Бөлім. Басқарудың теориясы және әдістемесі

Адамдар. Ұйым – құрамында бір топ адамдар болады. Егер басшылар, жеке менеджерлер, әр қызметкердің іскерлігін, оның ұйым мақсатын орындауға қосатын өз үлесін бағалай алмаса, онда ұйым мақсатын орындауға қауіп төнеді. Жалпы алғанда басшылар тек басқа адамдар арқылы ұйым мақсатын орындай алатыны белгілі. Демек, адамдар кез-келген басқару үлгісіндегі негізгі фактор. Әр адам қоғамда, жұмыста өз орнын қалай ала алады, өзін қалай ұстайды, қалай көрсете алады, бұл негізінен жеке адамның өзіне және сыртқы ортаға байланысты. 

Ұйым жүйесі сыртқы ортаның  әсеріне, атап айтсақ ресурстармен жабдықтауға, энергиямен қамтамасыз етілуіне, жоғары квалификациялы тұтынушыларға тікелей  тәуелді. Сыртқы факторды екі негізгі  топқа бөлуге болады: ұйымға тікелей және жанама жолмен әсер ететін факторлар.Ұйымға тікелей әсер ететін ортаға ұйым операцияларына тікелей ықпал жасай алатын фактор жатады. Бұған мыналарды жатқызуға болады: жабдықтаушылар, еңбек ресурстары, заңдар және реттейтін мемлекеттік ұйымдар, тұтынушылар және бәсекелестер. Жанама жолмен әсер ететін факторлар операцияға бірден тікелей ықпал жасай алмайды. Бұған мәселен, мынандай факторларды келтіруге болады: экономиканың жағдайы, ғылыми-техникалық прогресс, әлеуметтік-мәдени және саяси өзгерістер

3 бөлім. Менеджменттің  функциялары

11 тақырып.  Менеджментті жоспарлау.

1. Жоспарлау ұғымы мен мәні

Интуиция, импровизация және тәжірибе базаларында шешім кабылдау колайлы нәтиже бермейді. Оған байланыстың және жағдайдың қиындығы, күндердің үнемі өзгеріс-терінің және иррационалдылықгың болуы себеп болады.

Тиімді шешім  кдбылдау кезіндегі жоспарлаудың үлкен ролі ретінде, сонымен бірге жоспарда қатысатын тұлғалардың көптүрлі сипаты түрінде кәсіпорынды басқарудың бул облысы ең тиімді болып қарастырылады.

Жоспарлау дегеніміз  не? Кашан, қалай орындалатындығы және кім орындау керектігі туралы перспективалық ше-шім процесін дайындау. Жоспарлаудың қызметтері бүл мақ-саттарға жету үшін ұйым мүшелері қандай қызмет атқару керек екендігін және үйымның мақсаттарын көрсетеді. Мағынасына қарай жоспарлау қызметі келесі үш сүрақка жауап бе-реді:

1. Қазір біз қайда түрмыз? Каржы, маркетинг, өндіріс, ғы- 
   лыми зерттеулер, еңбек ресурстары облыстарында жетекшілер 
   ұйымның әлсіз және күшті жақтарын бағалау керек. Бүның 
   бәрі үйымның нақты мақсатын анықгау кезінде іске асады.
2. Кайда қозғалғымыз келеді?  Бәсеке,  клиент,  зандар, 
   саяси факторлар, экономикалық жағдайлар, технология, жаб- 
   дыюгау, әлеуметтік және мәдени өзгерістер сияқты ұйымды 
   қоршаған орталар оны бағалау мүмкіндіктеріне ие болады жә- 
   не ұйымның мақсатқа жетуіне не кедергі жасайтынын жетек- 
   шілік анықгап отырады.
3. Біз бұны қалай жасаймыз? ¥йымның мақсатының орындалуына жету үшін жетекшілер ұйым мүшелерінің жалпы не істеу керек екендігін шешу керек.

Жоспарлауға сүйене отырып жетекшілік ұйымның бар мүшелерін камтамасыз ететін барлық бағытгары мен шешім кабылдауды бекітуге тырысады. Басқаша айткднда, жоспарлау дегеніміз - рның жалпы мақсатына жету үшін ұйымның бар-лық мүшелерінің күшін қамтамасыз ететін бағыт.

Жоспарлау қажет пе? Кейбіреулері үшін бұл сұрақ өте ма-ңызды. Неге біз жұмысшыларға жұмысты өздерінің орын-дауына мүмкіндік бермейміз, себебі ақыр аяғында бәрі орны-на келеді емес пе?

Бұл сұрақгарга жауап екі жакты. Біріншіден, басқару  прин-циптеріне сәйкес жоспарлауды жұмысшылар емес, жетекшілер кабылдау керек. Екіншіден, жоспарлаудың жоқгығынан не бо-лып жатканын куәлендіретін тарихи апатгардың көптігі.

Басқару қызметі  ретіндегі жоспарлау — казір  жұмыс істейтін принцип. Кейдте жоспарлауда толық түсінбеушілік болуы мүмкін.

2. Жоспарлаудыц негізгі принциптері

Жоспарлаудың  келесі негізгі принциптері бар:

1. Жоспарлаудың толықтығы.  Жоспарлауда шешім  қа- 
   былдаған кезде мағыналы оқиғалар мен жағдайлар болуы ке- 
   рек. Бұл принципті сақтау жеке жоспарлау енгізілген кеңей- 
   тілген жалпы жоспарға әкеледі.
2. Бөлшектеп жоспарлау. Жоспарланатын өлшемдер ег- 
   жей-тегжейлі  анықталған  және  жоспарлау терендігі  оның 
   мақсатына бағытгалған болуы керек.
3. Жоспарлаудың дәддігі. Жоспарлаудың дәлдігі қойыл- 
   ған мақсатқа жетуге болатындай жоғары болуға тиіс. Дәлдік 
   болу үшін жалпы жоспарлау бөлшекті жоспарлауға карағанда 
   аса маңызды емес.
4. Жоспарлаудьщ   карапайымдылығы   мен   түсініктілігі. 
   Қарапайымдылык пен түсініктілік мақсатында жоспарлаудың 
   мақсаты мен шамалары формулировка жасағанда карапайым 
   және оңай болуы керек.
5. Жоспарлаудың ұздіксіздігі. Жоспарлау процесі үздіксіз 
   болуы кажет (сырғанақ немесе кезекті жоспарлау).
6. Жоспарлаудың икемділігі. Жоспар жағдайлардың өзге- 
   рісіне икемделіп отыруы керек, керісінше болса, ол қатаң бо- 
   лады. Жоспарлаудың икемділік принципі төмендегілерді та- 
   лап етеді:
• жоспарлы резервтерді енгізу (сыйымдылық, өтімділік, 
  сұранымның тез өсуіне байланысты тұрақтылық резервтері);
• альтернативалардыц   икемділігіне   назар  аудару   (бір 
  мақсатгы станоктарға қарағанда көп мақсатты станоктарды 
  қалау);
• эвентуальды жоспарлауды  жалпы   жобалау  (әртүрлі 
  жағдайлармен берілгендерді бөлу);
• ауытқуды  есептеу үшін  ағымдағы  қайта  каралатын 
  жжпарлауды қолдану;
• жоспарланған шешімдердің анағұрлым ұзақ мерзімдері.
• Жоспарлаудың   икемділігі.   Икемділік   принципінде өзінің бағыттарын ө<span class="d