Ақшалай қаражаттар қозғалысын ЖШС «Асабаа» мысалында талдау

«Ақшалай қаражаттардың түсуі» жолы бойынша 2008 жылы 2183853 болса, 2008 жылы 1260825  теңге, 2008 жылмен салыстырғанда -923028  теңгеге төмендеген.

Өнімді өткізу табысы алдыңғы екі жылы өсіп отырған, 2008 жылы  1965277 теңге, 2008 жылы 1085469 мың теңгеге тең. 2008 жылға қарағанда -879808 теңгеге  азайғанын байқаймыз.

Касса 2008 жылы 24940 болса, 2009 жылы 26500 болып, +1560 өзгерген.

Ақшалай қаражаттарының кетуін алсақ, мұнда соммаларың өзгеріске ұшырағандығы байқалады, 2008жылы 6091426 теңге, 2008 жылы сомма -1565431теңге болды.

 Шығындардың көбі «Жеткізушілер  мен мердігерлермен есеп айырысу»  статьясына келеді, 2008 жылға қарағанда 3627 теңге, 2009 жылы 2586теңгеге тең, сонымен +1041-ге ауытқығандығын көреміз.

«Персоналға еңбекақы төлеу» статьясының үлес салмағы үлкен, егер 2008 жылы бұл статья бойынша сомма 7028 мың теңге болса, 2009 жылы  3635 теңге,  2008 жылы  -3393 теңгеге төмен.

Әлеуметтік қорғау, зейнетақымен қамтамасыз ету қорының көрсеткіштері, 2008 жылы 2700 теңгеге, 2009 жылы 1580 теңге болса, ауытқу -1120-ға тең.

Салықтардың көрсеткіштері 2008 жылы 620, 2009 жылы 660-ға тең, өзгеріс +40-қа тең.

Басқа төлемдерге келетін болсақ, 2008 жылы 6072511-ге, 2009 жылы 4516232-ге, сонда -1556279-ға төмендегенін  кестеден байқауға болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                    ҚОРЫТЫНДЫ

 

Қай саладағы кәсіпорындар мен ұйымдар болмасын өз қызметі барысында басқа заңды және жеке тұлғалармен қарым-қатынас жасайтындығы белгілі. Сол уақыттардағы операциялардың барлығы дерлік ақшамен есеп айырысу арқылы жүргізіледі. Ал ақша арқылы есеп айырысу белгілі бір заңға сәйкес жүргізілуді қажет етеді. Біздің елімізде қызмет ететін кәсіпорындар мен ұйымдар ақшалармен есеп айырысу операцияларын Қазақстан Республикасының Ұлттық банк мекемесі белгілеген ережелер мен тәртіпке сәйкес жүргізіп отырады.

Қазіргі таңда ақшалар қозғалысын басқару қаржы нарығының күрделілігіне байланысты маңызды мәселе болып саналып отыр. Бәсеке қабілеттілігі - кәсіпорындар мен ұйымдардың бүгінгі күннің талабына сай, алдағы уақыттарда дамуына қажетті кұрал-жабдықтармен қамтамасыз етілуін талап етеді. Ақшалар мен оның баламаларын дұрыс ашып көрсету және жіктеу кәсіпорын қызметінің нәтижесін дұрыс бағалау үшін қажет.

Ақшалар шоттарында тек қана жедел арада міндеттемелерді өтеу үшін төлем жасауға қабілетті активтер есептеледі. Кәсіпорындар мен ұйымдардың ақшалары олардың кассасындағы, есеп айырысу және валюталық шоттарындағы ақшаларынан, аккредитивтеріндегі ақшаларынан, чектеріндегі ақшаларынан, банктердегі арнаулы шоттарындағы ақшаларынан, сондай-ақ аударылған жолдағы ақшаларынан құралады. Кәсіпорындар мен ұйымдардың бухгалтерлік балансындағы ақшаларының қалдығы деп аталатын бабында осы жоғарыда аталған ақшалар шоттарындағы ақшалардың барлық қалдығының жиынтық сомасы жазылады.

Ақша қаражаттарының бір белігі қызметкерлермен еңбекақы бойынша қолма-қол есеп айырысу үшін, қолма-қол ақшаға құндылықтарды сатқаны үшін есеп беретін адамдар пайдаланады. Мұндай қаражаттар кассада сақталып, сол арқылы айналымға түседі. Есеп айырысу операцияларының тиімділігі көбіне ақша қаражаттарының бухгалтерлік есебінің жағдайына тәуелді.

