Оқушы жастардың өзін-өзі басқаруы және азаматтық қоғам

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

       «Оқушылардың өзін-өзі басқару» оқушылардың жеке қажеттіліктерін қанағаттандыру, ең алдымен олардың азаматтық құқықтары мен қызығушылықтарын қорғауға бағытталған, жалпы білім беретін мекеменің мәселелерін шешуге қатысу арналады. Оқушылардың өзін-өзі басқаруға қатысуы  – азаматтық тұрғыдан сезінуді, өзіне және басқаларға деген құрметпен қарым қатынасты қалыптастыру; әлеуметтік құзіреттілікті көтеруге, әлеуметтік мәселелері бар ситуацияларда өздігінен шешім қабылдауға тәртіп және қаулылардың әлеуметтік дағдыларын дамытуға мол әсерін тигізеді.

        Оқушылардың  өзін-өзі басқаруы өз бастамасын көрсетуге мүмкіндік береді: өздігінен шешім қабылдауға және оқушылар ұжымының қызығушылығына байланысты оларды жүзеге асыру. Ережеге сай, өзін-өзі басқару ұжымның іс-әрекетін, осы іс-әрекеттердің ұйымдарын, өзінің жұмысын анализдеуде, атқарылған жұмысты қорытындылау және сәйкес шешімдерді қабылданғанды жоспарлауда көрініс табады. Оқушылардың өзін-өзі басқару жүйесін ұйымдастыру бойынша педагогтар мен оқушылардың нәтижелі және тиімді жұмыс жасауы үшін моральді және материальді тұрғыда білдіретін мотивация жүйесі қажет.

       Оқушы жастар өзін-өзі таныту мен өзін-өзі билеуде еркін кеңістікте жаңашыл білім беру жүйесінде  өзін-өзі басқаруды оқушылардың феномені ретінде қажеттіліктерін қанағаттандыруды көрсетеді, оның жоғары дербестігінің көрінісі білім беру ортасындағы  дерек көзі болып табылады. Әлеуметтік өмірде өзін-өзі ұйымдастыру оқушыларды өзін – өзі басқарудың негізін құрайды. Қоғамдағы азаматтық қарым – қатынас жүйесіне кіру мүмкіндігі тығыз болып, өзара іс – әрекет әлеуметтік дағдыларды құрайды. Өзін – өзі өз – өзіне міндетті және тапсырманы алуға қабілетін бекіту, ұжымдағы тәртіпке бағыну және сол уақытта өз құқығын қорғап қалу. Жеке қызығушылығын топта және қоғамда белгілеу, өзін қоғамдағы ұжымның бөлігі ретінде сезіну.

        Қазіргі заманғы сұрақтардың даму кезеңінде педагогтар мен оқушылардың өзара әрекетесуіндегі күрделі және қарамақайшы, өзара қарым қатынаста өзара тұрпайылық, шыдамсыздық, түсінбестік жиі бақыланады, ал мамандандырылған және жалпы білім беретін мектептің бастапқы ұжымында, ереже бойынша оқушылардың іс әрекетінің үйлесімі жоғары емес, өзін-өзі басқарудың деңгейі төмен, оқушылар ұжымының алдында тұрған міндеттерді басқа топтармен шешуде талпыныс жоқ.

         Сонымен, өзін-өзі басқару азаматтық қоғамдағы білім-тәрбие жүйесіндегі – бұл әлеуметтік қатынастар, әлеуметтік арабайланыстар мәдениеті, әлеуметтік әріптестік пен өзіндік әлеуметтік бақылау және ұйымдастыру мәселесі болып табылады. Ұйымдастырушылық кепілдіктері өзін-өзі басқару органдарының қызметтерін, идеологиялық кепілдіктері – осы органдардың құқықтарымен  міндеттерін ұжымның тіршілік әрекетінде мойындау, ал әдістемелік кепілдіктер өзін-өзі басқару органдарының өз іс-әрекеттері нұсқау беру үдерісі арқылы жүзеге асады.

Қорыта айтқанда, азаматтық ұстанымы қалыптасқан қоғамдық істерге белсене қатынасушы, демократиялық қоғамның әлеуметтік қатынастары нормаларын меңгерген, мемлекет, отаны мүддесін жоғары ұстап, оны өз ісінде өз санасымен шешуге даяр тұлғаларды өсіріп шығаратын басты әлеуметтік институт, ол – жалпыға бірдей білім беретін орта мектептер. Орта мектептерде шынайы азаматтық, әлеуметтік қоғамның негізі қаланады. Оның басты адами, әлеуметтік тетігі – оқушылардың өзін-өзі басқару мәдениетінің дер кезінде дамыталуы.                                

