Қимыл - қозғалыспен  шаттық шеңберін жасап көрсетеді
Ұйымдастырушылық- - ізденушілік	Балалар, қыран құстың қанатында ілініп бара жатқан қай сан ? Ол бізден көмек сұрап бара жатқандай.Қолындағы не зат екен, қанекей көрейікші ? -Ендеше хатын оқып көрейік  не депті: Сүйкімді мектепалды даярлық топ балалары, менің жолдастарым  5 ,4 ,3, 7, 1,6, 2,8, 10,9 сандарын қыран құс  орындарын алмастырып алды, басы қатып кеткенінен  біздерді аспанға әкетіп барады, егер сендер сандар мен цифрларды дұрыс санап, жазып, тапсырмаларды қатесіз орындасаңдар, біздерді сендер орындаған тапсырма ретімен  босатады.Достарым, біздерді өз ретімізі бойынша құтқара көріңдер!  Сәлеммен : 0. -Балалар, сандарға көмектесеміз  бе? Олай болса сабақты мұқият  орындап, тәртіпті қатаң сақтаңдар.   №1 тапсырма: Сандардың дұрыс орнын тап.                       2,6,4,7,5,0,3,1,9,10,8. №2 тапсырма: Санадарды тура және кері санап беріңдар.   №3 тапсырма:Фигураларды пішіндеріне қарай қораптарға орналастыр.       №4 тапсырма: Сандардың көршісін тап.         №5 тапсырма: Сергіту жаттығуын жақсылап орында. Оң қолымда бес саусақ,    Оң аяқта бес башпай, Сол қолымда бес саусақ,   Сол аяқта бес басшпай, Бес саусаққа бес саусақ,    Бес башпайға, бес башпай, Болып шықты он саусақ.  Болып шықты он башпай.   № 6 тапсырма: Есептің мәнін тап және оқы. 1+5═6;  2+4═6; 3+3═6 ;      4+2═6;  3+3═6 ; 5+1═6;     № 7 тапсырма: Апта күндерін жаңылмай айтып беріңдер. №8 тапсырма : 8 санының құрамын тап.	Нөл саны, оның қолындағы хат, апай,                     -Иә. -Жарайды.   -0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,9,10.   -0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10 -10,9,8,7,6,5,4,3,2,1,0  - көк сандыққа,    - сары сандыққа,                  - қызыл сандыққа орналастырады.   1,2,3 ;         4,5,6;         7,8,9;           -балалар сергіту жаттығуын орындарынан  тұрып қимыл-қозғалыспен жасайды.       Қосындылардың орнын ауыстырғанымен қосындының мәні өзгермейді. Дүйсенбі,  Сейсенбі,  Сәрсенбі, Бейсенбі, Жұма, Сенбі, Жексенбі.   7+1═8        5+3═8 6+2═8        4+4═8
Рефлексивті-түетушілік	№9 тапсырма: Шырша түбіндегі сыйлықтарды сана, санын жаз.Дәптерге  1-2 цифрларын жаз.   №10 тапсырма. Балалар, бүгін біз тапсырмаларды жақсы орындадаық енді тек 10 саныны қалды.Он санына аранап «Он дегенім Отаным» атты санамақ әнімізді орындап берсек, 10 саны да біздің ортамызға келіп қосылар.   -Балалар, сендер О санына көмектесіп, оның достары 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10 сандарын құтқаруға көмектестіңдер.Қыран құст та сендерге өз ризашылығын білдірп жатыр, мына жетеондарды сендерге беріп , рахмет айтуымды өтінді. Сабаққа жақсы қатысқан балаларды мадақтау.	1,2,3,4,5,6,7,8,9,10 1-2 жазу   -Балалар, хорман «Он дегенмі - Отаным» атты санамақта әндетіп орындайды.     Балаларға ризашылығымды білдіріп , жетондар таратып беремін.

 

Күтілетін нәтиже:

Білу:  0-10 санадардың айтылуы мен жазылуын біледі;

Игеру :Өз беттерінше тапсырмалар орындауды  игереді, машықтанады;

Меңгеру:Кез келген сан құрамын анықтап, оған есептер шығара білуді  меңгереді;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                              

 

 

 

 

 

 

 

     

 

 

 

 

 

 

Зерттеу бөлімі

 

 

                             

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                               Хаттама

 

Тақырыбы: Баланың көңіл күйін зерттеу әдістемесі

Мақсаты: Баланың көңіл- күйін зерттеу

Зерттеу әдісі: бақылау

Зерттеу объектісі: Кіші сәбилер тобы

Қатысқан оқушы саны:20

Жасы: 3

Зерттеуші: Урналиева Әсемгүл

Зерттеу жүргізілген күн:  08.02.2013 ж

Қажетті құрал-жабдықтар:   сурет

 

Зерттеу барысы: тақтаға 6 түрлі баланың суреті ілінеді.Балалардың көңіл-күйін табу керек.