Ақша қаражаттарының, есеп айырысулардың және несие операцияларының бухгалтерлік есебінің міндеттері:

• Қолма-қолсыз ақша аудару жолымен және қолма-қол ақшамен қажетті есеп айырысуларды уақтылы және дұрыс жүргізу;
• Ақша қаражаттарының қолда бары мен қозғалысын және есеп айырысу операцияларын есептік тіркелімдерде толықтай және жедел түрде көрсету;

Ақшалай қаражатты басқару қаржы рыноктарының үлкен қиыншылықтарына байланысты күннен күнге маңызды болып келе жатыр. Бәсекеге қабілеттілік шаруашылық жүргізуші субъект жаңа енгізулер мен одан  әрі даму үшін қаражат барлық жағдайда болуды талап етеді. Ақшалай қаражатты және оның баламаларын дұрыс ашып көрсету мен сыныптау компанияның өтемпаздығын дәл бағалау үшін қажет.

Ақшалай қаражатқа міндеттемені жедел төлеу үшін қолдануға болатын қаржы ғана кіреді. Оларға қаржылық мекемелердегі ағымдағы шоттағы қалдықтар, қолма-қол қаражат, монеталар, валюта мен субъект кассасына нақты берілетін ақшалай құжаттар (жай чектер, кассалық ордерлер, клиенттердің чектері, ақшалай аударымдар және басқа есеп айырысу құралдары жатады.

Сонымен қорыта келгенде, мен осы курстық жұмысымда ақшалай қаражаттың жалпы сипаттамасы мен есептегі ерекшеліктерін, халықаралық қаржылық есеп стандарты бойынша ақшалай қаражат қозғалысы есебінің қалыптасу проблемаларын, өзгерістерін, даму жолдарын қарастырыдым.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Қазақстан Республикасының Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы, 28.02.2007 жылғы.
2. Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы: Экономика, 2006,-102-104 бб.
3. Назарова В.Л., Жапбарханова М.С., Фурсов Д.А., Фурсова С.Д. Басқару  есебі. Алматы: Экономика, 2005.-100-102бб.
4. Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ., Радостовец В.В., Шмидт О.И.     Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. Алматы: 2003, 56-59 бб.
5. Карпова Т.П. Управленческий учет. Мосвка:  2002,-88 б.
6. Кондратьева Н.С. Основы управленческого учета. Алматы: Финансы и     статистика, 2000,-3б.
7. Назарова В.А. Бухгалтерлік іскерлік корреспонденция. Алматы:    Экономика, 2002, -1-2-3, 78-82 бб.
8. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. Минск:     2002,-53б.
9. Дүйсенбаев К.Ш., Толегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Т. Кәсіпорынның       қаржылық жағдайын талдау. Алматы: Экономика, 2001,-4б.
10. Чечерицына Л.Н., Чуев И.Н. Анализ хозяйственной деятельности.           Москва, 2005, -14-16бб.
11. Макаарьева В., Андеева Л.В. Анализ хозяственной дятельности. Москва, 2005, 25-27 бб.
12. Назарова В.Л. Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік      есеп. Алматы: Экономика, 2005,-16б.
13. Субъектінің қаржы-шаруашылық қызметі бухгалтерлік есеп шоттарының   корреспонденциясы. Кеулімжаев Қ.К., Төлегенов, Құдайбергенов Э.Т.,      М.Б. Алматы:  Экономика, 2005,- 56 б.
14. Ержанов М.С., Ержанова А.М. Основы бухгалтерского учета и новая      корреспонденция счетов. Алматы, 2003,-13-14 бб.
15. Баймұханова С.Б. Бухгалтерлік есеп. Алматы: Издат – Маркет, 2005,-212-214бб.
16. Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері    (халықаралық стандарт). Алматы, 2006,-8б.
17. Юсупова А. Корпорациялық табыс салығы бойынша  аванстық төлемдерді есептеу және төлеу тәртібі. // Бухгалтер бюллетені, 2006, - №2 – 12б.
18. Смургина М., Айрих Н. Жер учаскісін өткізген кезде құн өсімінен түскен табысты қалай анықтау керек. //Бухгалтер бюллетені, 2006, - №17 – 18 б.
19. Митюгина Г. Азаматтық – құқықтық сипаттағы шарттар бойынша төлемдер: салықтар мен міндеттер төлемдерді ұстаудың ерекшеліктері.// Бухгалтер бюллетені, 2009, - №18 15б.
20. Сейдахметова Ф.С. Современный бухгалтерский учет. Алматы: Экономика 2008,-18, 21-24 бб.