Инновация және адам ресурстарын басқару

Қызметкерлерді қажетті техникалық қауіпсіздік ережелерін арнайы оқыту персоналды басқарудың құрамына кіреді және бұл кез келген басшының қашып құтыла алмайтын жауапкершілігі. Техникалық қауіпсіздік ережелерін және денсаулықты қорғау туралы білім алу заң бойынша міндетті болып саналатын оқудың жалғыз біртүрі.

Дегенмен, нақты жұмысқа немесе нақты өндірістік салаға байланысты боп келетін белгілі бір ерекше қажеттіліктер болады, бірақ та оқуға қажеттенетін әр түрлі категориядағы қызметкерлердің тізімі сірә бірдей болса керек. Бұл - жұмысқа жаңа орналасқан қызметкерлер, менеджерлер мен төменгі сатыдағы басшылар, техникалық қауіпсіздікке жауаптылары, кәсіподақ уәкілдері және ұйымның тұрақты персоналы. Үйымда ұзақ уақыт бойы жұмыс істейтін тұлғалардың проблемасы олардың қауіпті жағдайларға «әдеттенуі» болып табылады. Олардың анау-мынау құбылыстарға қалыптасқан қатынасын өзгерту өте қиын. Сондықтан да кестелік қызметкерлер тұрақты түрде техникалық қауіпсіздік бойынша дайындықтан өтіп туруы тиіс. Бұл мәселенің біршама шешімін ережелерді өмірге табанды түрде енгізу арқылы табуға болады, бірақ көп жағдайда басқа да шараларды қолдануды қажет етеді. Мысалы, қызметкерлердің осы мәселе бойынша қызығушылыгын арттыратын және болуы мүмкін қауіпті жағдайларға көбірек көңіл аударуға ынталандыратын техникалық қауіпсіздіктің жаңа ықшамды сызбасын ұсынуға болады. Әр осындай қауіпті жағдайларды қызметксрлердің жиналысында үлкен мән беріп, талқылап отыру жақсы нәтижслер береді. Осы мәселеде техникалық қауіпсіздіктің қажеттігі туралы персоналдың түсінігін қалыптастыратын және қызметкерлерді осы мәселеге басқа жағынан қарауға комектесетін видеофильмдер немесе фильмдер қолданған абзал.

Техникалық қауіпсіздік  бойынша жауаптыларды, сонымен бірге  барлық қызметкерлерді оқытудың пайдалы әдістсрінің бірі - олардың нақты жүмыс орнында қауіп төндіретін нақты жағдайларды анықтауға бағытталған тренинг болып табылады. 3.2.1-кесте осындай қауіпті жағдайлардың мысалдарын көрсетеді.

3.2.1-кесте. Қауіпті жағдайлардың мысалдары

№	Қауіпті жағдайлардың мінездемесі	Қауіпті жағдайлардың мысалдары
1	Құлауы мүмкін заттар	Едендегі су немесе май; Едендегі ұнтақтар; Бұзылған еден; Еденде қалдырылған, тасталған  құралдар; Сатының бұзылуы т.б.
2	Құлайтын құралдар	Кірпіштер, трубалар, құрал  саймандар және т.б.
3	Өрт, жарылыс қаупі	Химиялық заттар, тұтанатын  материалдар және т.б.
4	Берілген бөліктің шығыңқы  жерлері	Барлық қауіпті бұрыштар немесе құралдар
5	Қауіптіге ауысуы мүмкін жағдайлар (арнайы киімді қажет ететіндер)	Биіктік жұмыстары, радиация, жоғары немесе төмен температура  және т.б.

 

Басқарудың барлық жүйесінде  бақылауға жете көңіл бөлінеді. Техникалық қауіпсіздік ережелерінің орындалғанына  сенімді болу үшін, әрбір басшы олардың орындалуына бақылау жүргізуі қажет. Біз техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтау бойынша қауіпті жағдайды болдырмауға көмектесетін бақылаудың өте пайдалы екі әдісіне тоқталамыз.

