Компьютерлік техниканы қолданылуы бар қазіргі кездегі банкілік технологиялар

ftp сервисін ұйымдастыру сұлбасы 2.4 суретінде көрсетілген.

 

 

Сурет 2.4 «Администратор» АЖО

 dograf.exe модулінің негізгі белгіленуі – алынған файлдарды айырбастау пунктінде өңдеу және банктің серверінде орындалған операциялардың мәліметтерінң бірлік базасын құру. Функционалды түрде сервистің жұмысы екі сатыға бөлінеді:

1.  FTP серверінің қолданушысының  с:\OP_N папкасынан .xls кеңейтілуі бар  файл өңделеді, файлдан мәліметтер main_op.dbf базасына көшіріледі, содан  кейін .xls файлының өзі өшіріледі. Егер белгілі – бір себептер бойынша файлдағы мәліметтер өңдеу талаптарын қанағаттандырмаса, онда қателік туралы ақпарат шығады да жазу log – файлға қосылады.

2. main_op.dbf кестесінен әрбір айырбастау  пункті бойынша мәліметтерді  циклдық таңдау жүреді және Ms Excell құралдарымен .htm кеңейтілуі бар файлдар құрылады, бұл файлдарға айырбастау пунктінің кассирімен жүргізілген операциялар бойынша мәліметтер орналасады.

dograf.exe сервисі 30 минут интервалмен  ақпаратты өңдеу модулін іске  қосады, берілген интервал бүкіл жүйенің эффектілі жұмысы үшін жеткілікті. (сур 2.5.).

 

 

Сурет 2.5 Басты форма

2.4  «Айырбастау пункті» жүйесінің аппараттық қамсыздандырылуы

 

Қазіргі кездегі банкілік жүйелердің аппараттық құралдары бар, оған кіретіндер:

- есептеуші техниканың (ЕТ) құралдары;

- локалды есептеуші желілердің (ЛЕЖ) қондырғылары;

- телекоммуникация және байланыс  құралдары;

- әр түрлі банкілік қызмет  көрсетулерді автоматтандыратын  қондырғылар: автоматтар-кассирлер  және т.б.

- ақшамен жұмыс істеуді автоматтандыру құралдары;

АБЖ шегінде әр түрлі дәрежедегі АЖО – н құру мүмкіндігі техникалық құралдардың құрамына, олардың архитектурасына байланысты. Сондықтан  АЖО – н жобалау кезінде сақтаудың, өңдеудің және мілңметтерді берудің техникалық құралдарының параметрлеріне, функционалдық құралдар жиынына, интерфейстерге бір қатар талаптар қойылады.

Техникалық қаруландыру кезінде есепке алынуға тиісті «Кассир»  АЖО – ң ерекшеліктеріне келесі факторлар жатады:

- нақты уақытта жұмыс істеу;

- бір қатар параметрлер бойынша жүйені күнделікті қалыптандыру;

- қатаң есептіліктің құжаттарымен  жұмыс істеу, оның ішінде қажетті  мәліметтерді баспаға шығару;

- ақшалы құралдармен жұмыс істеу;

- өңделетін ақпараттың салыстырмалы  үлкен емес көлемі;

Жоғарыда айтылғандардың негізінде аппараттық құралдардың келесідей құрамын ұсынуға болады:

- тактілік жиілігі 2Ггц Pentium микропроцессорының базасында IBM істес дербес компьютері;

- оперативті жады көлемі 1024МБ;

- қатты магниттік дискідегі  жинағыш, оның сыйымдылығы 320 Гб – тан аз емес;

- лазерлік принтер;

- үздіксіз қорек беруші блогы;

- модемнің негізінде серверге  мәліметті беру/алу құрылғысы;

- валюта детекторы;

- купюралар есептегіші;

 

 

2.5  «Айырбастау пунктінің» жұмыс технологиясы

 

«Айырбастау пункті» автоматтандырылған жүйесіне кіру үшін логин мен пороль қажет.

 

Сурет 2.6 Тіркеу формасы

Программаның негізгі терезесі.