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. Степанов Е. Самоуправление в коллективе класса: теоретические основы //     Воспитание школьников. – 2006. - № 1. 5б
2. В.Е Гурин Ученическое самоуправление в школе: сегодня и завтра: Книга для учителя. — Радянська школа, 1989. — 334 б. — ISBN 5330006538
3. Е. А. Верменская, Педагогика ученического самоуправления: теория и опыт отечественной школы 1946 - 1991 гг. — ПГЛУ, 2007. — 156 p. — ISBN 5899666854
4. Сыченкова Г. А. Ученическое самоуправление в опытно-показательных учреждениях // Советская педагогика, 1986
5. Лошкарёва Н. А. Учебный труд и ученическое самоуправление // Демократизация средней школы: проблемы, поиски, опыт. — М., 1990. — С.92-99б.
6. Ясникова Л. Д. Демократизация современной школы и ученическое самоуправление // Демократизация средней школы: проблемы, поиски, опыт. — М., 1990. — С. 5-13б
7. Здравомыслов А.Г. Потребности, интересы, ценности. – М., 1986
8. Классному руководителю о самоуправлении в классе: Методические рекомендации/Авт.-сост. М.А. Александрова, Е.И. Баранова, Е.В. Володина, Е.Н.Степанов. – М.: ТЦ Сфера, 2005. – 96б
9. Нечаев М.П. Методика создания и развития системы школьного самоуправления // Методист № 4/2006 ж.
10. Дэвид Джерри, Джулия Джерри. Большой толковый социологический словарь., т.1., ВЕЧЕ.АСТ.- М., 1999, 544 б 143-144б
11. Иванов В.Д. Самодеятельность, самостоятельность, самоуправление. Книга для старшеклассников. – М.: Просвещение, 1991.
12. Прутченков А.С.:  Нормативно-правовые основы взаимодействия детских (молодежных) общественных организаций и органов ученического самоуправления. Методическое пособие. М., 2008. Рожков М.И., Л.В. Байбородова. Организация воспитательного процесса в школе. Владос , 2001.
13. Селевко Г. Воспитательная система саморазвития школьника завоевывает признание практиков. // Народное образование, 2004, №8,155б
14. Сериков, В.В. Образование и личность. Теория и практика проектирования педагогических систем. – М.: Издательская корпорация «Логос», 1999. – 272б
15. Педагогический энциклопедический словарь / Гл.ред. П24 Б.М. Бим – Бад; Редкол.: М.М.Безруких, В.А.Болотов, Л.С.Глебова и др. – М.: Большая Российская энциклопедия, 2002. – 528 б.: ил.
16. А.С. Прутченкова, Организация развитие ученического самоуправления в общеобразовательном учреждении. Учебно-методическое пособие – М.: Под общей ред. 2003 20б
17. Кабуш В.Т. Ученическое самоуправление: Пособие для классных руководителей и педагогов-организаторов. – Мн.: «Полымя», 1998.
18. Рожков М.И.  Развитие самоуправления в детских коллективах: Учебно-методическое пособие. – М.: Гуманит. изд. Центр «ВЛАДОС», 2002.
19. Герасимова Е.В. Программа гражданского воспитания школьников через самоуправление./ Научно-методический журнал «Классный руководитель» для заместителей директоров по воспитательной работе, классных руководителей и кураторов, учителей начальной школы, 2006.-№ 8.- с.38-48
20.   Рогаткин, Д.В. Школьное ученическое самоуправление / Что может самоуправление? Право на участие в управлении школой. - Петрозаводск, Юниорский союз «Дорога», 2004. - 92б
21. Жуков В.В. Ученическое самоуправление в школе: сегодня и завтра Киев: Радянська школа, 1989. - 334 б.
22. Коротов В.М. Самоуправление школьников. - М.: Просвещение, 1981. – 207б.
23. Кричевский В.Ю. Демократизация школьной жизни. - М.: Знание, 1991. – 38б.
24. Куракин П.Т., Новикова Л.И. Школьный ученический коллектив: проблемы управления. - М. Знание 1982. - 96 б.
25. Опалихин В.М. Развитие ученического самоуправления в школе: (Актуальные проблемы), - М.: Знание, 1984. – 39б.