Мен «Балбөбек» балабақшасында зерттеу жүргіздім.Суреттерді көрсету арқылы балалардың көңіл-күйін анықтауға тырыстым.Бұл жердегі суреттердің айырмашылығы «біреуі көңілді», «біреуі көңілсіз», «ренжулі» суреттер болатын.Бала ойын тағы бір нақтылай түсу үшін әр түрлі сұрақтар қойдым. «Адамның жүзінде күлкі байқалса,ол қандай нышанды білдіреді?», «Ал жүзінде реніш байқалса қандай көңіл-күйді байқауға болады» деген жетелеме сұрақтар қойдым.Сөйтіп әр бір бет әлпеттің көңіл-күйіне жеке-жеке тоқталып өттім.Оқушылар суреттер арқылы балалардың көңілді,көңілсіз,ренішін айтып берді. Ендігі кезекте оқушылардың көңіл-күйін байқау үшін өздеріне ұнаған көңіл-күйді білдіретін смайликтердің бірнеше түрлерін салғаздым.Смайликтерді салғызған себебім оқушылардың сол кезде қандай көңіл-күйде отырғанына зерттеу жүргіздім.

 

 

Қорытынды: Сол уақыттағы баланың көңіл –күйін суреттер арқылы анықтадым.

Зерттеудің қорытындысы бойынша 10 баланың көңіл-күйінің  өте жоғары,белсенді деңгейде екенін көрсетті.

5 оқушы көңіл-күйінің  жақсы деңгейде екенін көрсетті.

5 оқушының көңіл-күйінің  төмен екенін көрсетті.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хаттама№2

Тақырыбы: Эмоция және сезім

Мақсаты: Баланың көңіл- күйін зерттеу

Зерттеу әдісі: бақылау

Зерттеу объектісі: Кіші сәбилер тобы

Қатысқан оқушы саны:4

Жасы: 3

Зерттеуші: Урналиева Әсемгүл

Зерттеу жүргізілген күн:  21.02.2013 ж

Қажетті құрал-жабдықтар:   суреттер

 

Зерттеу барысы: балаларға эмоция мен сезім –адамның айналадағы өмір шындығына тигізер әсері туралы түсінік беру және эмоция мен сезімдерді қалай басқаруға болатындығын үйретуді мақсат еттім.Зерттеуге 4 бала қатысты.

Суретте – гномдар бейнеленген. Суреттегі көңіл- күйлеріне қарап, олардың әрқайсысына ат қой. Қазіргі уақыттағы өздеріңнің көңіл- күйлеріңді айтыңдар. Ұнаған  гномды дөңгелектеп сыз деген жетелеуші сұрақтар қою арқылы тапсырманы орындадық. Мимика арқылы басқа балалардың эмоцияларын  тануға тырыстық.

Гномдардың бет-бейнесі баланың шынайы базалық құндылықтарын көрсетеді.

Нәтижесінде : 4 баланың бәріне қуаныш эмоциясы ұнады.Зерттеу жүргізілген күні топта Ерасыл,Аружан,Диас, Әсемнің көңіл-күйінің жоқтығы байқалды.Әсем әнмен және бимен балалардың көңіл-күйін көтердік.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

                                              Хаттама№3

 

Тақырыбы: Оқушының эмоциясы мен сезімін зерттеу.

Мақсаты: Оқушының эмоциясы мен сезімін дамыту.

Зерттеу әдісі: Бақылау

Зерттеу объектісі: Әкімбаев Әділет

Жасы: 4

Зерттеуші: Урналиева Ә.

Зерттеу жүргізілген күн:  08.04.2013 ж

Қажетті құрал-жабдықтар:  

Зерттеу барысы: баланың эмоциясы мен сезімін бақылау.

                            

 

           «Эмоциялық  термометр» жаттығуы арқылы Әділеттің  эмоциясын бақыладым.Күні бойғы эмоция мен сезімге талдау жасауға, жақсы психоэмоционалдық көңіл-күй туғызуға ұмтылдым.