Бірінші - «тұрақты үлгі» әдісі. Ол белгілі бағыт бойынша ұйымды тексеріп өтетін және техникалық қауіпсіздік саласындағы кемшіліктерді анықтайтын әдейі оқытылып дайындаған байқаушылардың көмегімен жүргізілетін әдіс. Мұндай мәселені шешуді техникалық қауіпсіздік бөлімінің қызметкерлеріне жүктеуге болады. Мұндағы ең бастысы, техникалық қауіпсіздік ережелерінің бұзылу деңгейі белгілі болуы керек, оның артуын болдырмау - бақылаушының міндеті. Әдіс қауіпті жағдайлардың қайғылы оқиғаларға және қақтығысқа алып баруынан бұрын анықтауға мүмкіндік береді.

Екінші — «сынды жағдайлар» әдісі. Ол қауіпті болады-ау деген жағдайлардың себебін қызметкерлерден сұрау арқылы білуді қамтиды және бұл әдіс қайғылы оқиғалардың алдын алуға бағытталған.

Жоғарыда айтылғанның барлығы, басшының «тікелей стандарттармен» жақсы таныстығын, бұл мәселелердің қаншалықты орындалғанын бағалай алатын, іс жағдайын жақсарту үшін қандай қажетті қадамдарды жасау керек екенін білетін басшылар жайында пікірді білдіреді. Қызметкерлердің іс-әрекеті ұзақ уақыт бойы белгіленген стандартқа сай екендігіне кепілдік беру үшін ол үнемі техникалық қауіпсіздіктің ережелерін бұзбауын тексеріп отырады.

Егер ұйым істі заңдарға және стандарттарға сай жасағысы келсе, онда техникалық қауіпсіздіктің әрбір бүзылуын және олардың дер кезінде тіркелуіне қатаң көңіл аударуы қажет. Тек сонда ғана персонал және техника қауіпсіздігі бойынша мамандар басшыға қайғылы оқиғалардың талдауын және қажетті статистикалық мәліметтерімен, сонымен бірге оларды зерттеу негізінде жасалған қорытындыларын бере отырып, көмектесе алады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Жаңалықты енгізу жағдайында персоналдың жұмысқа деген барабарлығын бағалау үшін олрдың өзгеріске дайындығын анықтау қажет, ол бір жағынан  қызметкерлердің уәждемесінің ерекшелігіне байланысты болса, ал басқа жағынан – кәсіптік біліктілігінің деңгейіне байланысты. Персоналдың дамуын басқарудың ішкі жүйесі: оқыту, қайта даярлау және біліктілігін жоғарылату; жаңа жұмыскерлердің бейімделуі және қызметке орналасуы; бос қызмет орындарына үміткерлерді бағалау, персоналды дер кезінде тұрақты бағалау; оңтайландырушылық (рационализаторлық) және шығармашылық іс-әрекеттерді ұйымдастыру; іскерлік мансап пен қызметтік кәсіптік сатымен жоғарылауды жүзеге асыру; кадрлар резервімен жұмысты ұйымдастыру сияқты жұмыстарын атқарады. Персоналдың мінез-құлқын уәждемелеуі басқарудың ішкі жүйесі келесі функцияларды орындайды: еңбектік мінез-құлықтың уәждемесін басқару, еңбек үдерісін нормалау және тарифтеу, еңбекақы төлем жүйесін жасау, персоналдың пайда мен қорға қатысу, персоналды рухани марапаттау түрлерін жасау, персоналды басқару жүйесін нормативті-әдістемелікпен қамтамасыздандыруды ұйымдастыру. Персонал маркетингі байланыстық қызметінің өз мақсаттары бар – персоналға деген қажеттіліктерді қанағаттандыру жолдарын орнату және өткізу, сонымен бірге ұйымның жұмыс беруші ретінде артықшылықтарын көрсету. Персонал маркетингінің байланыстық қызметін тиімді орындалуының алдыңғы себебі ретінде еңбек нарығын саралау (сегменттеу) болып табылады. Саралау – персоналға сұраныс пен ұсынысты белгілі бір жұмысбастылыққа итермелейтін ерекшеліктері ұқсас келетін бөліктерге ажырату үдерісі. Сыртқы және ішкі ортаны талдау нәтижесінде ұйымның персоналды басқару салсындағы басым және әлсіз жақтары, сонымен бірге ұйымда бар мүмкіндіктер және қауіптерді болдырмау жолдары анықталады. Еңбек нарығын зерттеу сыртқы (аймақты жұмыс күшінің мүмкіндігі және ішкі еңбек нарығын зерттеуді ұйымда бар еңбек ұжымы) болжайды.

