Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі

Токқабылдағыштарды келесідей  топтастырады: технологиялық, транспорттық қондырғылар, санитарлы – техникалық қондырғылар, шеберханалардың қондырғылары және т.б.

Силостық қондырғыларды  бекітілген қуаттылығын  ∑P_{сил. уст}. бөлек жүйелерінің номиналды қуаттылығы бойынша анықталады:

 

∑P_{сил. уст}. = ∑ Р_н n

 

мұндағы,  ∑ Р _н - әрбір машинаның электроқозғалтқышының номиналды қуаттылығы (машина паспортында көрсетіледі), кВт;

                  n - біркелкі машиналардың саны.

 

 

А1-БЗН маркалы білікті станоктары үшін:

∑P_{сил. уст}. = 37 25 = 370 кВт

Р3-БРВ маркалы рассевтері үшін:

∑P_{сил. уст}. = 4 * 4 = 16 кВт

БМ маркалы бичті машиналар

∑P_{сил. уст}. = 0,7 * 7 = 4,9 кВт

 

Машиналардың электроқозғалтқыштарының қуаттылығын анықтау

 

Машина түрі	Электроқозғалтқышының қуаттылығы, кВт	Есептеулер бойынша машина саны, дана
Білікті станоктар	370	5
Рассевтер	16	5
Бичті машиналар	4,9	4

 

Кестеден көріп отырғанымыздай, білікті станоктар электроқозғалтқышының  қуаттылығы ең жоғары, ал электроқозғалтқышының  қуаттылығы төмен – ол рассевтерде.

Токқабылдағыштарды келесідей  топтастырады: технологиялық, транспорттық қондырғылар, санитарлы – техникалық қондырғылар, шеберханалардың қондырғылары және т.б.

Қажетті қуаттылық Р_сил (кВт) бекітілген қуаттылықтан ерекшелінеді, олар сұраныс коэффициентін анықтайды:

 

Р_сил = Р _{уст.сил} К_спр

 

мұндағы, Р_сил - силостық қондырғылардың бекітілген қуаттылығы, кВт;

                  К_спр - берілген тұтынушылық топтың сұраныс коэффициенті ұн зауытының сұраныс коэффициенті 0, 75 – 0, 85 аралығында.

 

Р_сил = 390,9 * 0,75 = 293,175 кВт

 

Ұн және жарма зауыттарының жасанды жарықтандыру маңызды рөл  атқарады. Лампалардың қуаттылығын  және типін, негізгі бөлімдер үшін жарықтандыру аппаратурасының типін таңдап алу қажет. Ішкі жарықтандыру жүйесін екі түрде қолданылады: барлық ауданның жалпы және құрама. Құрама түрінде жалпы әлсіз жарықтандыру одан күшті жарықтарымен қосымша жарықтандырылады.

Сонымен қатар төменгі  кедергілі (12 – 36 В) жөңдеу жарықтандыру  жөңдеу жарықтандыру желісі қарастырылу  керек және авариялық жарықтандырудың  керектігі немесе керек еместігі «Электроқондырғылардың орналастыру  ережелерімен» түсіндіріледі.

Қабаттың керекті жарықтандырылуын алу үшін қыздыру лампаларын қолданылады.

 

 

3.2  Электроқозғалтқыштардың  қажетті және белгілеген қуаттарын  есептеу

 

Өндіріс ғимараттарында электр энергиясын жоғары кернеуде өткізеді. (6000 В төмен емес) электроқозғалтқышқа  рұқсат етілетін кернеу 380 В болуы  керек, ал жарықтандыруға 220 В керек. Кернеуді 380 / 220 В дейін азайту үшін, кәсіпорынның электрлік жүктеме  орталығына жақын етіп, бас жоспарға төмендеткен трансформаторлық подстанцияны орнатады. Трансформаторлық подстанцияның  орнын оған кіріс жолдарына өрт  қауіпсіздігі нормаларына, техникалық – экономикалық және эксплуатациялық  бағытына қарай таңдап алады. Дайындау бөлімінің бірінші қабатында  орналасқан трансформаторлық подстанцияны дұрыс деп алады. Трансформаторларға арналған бөлмелер осы қабатта орналасқан жабдықтардан капиталды қабырға  көмегімен бөлінеді.