Бір күнің эмоциялық портретін жасадық.

- Бүгінгі күнді таңертеңнен бері еске түсір.

- Барлық оқиғаны қарап шығып, жеке үзінділерді көз алдыңа келтір.

- Енді соларды әңгімеле.

- Жақсы-жаманын атап көрсет.

- Қай кезде сен қатты қуандың?

- Достарыңа ренжіген кезің болды  ма?

- Балабақшаға қандай көңіл-күймен  келдің?-деген жетелеуші сұрақтар  қою арқылы баланың эмоциясын  зерттедім

 Осыдан кейін эмоция сәтіндегі жеке ерекшеліктерге талдау жасалды.

 

Қорытынды:Әкімбаев Әділеттің көңіл-күйі үнемі бір қалыпты.Бала ішкі сезімдерін ашық көрсете алмайды.Көбінесе біртоға,тұйық,ешкіммен ойнамайды, өзімен-өзі жүреді.Көңілді сәттері мүлдем жоқ деуге болады.Жабығу белгілері байқалады.

 

Ұсыныс:Ата-анасын шақыртып міндетті түрде әңгімелесу керек .

 

 

 

 

 

 

 

 

            

                                            ҚОРЫТЫНДЫ

        Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығында бала тәрбиесі мен білім беру жүйесін нығайтуда баланың эмоциялы күй-жағдайына көбірек көңіл бөле отырып дамытудың негізгі мәселесі болып қарастырылған. Қоғамның дамуындағы жеке адамның эмоциясы тұрақты нормада болуының қоғамға әсері, экономикалық техниканың жетістіктеріне жетуге итермелеуіне орай, бүгінгі таңда осы проблема ауқымды, өзекті мәселе. 
Сондықтан мектеп жасына дейінгі балалардың бойында неғұрлым көбірек психологиялық көмек көрсетіп, ойындар ұйымдастыру арқылы олардың сеніміне кіріп кері әсерден арылуға көп мүмкіншілік жасау қажет. Мектеп жасына дейінгі балалардың эмоциялық күйінде көрінетін жағымды және агрессия түрлерін ашып көрсетіп олармен жұмыс жасау мақсатын алға қойсақ дегім келеді. «Тәрбиенің құдіреттілігі - ол жеке тұлғаның жанды қайнар бұлағынан байқалады».Қазіргі психологиялық - педогогикалық теорияда м.ж д.баланың жағымды эмоцияларын дамыту тек кәсіби мамандыққа ғана байланысты емес, ол тәрбиешінің жеке дербес қасиеттеріне де байланысты деп тұжырымдаған. Мектепке дейінгі ерте жас шамасындағы балаларға ерекше қарым-қатынастар талап етіледі Олар өте мейiрiмдi, нәзік, өте сенгiш келеді.Сондықтан бұл жас шамасындағы балдырғандарды қамқорлыққа алу, жараламай тәрбиелеу өте маңызды.Топта балаларға жақсы және жайлы болу қажет. Ұлы педогогтардың пiкiрiнше, м.ж.д. баланың эмоцианалды көңілінің дамуы оның тәрбиесiнiң ең маңызды шарттарының бiрi болып табылады. Мектеп.ж.д.баланың эмоционалды күйзелуі болашақта жеке тұлға болып қалыптасуы үшін қауіп-қатер тудырады. Баланың iшкi эмоция көңіл-күйінің қатынасы әлеуметтік жағдайы даму үшін ықпал етеді. 
Міне осыған орай м.ж.д.баланың эмоционалды, әлеуметті және адамгершілік жағынан дамуы тығыз байланысты деген ұғым қалыптасады. 
Қазіргі заман педагогика ғылым тұрғысынан қарасақ сәбидің әлеументтік-эмоцианалды дамуы ол м.ж.д баланың өте күрделі социализациялық мәселесі. 
“Социализация - әлеуметтiк ортаға баланың бейімделуінің күрделi, көп жоспарлы процессi. Бұл мәдениеттану, адамгершiлiк құндылықтардың жүйелері.

Сәбидің жеке басының дамуы ерте кезеңнен басталады. Баланың даму процессiнде ересектер үлкен ықпал етеді. Бiрақ баланың дамыту ортасына беру өз ерекшелігімен көрінеді. Баланың эмоцияналды көңіл-күйін дамытуы, баланың тілін дамытуы, баланың психикалық және психологиялық дамытуы – баланың жан жақты дамытуы жанашыр адамдардың қатысуысыз өте қиын болар едi. 
 