 

Сурет  2.7 Негізгі терезе

 

Өздерің көріп тұрғандай негізгі терезе меню қатарынан, саймандар тақтасынан, бірнеше жұмыс аймақтарынан тұрады. Анықтамалар менюінің терезелері. Әрбір терезенің төменгі бөлігінде навигатор орналасқан. Осы навигатор арқылы әрбір анықтама базасына қосымша ақпарат қоса немесе жоя, өзгерте аламыз.

 

Сурет  2.8 Анықтама облыс бойынша.

Анықтамалар менюсы бойынша келесі мәліметтер енгізуге болады:

1. Валюта анықтамалары – кандай валюталармен айырбастау пункті жұмыс жасайтын анықтайды (Сурет  2.9).  
2. Кассалар - айырбастау пунктінде бір неше касса болу мүмкін, филиалдары.
3. Кассирлер – осы айырбастау пунктінде жұмыс жасайтындар.
4. Кассалар бойынша кассирлер – бұл терезеде кандай кассада кім жасайтынын анықтайды (Сурет  2.10).
5. Валюта курсы – осы күндегі айырбастау курсы сақталған (Сурет  2.11).
6. Валюта бойынша купюралар – бүл терезеде кандай валютада кандай купюралар болотынын анықтайды.

 

 

Сурет 2.9 Валюта анықтамалары.

 

 

Сурет  2.10 Кассалар бойынша кассирлер.

 

Сурет  2.11 Валюта курсы.

 

Егер валютанын курсы өзгерсе, онда операциялар менюсы бойынша курстың өзгеруін енгізу батырмасын басамыс.  

 

 

Сурет  2.12 Жана курс терезесі.

 

Жалпы ақпаратты-іздестіру жүйелері пайда болған кезде оның жылдам түрде нәтиже беру жағы көп қарастырылды. Ал біздің бағдарламада оған ешқандай алгоритмнің қажеті жоқ, себебі мен мәліметтер қорын пайдаландым, ал онда қарайпайым өзінің дайын функциялары арқылы табамыз.

 

 

Сурет  2.13 Мәліметтерді іздеу терезесі.

Валютаны айырбасту үшін клиентерден келесі мәліметтер керек: Тегі, Аты - Жөні және паспортын нөмері. Осы мәліметтерді төмендегі терезеге енгіземіс.

 

 

Сурет  2.14 Валюта айырбастау терезесі.

 

Бағдарлама туралы терезесі.

 

                                                                                    

 

3 Жобаның техникалық-экономикалық көрсеткіштері

 

3.1 Бағдарламалық өнімді  құруға кеткен шығынды анықтау

 

Бағдарламалық өнімді құруға кеткен шығын бағдарламаны құрастырушының еңбек ақысынан және бағдарламаны жөндеу барысында машиналық уақытқа төленетін шығынмен құралады:

 

Шбөқ = Шжалбөқ+ Шмубөқ+Шжалпы,

 

мұнда: Шбөқ - бағдарламалық өнімді құрастыруға кеткен шығын;

Шжалбөқ - бағдарламаны құрастыруға төленетін жалақы шығыны;

Шмубөқ - машиналық уақытқа төленетін шығын;

Шжалпы - жалпы шығындар.

Бағдарламаны құрастыруға төленетін еңбек ақы шығыны бағдарламаны құрастырудың еңбек сыйымдылығын бағдарламашының еңбек ақысының орташа сағатына көбейту арқылы шығады (әлеуметтік қажеттілікке шигеру коэфицентін санағанда):

 

Шжалбөқ = t *Тсағат.

 

Бағдарламалық өнімді құрастырудың еңбек сыйымдылығын есептеу

Бағдарламалық өнімді құрастырудың еңбек сыйымдылығын келесідей анықтауға болады:

 

t= tж + tа + tб + tб +tбө

 

мұнда: tж - есепті жазуды дайындауға кеткен еңбек шығыны;

tа -есепті шешу үшін алгоритмді құрастыруға кеткен еңбек шығыны;

tб -есепті шешу үшін алгоритмнің блок-схемасын құрастыруға кеткен еңбек шығыны;

tб- дайын блок-схема бойынша бағдарламаны құрастыруға кеткен еңбек               шығыны;

tбө -ЭЕМ-де бағдарламаны өңдеуге кеткен еңбек шығыны.