26. Рогаткин Д.В. Школа ученического самоуправления. - www.pedlib.ru.
27. Организация и развитие ученического самоуправления в общеобразовательном учреждении / Под ред. А.С. Прутченкова. – М.: Новый учебник, 2003. – 165б.
28. Развитие личности школьника в воспитательном пространстве: проблемы управления / Под ред. Селивановой Н.Л. / М.: «Педагогическое общество России», 2001 г., 284 б
29. Кашлев С.С. Современные технологии педагогического процесса: Пособие для педагогов. – Мн.: Выш. шк. – 2002.
30. Общие основы педагогики: учебник для вузов / В.В.Анисимов, О.Г.Грохольская, Н.Д. Никандоров. М.: Просвещение, 2006.-574б.
31. Рожков М.И., Байбородова Л.В. Организация воспитательного процесса в школе. – М.: Владос, 2000 116  - 145
32. Лутошкин А.Н.  Как вести за собой. – М., 1986.- 124
33. Педагогическая диагностика в школе/ Под ред. А.И.Кочетова. – Мн., 1987.
34. Планирование воспитательной работы в классе: Методическое пособие/ Под ред. Е.Н. Степанова. – М.: ТЦ «Сфера», 2001.
35. Приходько Н.И. Педагогические основы ученического самоуправления. Книга для учителя. – М.: Просвещение, 1990.
36. Бочкарев В.И. Директору школы о самоуправлении. - М.: ВЛАДОС, 2001. – 192б.
37. Иванов В.Д. Самодеятельность, самостоятельность, самоуправление, или несколько историй из жизни школьников с вопросами, письмами, монологами и документами: Кн. для старшеклассников. - М.: Просвещение, 1991. – 126б
38. Сергеева В.П. Классный руководитель в современной школе. Практическое пособие. 4-е изд. дополн. – М.: ЦГЛ, 2002. - 17
39. Шмаков С.А. Волшебное слово  «сам». – М.: Мол. гвардия, 1988. – (Для тех, кто работает с пионерами).
40. Кормщикова И.А., Русинова Е.Г. Программа развития ученического самоуправления./ Научно-методический журнал «Классный руководитель» для заместителей директоров по воспитательной работе, классных руководителей и кураторов, учителей начальной школы, 2006.-№ 8.- с.25-31.
41. Методические рекомендации по развитию ученического самоуправления в общеобразовательных учреждениях./ Научно-методический журнал «Классный руководитель» для заместителей директоров по воспитательной работе, классных руководителей и кураторов, учителей начальной школы, 2006.-№ 8.- 5-6б
42. Ожегов С.И. Словарь русского языка: 70000 слов/ под редакцией Н.Ю. Шведовой. – 2-е издание, переработанное и дополненное. – М.: Рус.яз., 1989. – 924б.
43. Степанов Е.Н. Самоуправление в классном коллективе./ Научно-методический журнал «Классный руководитель» для заместителей директоров по воспитательной работе, классных руководителей и кураторов, учителей начальной школы, 2006.-№ 8.14-20б
44. Универсальный энциклопедический словарь. – М.: Большая Российская энциклопедия, 2000. – 1551б
45. Опалихин В.М. Развитие ученического самоуправления в школе: (Актуальные проблемы), - М.: Знание, 1984. 9- 39 б.
46. Бочкарев, В.И. Директору школы о самоуправлении / В.И.Бочкарев - М.: ВЛАДОС, 2001. 56 – 192б.
47. Калиш, И. Типичные ошибки ученического самоуправления / Калиш И., Прутченков А., Солодова О.// Народное образование. - 2003, №7
48. Краткий психологический словарь. Сост. А.А.Карпенко, под общей редакцией А.В.Петровского, М.Г. Ярошевского, М., издательство политической литературы, 1985., 431б
49. Вульфов Б.З., Поташник М.М. Организатор внеклассной и внешкольной воспитательной работы. - М.: Просвещение, 1983. - 425 б.
50. Бирженюк Г.М., Марков А.П. Основы региональной культурной политики и формирования культурно-досуговых программ. - www.pedlib.ru.
51. Школьное самоуправление: структура, рекомендации, нормативы/ авт.-сост. Н.А.Алымова, Е.И. Надточий. – Волгоград: Учитель, 2008.-134б.