 
 
 
 
 

 

Әдістемелік нұсқау:

1. Мектепке дейiнгi балалардың әлеуметтiк және эмоцияналды салаларының жұмыстарының мазмұнын анықтау

 2.Эмоциялар мен сезімдердің ерекшеліктерін білу.

3.Сезімдер мен эмоциялардың  бірнеше сапалық ерекшеліктерін  анықтау.

4.Балалардың өз эмоцияларын басқара білуге дағдыландыру.

5.Балалар эмоциялары мен  сезімдерін тек құрғақ сөзбен  дәлелдемеу.

6. Балалармен жалпы дәстүрлер, адамгершілік қағидалары туралы ойластыру жене өткізу.

7. Бала-бақшада баланың бейiмделуiне көмек.

8.Бала ерекшелігіне сай жұмыс түрлерін таңдау.

9.Балалардың қарапайым эмоциялары туған күннен дами бастайды,ал сезімдері бертін келе қалыптасады.Тәрбиеші м.ж.д.балаларға ерекше көңіл бөлуі керек

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                         

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған   әдебиеттер тізімі:

 

1. Абрамова Г.С.  «Жас  ерекшелік  психологиясы» Студенттерге  арнлаған  көмекші  оқулық. -4- бөлім,  стереотип. М: Баспа  орталығы «Академия», 1999. – 678 б.
2. Астапов В.М. Үйрей  жағдайын зерттеуге  функционалдық  жағы. – Психологиялық   жағы. – Психологиялық журнал, 1992 – 13 томдық, №5. – 111 б.
3. Березин Ф.Б. «Адамның  психикалық  және  психофизиологиялық   бейімделуі». – Л. Ғылым, 1988 – 13 – 21 б.
4. Бектерев В.М. Соматикалық   ммимиканың  рефлексі  ретіндегі  эмоциялар туралы. – Кітапта.: Жүйке  жүйесінің   физиологиясы мен    рефлексологиясында   жаңалықтар. – М.: Л., 1929 ж.
5. Божавич Л.И. «Балалық шақтағы    қалыптасу  мен    жеке  тұлға. –М.: «Провесщение». 1968 – 464 б.
6. Бреслов Г.М. «Балалық  шақтағы   жеке  тұлғаның  қалыптасуының  эмоционалды  ерекшеліктері: Норма және  ауытқулар».  – М.: Педагогика. 1990  - 140 б.
7. Бютнер К. «Агресивті  балалармен өмір  сүру. (Неміс   тілінен аударылған) – М.: Педагогика   1990 ж – 140  б.
8. Василюк Ф.Е. «Уайымдау  психологиясы». Критикалық   ситуациялардың талдау  сөйлемдері. – М.: Мәскеу  университетінің  баспасы, 1984 – 200 б.
9. Валюнас В.К. «Эмоционалды құбылыстардың психологиясы». – М.: М.Ұ.У.  баспа., 1976 – 143 б.
10. Жас ерекшелік  және  педагогикалық психологиясы. М.В. Гамезоның және  т.б.  ред. астында,  - М.: Просвещение, 1984 – 256 б.
11. Выготский  Л.С. «Педагогикалық психология». В.В. Давыдов ред., 1984 – 256 б.
12. Выготский Л.С. «Жоғарғы  психологиялық  функциялардың  дамуы». – М.: Педагогика, 1960 – 598 б.
13. Гуревич К.М. «Оқушылардың  жекелік – психологиялық ерекшеліктері» - М.: 1987 24-31 б.  (Төменгі  сыныптағы  жас  ерекшелік)
14. Гуревич П.С. «Психология». Оқу  құралы. – білім, 1999 – 304 б.
15. Дерабин  В.С. Сезімдер,  құмарлықтар, эмоциялар. (В.М. Смирнов  пен А.И. Грохочева ред. – Л.:  Ғылым, 1974 – 257 б.
16. Балалық шақтағы   психология: Хрестоматия Н.Л. Белопольсакая  құрастырған. – 2 – ші  баспа., - М.: «Когито – Орталық» 2001 – 351 б.
17. Захаров А.И. «Балалардағы  күндізгі  және  түнгі  қорқыныштар». – СПБ.: СОЮЗ. 2000 – 448 б.