Курстық жұмысты аяқтай отырып, қарастырылыған тақырыпқа байланысты бірнеше қорытынды жасауға болады:

• «Қазақстан Республикасындағы  еңбек» туралы заңы еңбек қатынастары саласында туындайтын мәселелер санын қысқартуға, жұмыс беруші мен қызметкер үшін қарастырылған көптеген міндеттемелер мен құқықтарды орындауға көмектеседі;
• жоспарлау процесі, песоналды жинақтау және іріктеу проблемалық болып табылады, және сонымен қатар бұл процесстер кез-келген ұйымның өміріндегі қажетті процесстер болып табылады. Басшының маңызды міндеті – осы процестерді оптимизациялау, оларды максимальды түрде тиімділеу болып табылады.
• Персоналды оқыту, персонал мотивациясы, қызметкерлер біліктілік дәрежесін бағалау – кадрлар потенциалының өсіруіне, ұйым алдында тұрған тапсырмалар мен міндеттерді орындауға деген күшті мотивациясы, жоғары мүмкіндіктері бар еңбек қорларын құруға әсерін тигізеді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. Аллавердов А.Р. управление персоналом в коммерческом банке.-М., 1997-233с
2. «Кәсіпорын экономикасы» Г.О.Жолдасбеков. Алматы 2002ж. 20-28б
3. Ашимбаев Т.Д. Экономика Казахстана на пути к рынку.-А., 1994-330с
4. Корпоративті қаржы С.Өсербайұлы. Алматы 2003 55-62 б
5. Сергеев И.В. экономика предприятия-М., 2002-330с
6. «21-ші ғасырға қандай экономикаға кәреміз» О.Сәбден. Алматы 1997ж 85-90б
7. «Қаржылық  есеп» К.Қ.Кеулімжаев. Алматы 2001ж. 150-153б
8. Беляцкий Н.П. Велесько идр. Управление персоналом: учеб. Пособие.-М, 2003-42-44с
9. «Әлеуметтік экономисы дамудың болжау және жоспарлау» Ж.Сүндетұлы, Ж.Көменбаева. Алматы 2003ж. 54-79 б.
10. «Басқарушы есеп, стратегиялық жоспарлау және талдау» Жалғанбетов Т.А. Алматы 2002ж 26-29б
11. «Қаржылық жалпы курсы» Д.Мельников. Алматы 2005ж. 114-120б.
12. Төлегенов Б.Т. Особенности разработки внутрифмирменного планирования на предприятиях легкой и пищевой промышленности. –А., 2003-450с
13. «Кәсіпкерлік негіздері» Әділбеков М.Т., Құрманова С.Қ., Нұралина Қ.Т. Семей 2003ж 117-134б
14. «Әлеуметтік экономикалық дамуды болжау және жоспарлау» Ж.Сүндетұлы, Ж.Көменбаева Алмиаты 2003ж. 54-79б
15. Одегов Ю.Г. Управление персоналом в Японии-М, 1997-255с
16. «Нарықтың экономикасы»Н.Оразбеков Алматы  1995ж, 70-75б
17. Рахметов Б.А.. П.Т.Бейнеева. Персоналды басқару теория, тестілер, тәжірибе сабақтары. –А, 2006.-368б
18. Темірбекова А.Б. Экономикалық теория. –М, 2002.-330б
19. Сергеев И.В. экономика предприятия.-М., 2002-330с
20. «Қаржы» Илиясов К.Қ., Алматы 2003ж . 55-62б
21. Шеденов Ө.Қ., сағындықов Е.Нн. жалпы экономика теория.-А., 2004-350б
22. Экономика предприятия.-М,2001-420с
23. «Кәсіпорынның қаржылық жағдаын талдау» Қ.Ш. Дүйсенбаев Алматы 2001
24. Экономика предприятия.-М,2001-333с
25. Экономика предприятия: Уч.Под. ред. И.О.Волкова-М., 2001-320с