 

Сонымен бағдарламалық өнімнің жалпы еңбек сиымдылығын былай есептеуге болады:

tж – 2күн*8сағат =16,

 

tа – 8күн*8сағат =64,

 

tб – 7күн*8сағат =56,

tб – 5күн*8сағат =40,

 

tбө– 3күн*8сағат =24,

 

сондағы: 25күн * 8сағат =200сағат.

 

t=200сағат.

 

Бағдарламашының орташа жалақысын есептеу

 

Бағдарламашының орташа жалақысы қазіргі нарықтық жағдайда кең көлемде бағасы ауыспалы болып тұрады. Есептеу үшін еңбек ақының орташа сағатын алайық, ол Тсағ =149тенге/сағат құрайды, өзінің кезегінде айына 25000 тенге/ай 8 сағаттық жұмыс күні және жұмасына 5 күндік жұмысқа негізделген. Бұл сан кәсіпорындағы бағдарламашының жалақысына шынайы жақын және бұл жұмыс осында жүргізілді.

Бағдарламашының еңбек ақысына шығын бағдарламашының жалақысымен және әлеуметтік қажеттілігіне кететін шигерімнен құралады. Әлеуметтік қажеттілік шигерімінің ішінде:

• Зейнетақы қоры (10%),

Сонда әлеуметтік қажеттілікке шегерім 10% құрайды. Осыдан шығып бағдарламашының еңбек ақысына шығын мынаны құрайды:

 

Шжалбөқ =200*149=29800 тенге.

 

Машиналық уақытты төлеуге кеткен шығын

 

Бағдарламаны жөндеу барысында машиналық уақытты төлеуге кеткен шығынды қарастыру үшін бағдарламаны жөндеу уақыты кезін арендалық уақыттың машино-сағатының бағасына көбейту арқылы анықтаймыз:

 

Шмубөқ =Cсағат* tЭЕМ,

 

мұнда: Cсағат – арендалық уақыттың машино-сағат бағасы, тенге/сағат;

t ЭЕМ – ЭЕМ-де бағдарламаны жөндеу уақыты.

Өңдеу уақыты кезін есептеуӨндеу уақыты кезін мына формула бойынша есепттейік:

 

TЭЕМ= tб+ tбө;

 

TЭЕМ=40+24=64сағат.

 

Машино-сағаттың бағасын есептеуМашино-сағаттың бағасын мына формула бойынша анықтаймыз:

Cсағат = ШЭЕМ/ТЭЕМ,

 

мұнда: ШЭЕМ  - жыл ішінде ЭЕМ-ді толықтай эксплуатациялауға кеткен шығын;

ТЭЕМ - ЭЕМ-нің жылдық қорының негізгі уақыты, сағат/жыл.

ДЭЕМ - PC AT жұмыс қорының жылдық қорының негізгі уақыты есебі.

Жыл ішіндегі жалпы күн саны – 356.

Мерекелік және демалыс күндер – 110.

Профилактикалық жұмыс бойынша тоқтау уақыты әр апталық профилактика 4 сағаттан болады.

Сондағы ДЭЕМ-нің жылдық қорының негізгі уақыты мынаны құрайды:

 

ТЭЕМ= 8*(356-110)-52*4=1832 сағат.

 

ЭЕМ-ді эксплуатациялауға кеткен толық шығынды есептеуЭЕМ-ді эксплуатациялауға кеткен толық шығынды келесі формула бойынша анықтауға болады:

ШЭЕМ= (Шжал+Шам+Шэл+Шкм+Заж+Збш),

 

мұнда: Шжал – қамтамасыздандырушы персоналдың жалақысына кеткен жылдық шығын тенге/жыл;

Шам – амортизацияға жылдық шығын, тенге/жыл;

Зэл – ЭЕМ тұтынатын электрқуатының жылдық шығыны  тенге/жыл;

Зкм – көмекші материалдарға жылдық шығыны  тенге/жыл;

Заж – компьютерге ағымдағы жөндеу жасауға шығын  тенге/жыл;

Збш – шығындарға және басқаларға жылдық шығын тенге/жыл;

 

Жылдық амортизациялық шигерімнің жылдық суммасы келесі формула бойынша анықталады:

 

Шам = Қбал* Нам,

 

мұнда: Қбал – компьютердің баланстық құны тенге/шт;

Нам – амортизация нормасы 12,5%.