Трансформаторлар саны мен  қуатын есептеу арқылы анықтайды. Әдетте, үшфазалы, екі орамды, табиғи майлы  салқындатылатын трансформаторлар қолданылады.

Трансформаторлар қуаты S (кВт):

 

S = ∑P_{сил. уст}. * γ / cosφ₂

 

мұндағы, ∑P_{сил. уст} - кәсіпорынның жабдықтарының орнатылған қуаты, кВт; 

                    γ - бөлек тұтынушыларға түскен жүктемелердің максимумдарының сәйкеспеушілік коэффициенттері (0,9 – 0,95);

                  cosφ₂ - компeнсациядан кейінгі қуаттылық коэффициенті.

 

S = 293,175 * 0,9 / 1 = 263,86 кВт

Трансформаторларды анықталған қуаттар номенклатурасы бойынша  анықтайды деп есептесек, есептік  қуатынан жоғары қуаттағы трансформаторды  қабылдайды.

 

 

3.3     Өнімді  өндіруге кететін электрэнергия  шығынын есептеу

 

Электро энергия шығының  нормасы – бұл белгіленген  бірліктік өнім сапасын өндіргенге кететін электроэнергияның максималды рұқсат етілген саны. Электроэнергияны нормалау деп бірліктік өнімді өндірге  кеткен электроэнергияның меншікті шығынын айтады. Мұндай нормаларды кестеден алады. Кестеде дайындау, майдалау және дайын өнім бөлімдерінде өтетін технологиялық процесстердің нормалары  беріледі. Транспорттық механизмдерге, жарықтандыру, шеберхаларды жылыту және т.б қосымша ғимараттар мен қондырғыларға  мұндай нормаларды есептейді.

Технологиялық процесстің жалпы  тұтынушылық қуатты мына формула  бойынша анықтайды:

 

Р_потр = Р_уд * Q

 

мұндағы, Q - зауыттың өнімділігі, т/тәул;

                 Р_уд - тәулігіне 1 т дәнді өңдеу үшін жұмсалған қуат, кВт.

 

Р_потр  = 1,8 * 150= 270 кВт

 

1 т ұн шығару үшін  энергияның шығынын мына формула  бойынша табамыз:

 

W = 100 * 24 * Р_уд  / H * h_Эh_Сh_Т

 

мұндағы, Р_потр - жалпы тұтынушылық қуат, кВт;

                  H - ұнның шығымы, %;

                  h_Э - электроқозғалтқыштың пайдалы әсер коэффициенті:

                  ұн тарту зауыттары үшін h_Э = 0,9;

                  h_С - желінің пайдалы әсер коэффциенті, h_С  = 0,95 – 0, 97;

                  h_Т  - трансформатордың пайдалы әсер коэффициенті,  
h_Т  = 0,95 – 0, 96.

 

Өз мәндерімізді қоятын болсақ:

 

W = 100 * 24 * 1,8 / 87 * 0,9 * 0,96* 0,95 = 60,5 кВт.

 

Есептеулерді қорытындылай келгенде, бір тонна ұн шығару үшін кәсіпорында 70 кВт жұмсалады, ал технологиялық  процесстің жалпы тұтынушылық қуаты 360 кВт болды. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғау

4.1 Өндірісте еңбекті  қорғаудың маңызы

 

Еңбек қорғау еңбек қорғаудың  заңдылықтарын, өндірістік санитарияны, қауіпсіздік техникасын және өрт  қауіпсіздігін қамтиды.

Еңбек үдерісі қоршаған ортаның  белігілі бір жағдайындат еңбекшінің еңбек құралын пайдалануы арқылы жүргізіледі. Олрадың жиынтығы «адам  машина өндірістік орта» жүйесін  қалыптастырады. Адам машина жүйесіне еңбек ететін адам оператор мен жұмыс  орнында ол пайдаланылатын машина немесе басқа да еңбек құралдары жатады.

Оператордың жарақат алмай, науқасқа шалдықпай еңбек етуге  қабілетін сақтауы үшін осы айтылған жүйе тоқтаусыз, іркілікссіз жұмыс  істеуі керек. Алайда, өндіріс жағдайында кездесетін әр түрлі себептердің  әсерінен жүйеде кідірістер болып жатады. Бұдан басқа оператордың жұмыс  қабілетіне ауаның температурасы, ылғалдылығы, қозғалу жылдамдылығы, сондай ақ ұжымдағы психологиялық жағдай, еңбек тәртібі, т.б.  факторлар де әсер етеді.

Ғылыми техникалық прогресс соңғы кезде өндірістің барлық салаларына жаңалық әкелуде. Атом энергиясы, автоматтандыру және электроника, плимерлер, химия  мен микробиология және т.б. осының барлығы еңбек жағдайын күрт өзгертетін жаңалықтар.

Көптеген электр станцияларын басқарудың автоматтандырылуы, құрылым  материалдары өнеркәсібінде бетон  шығаратын завод автоматтардың  іске қосылуы, ауыл шаруашылығындағы қол  еңбегінің машиналарымен алмастырылуы еңбекшілердің жұмысын едәуір жеңілдетеді.

Алайда, өндірістің жоғары деңгейде жарақаттандырылуы мен автоматтандырылуы, бір адамның бірнеше агрегаттарды пульт арқылы басқаруығ екінші жағынан, адамның қозғалысын азайтады, денесінің  енжарлығын ұлғайтады. Мұның өзі  адамның нерв жүйелері мен жүйкесінің тозуына, жүрек қан тамырлары  ауруларының пайда болуына әкеліп соғады. Түрлі механизмдердің пайдалануы дыбысты, секілді көбейтеді.

Демек, ғылыми техникалық прогресс еңбекті жеңілдетіп, оның өнімділігін  арттырумен қатар еңбекшілерге шексіз қайғы да әкеледі. Сондықтан ғылыми техникалық прогресс жағдайында еңбек  қорғау талаптарының орындалуы оны  терең талдап, анықтап отыруды  талап етеді.

Еңбек қауіпсіздігінің стандарттар  жүйесі дегеніміз еңбек үдерісінде адамның денсаулығы мен еңбекке  қабілетін сақтауға және еңбек қауіпсіздігін  қамтамасыз етуге бағытталған стандарттардың жиынтығы.

Еңбек қауіпсіздігінің стандарттар  жүйесі мемлекеттік, аймақтық, салалық  және кәсіпорындық болып бөлінеді.

Өндірістік эстетика дегеніміз  физиолгтар мен гигиенист психлогтардың  талаптарын қанағаттандыратын өндірістік жағдай жасау болып табылады. Оған жұмысшыларды таза да ыңғайлы арнайы киімдермен қамтамасыз ету, жұмыс орнының  тазалығы, бөлменің тартымды түстегі  әрмен боялуы, жұмыс орнының көгалдандырылуы, т.с.с жұмыстар жатады.

 

 

4.2 Ұн тарту  зауытының ұнтақтау бөлімінің  жабдықтарын пайдалану және қызмет  көрсету кезіндегі техника қауіпсіздігі

 

 Өндіріс үдерісінің  қауіпсіздігі МЕСТ 12.3.002 - 75 және ОСТ  46.0.141 – 83 -  ке сәйкес ұйымдастырылады.

Өндірістік үдерістің  қауіпсіздігі төмендегідей жолдармен  қамтамасыз етілуі тиіс:

• өндірістің озат технологиясын пайдалану арқылы және өндіріс жабдықтарының күтімін тәртіпке сәйкес сапалы жүргізу арқылы;
• салынатын құрылыстарды, мал қораларын, астық қоймаларын, басқа да қоймаларды мемлекеттік стандарттың нормалары мен талаптарына сай етіп салу керек;
• құрама жем дайындау мен өңдеудің әдістерін дұрыс таңдау арқылы;
• жұмыс орындарын дұрыс жабдықтап, жұмысшыларды денсаулығына, біліміне, қабілетіне қарай іріктеу арқылы;
• арнайы киімдер мен жеке қорғану құралдарын пайдалану арқылы;
• қауіпсіздік талаптарын үнемі бақылауға алып отыру арқылы.

 

Осылардың іске асырылуына бас мамандар мен бөлімше басшылары  жауапты болып саналады.

Шаруашылық жұмыстарын жоспарлау  мен ұйымдастыру барысында еңбек  қауәпсіздігіне байланысты төмендегідей шаралар ескерілуі тиіс:

• жұмысты механикаландыру, автоматтандыру, қашықтан басқаруды енгізу;
• жабдықтарды дер кезінде жөндеп реттеу;
• жұмысшыларды қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың көздерінің тікелей әсеріне ұшыратпау;
• қауіпті немесе зиянды операцияларды алмастыру;
• өндірісте қауіпті немесе зиянды жағдайлардың орын алғандығын дер кезінде сезіп, алдын алу.

 

Технологиялық үрдістердің  тәртібі төмендегідей жағдайларды  қамтамасыз ету керек:

• машиналар мен механизмдердің жұмысын қауіпсіз етіп ұйымдастыру;
• машиналардың жүктелуі оның өнімділік дәрежесіне сәйкес болуы.

 

Жұмыс орындарын ұйымдастырудың талаптары:

• СНиП стандартына сәйкес жұмыс орны қажетті жарықпен қамтамасыз етілуі;
• жабдықтардың арасында ені м адам жүретін ашық жер қалдырылуы тиіс;
• технологиялық желілерді басқару пульті адамға ыңғайлы және қауіпсіз жерге орналастырылуы қажет;
• жұмыс орындары дәрі дәрмектермен, ауыз сумен, қол жуғышпен, душпен қамтамсыз етілуі тиіс;
• электр тогы жүретін объектілер изоляцияланған, адамға зақым келтірмейтін жерде орналастырылуы тиіс.

 

 

4.3 Өндірістік  санитария және қоршаған ортаны  қорғау

Жобаланатын мекемеде қазіргі  нормаларға сәйкес жалпы және арнайы тұрмыстық бөлмелерді және қондырғыларды  салады: гардероб пен душ бөлмесі, жуынатын, жиналатын, шылым шегетін  және т.б., сонымен қатар асхана мен  алғашқы көмек көрсетілетін медициналық  пункт. Өз кезегінде еңбек өнімділігі мен нәтижесі көбіне санитарлы-гигиеналық нормалар мен шарттарға тәуелді  болады. Жобаланатын мекемеде жұмыскерлерге  барлық материалдық және еңбектің санитарлы-гигиеналық шарттары дайындалады. Өндірістік бөлмелердегі шарттар адам денсаулығына және еңбек  қабілеттілігіне үлкен әсерін тигізеді. Ауа ортасын тазалау үшін және еңбектің қалыпты шарттарын жасау  үшін ауаны вентиляциялау қарастырылған. Ғимараттар мен құрылыстарды жетілдірген  кезде қолданылатын жабдықтардың акустикалық  берілгендерін есептеу қажет және оның акустикалық активтілігін төмендетуге арналған шаралар дайындау қажет. Жіберілетін шаң концентрациясы 4 мг/м2 аспауы қажет.