ДЭЕМ-нің баланстық құны демалыс құнын, тасмалдау шығындары, құрылғыны монтаждау және оның ақауларын кетіру кіреді:

 

Қбал = Қнар + Шорн;

 

мұнда: Қнар – компьютердің нарықтағы құны, тенге/шт;

Шорн – компьютерді жеткізу және орнату шығындары, тенге/шт.

Жұмыс істелген компьютер Қнар = 90000 тенге бағасы бойынша алынған, ақауларын кетіру және қондыру шамамен компьютердің құнынан 10%.

 

Шорн= 10%* Қнар= 0,1* 90000= 9000тенге.

Осыдан

Қбал = 90000 + 9000= 99000 тенге/шт.

ал,

Шам= 99000*0,125= 12375 тенге/жыл.

 

 

3.2 Электр қуатын және басқа да шығындарды есептеу

 

Жыл бойы тұтынылған электрқуат бағасы мына формуламен анықталады:

 

Шэл = РЭЕМ* ТЭЕМ* Қэл*А,

 

мұнда: РЭЕМ – ЭЕМ-нің суммарлық қуаты;

Қэл – 1квт*сағ электрқуатының құны;

А – машина қуатын қолданудың интенсивті коэфиценті

ЭЕМ-нің техникалық куәлігіне сәйкес РЭЕМ= 0,22квт, кәсіпорын үшін электрқуатының бағасы Сэл = 13 тенге, машинаны қолдану интенсивтілігі А= 0,98.

Сонда электрқуатына шығын:

 

Шэл = 0,22*1832*13*0,98=3949.79 тенге.

 

Ағымдағы жөндеуге шығынды есептеу

 

Ағымдағы жөндеуге шығынмен профилактикалық жөндеуге ЭЕМ құнының 5% құрайды:

 

Шаж= 0,05* Қбал= 0,05* 99000= 4950 тенге.

 

Көмекші материалдарға шығынды есептеу

ДЭЕМ-нің дұрыс жұмысын қамтамасыз ету үшін қажетті материалдарға шығын ЭЕМ құнының шамамен 1% құрайды:

 

Шкм = 0,01*99000= 990 тенге.

 

ДЭЕМ-ді эксплуатациялауға кеткен басқа да шығындар

ДЭЕМ-ді эксплуатациялауға кеткен басқа да жанама шығындар ғимаратқа амортизациялық шигерімнен, екі жақты ұйымдардың ұсынымдарының бағасы және ЭЕМ-нің бағасынан 5% құрайды:

 

Шбш = 0,05*99000= 4950тенге.

 

Қамтамасыздандырушы персоналдың еңбек ақысын төлеуге кеткен шығын

Қамтамасызданырушы персоналдың еңбек ақысын төлеуге кеткен шығын негізгі жалақыдан құралады, қосымша және жалақыға шигерім:

 

Шжал =3негжал+Зқос жал +Зшигжал.

 

Жалақының жалпы суммасы штатта жұмыс істейтіндердің санымен анықталады:

 

3негжал = 2*∑Зі жал,

 

мұнда Зжал – ай ішінде і-ші жұмысшының тарифтік ставкасы;

Қамтамасызданырушы персоналдың штатына 15000 теңге айлық жалқысымен инжинер-электрощик және 10000 тенге оклады бар электрослесарь кіру керек. Сонда, берілген персонал 14 машинаны  қамтамасыздандырады десек қамтамасызданырушы персоналдың негізгі жалақысы бізде бар, ол мынаны құрайды: