Компьютерлік техниканы қолданылуы бар қазіргі кездегі банкілік технологиялар

 

3негжал = 2*(15000+10000)/14= 3571,3 тенге.

 

Қосымша жалақының суммасы негізгі жалақының 60% құрайды:

 

Зқосжал = 0,6*3571= 2124 тенге.

 

Әлеуметтік қажеттілікке шегеру суммасы қосымша және негізгі жалақының 10% құрайды:

 

Зшегжал = 0,10*(3571+2124)= 571,3 тенге.

 

Онда қамтамасыздандырушы персоналдың жалақысына жылдық шығын құрайды:

Шжал= 3571+2142+571,3=6284,3тенге.

 

Жыл ішінде ЭЕМ-ді эксплуатациялаудың толық шығыны мынаны құрайды:

ШЭЕМ= 6284+12375+2263,24+4950+990+4950= 31812,24тенге.

 

Онда арендалық уақыттың машино-сағат құны мынаны құрайды:

 

Қсағ=31812,24*25000= 1,28тенге.

Ал машиналық уақытты төлеуге кеткен шығындар мынау:

 

Шмубөқ= 1,28*149= 190,72тенге.

 

 

3.3 Жалпы шығынды анықтау

 

Жалпы шығындар дегеніміз ол жарыққа, жылуға, коммуналдық төлемдерге кететін шығындар және т.с.с. Олар бағдарламаны жасаушының жалақысының үштен бір бөлігін құрайды яғни 8333,34тенге.

Онда бағдарламалық өнімді жасау үшін кететін шығын мынандай:

 

Шбөқ = 29800+ 190,72+8333,34= 38324,06 тенге.

 

Шко(Celeron 2000, ОЕСҚ- 480МБ 2,68Ггц сыртқы модемімен компьютерін сатып алуға кететін шығын)= шыққаны: 90000тенге.

Жасалған бағдарламалық өнімді қолданудан бұрын алдын ала жауапты дайындауға кеткен шығынды есептеу.

 

Шажд = Шжалажд + Штасмажд + Шжалпы,

 

мұнда: Шажд - алдын ала жауапты дайындауға кететін шығын және архивтік және ағымдық құжаттарды дайындау;

Штасмажд - тасмалдау шығындарына кеткен төлем;

Шжалпы – Жалпы шығындар.

 

 

 

 

 

 

 

 

4  Еңбекті қорғау

 

4.1 Еңбекті қорғау туралы заңнама

 

Еңбекті қорғау (ЕҚ)- заңды актілер жиыны, әлеуметтік- экономикалық, ұйымдастырушылық, техникалық, гигиеналық, емдік- профилактикалық шаралар, адамның қауіпсіздігін, денсаулығын, жұмыс жасау қабілетін жұмыс жасау үрдісін қамтамасыз етеді.

 Еңбекті қорғаудың  мақсаты- жұмысшының зақымдануын  төмендету, сонымен қатар максималды  жұмыс ыңғайлығын туғызу, жұмыс өнімділігінің ең жоғары деңгейінде. Шынайы өндірістік жағдайлар  қауіпті және зиянды факторлармен сипатталады. Қауіпті өндірістік факторлары- бұл әсері белгілі  жағдайларда жұмысшылардың  зақымдануына немесе кәсіби ауралар туғызатын факторлар. Зиянды өндірістік фактор деп- белгілі бір жағдайлардағы жұмыс кезінде жұмысшылардың сырқаттануына немесе  жұмыс өнімділігін  төмендететін факторлар. Қауіпті механизмдердің қозғалмалы бөлшектері, қызған бөліктер. Зиянды –ауа , оның құрамындағы қоспалар, жылу, жеткіліксіз жарықтану, шу, вибрация, ионданған, лазерлік, электромагниттік шағылу.

Қазақстан Республикасында еңбек қорғау - өндірісте еңбек етудің қауіпсіздік шараларына бағытталған құқықтық, ұйымдық және санитарлық гигиеналық жағдайдағы шаралар жиынтығын құрайды.

Техникалық сипаттағы шаралар жұмысшыларды әртүрлі өндірістік жарақаттанудан және кездейсоқ жағдайлардан қорғау, адам ағзасына зиянды әрекеттер жасалынған кезде себебін анықтау және жұмыспен қамтамасыз етуге бағытталынған.

Санитарлық - гигиеналық сипаттағы шаралар - жұмыс орынында (компьютерлік сыныпта) салауатты жұмыс жағдайымен қамтамасыз етуден тұрады.

Еңбекті қорғау жөнңндегі заңдар «Еңбек заңдары кодексінде» белгіленген. Еңбек жағдайларының денсаулыққа зиянсыз және қауіпсіз болуын кәсіпорын  администрациясы заманауи техника қауіпсіздік құралдарын, санитарлы –гигиеналық жағдайларды қамтамасыз ететін талаптарға сай болуы керек. Бұл талаптарға кіретіні: территорияның рационалды қолданылуы, құрал- жабдықтардың дұрыс қолданылуы, жұмысшыларды зиянды өндірістік факторлардан қорғау, өндіріс орындарын санитарлық- гигиеналық талаптарға сай ұстау. Еңбекті қорғау заңында ерекше көңіл жаңа машиналармен жабдықтарды жобалауға бөлінеді.

Өмір қауіпсіздігінің негіздері – бұл өмірді сақтау туралы ғылыми білім жүйесі, адамдардың кез – келген қызмет сферасында денсаулығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету. өндірістегі еңбектің қауіпсіздігін ету сұрақтар, қоғамның даму аясындағы еңбек заңнамаларында, адам өмірімен денсаулығын сақтау маңызды орын алады. Қазақстандағы еңбектің қауіпсіздігі туралы  жалпы сұрақтарды реттейтін негізгі құжат болып  “Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау”  туралы заңы саналады. Бұл құжатта шаруашылық қызмет сферасына тәуелсіз, әртүрлі меншік формаларындағы мекемелердегі, кәсіпорындардағы жұмысшылар мен жұмыс берушілер арасындағы еңбекті қорғау аясындағы қатынастарды реттеудің бірлік қатарын қамтамасыз ететін, еңбек процесімен байланысты жұмысшылардың денсаулығы мен өмірін сақтауға жауап беретін еңбек жағдайларын туғызуға бағытталған, еңбекшілердің еңбекті қорғау құқығына кепілдеменің жүзеге асырылуы қарастырылған. Еңбекті қорғау – бұл әлеуметтік – экономикалық, санитарлы – гигиеналық, ұйымдық-техникалық және басқа шараларды қарастыратын жұмысшылардың жұмыстық қызмет процесіндегі, жұмысшылардың денсаулығы мен өмірін сақтауды қамтамасыз ету жүйесі. Осындай мақсатпен, өмір қауіпсіздігінің негізгі тапсырмалары келесідей:

1. Ортаның зиянды және қауіпті факторларының идентификациясы;
2. Олардың белгілі шектегі дәрежесінің регламентациясы;
3. Адам ағзасына теріс әсер етуінен оларды іс – шаралар кешенін жүргізу бойынша жою.

Құжаттың үшінші бабына сәйкес былай айтылады: “Кәсіпорындағы еңбекті қорғау бойынша жұмыс ұйымдар үшін, еңбекті сақтау қызметі немесе келісім – шарт негізінде еңбекті сақтау бойынша мамандар қажеттілік жағдайында құрылады. Инженерлік-технологиялық университет білім беру қызметімен айналысады, сондықтан еңбекті қорғау бойынша қызметті қажет етпейді. Еңбекті қорғау бойынша “Инженерлік-технологиялық университеттің” бөлімшелеріндегі жетекшілер жауап береді [32].

 

 

4.2 ДЭЕМ-ді қолдану кезіндегі еңбек қорғау шаралары

 

Бағдарламалық өнiмді жасайтын бағдарламалаушыға ЖЭЕМ-де жұмыс жасау кезінде келесiдей қауiптi және зиянды факторлар үнемi немесе мерзiмдi әсер етеді:

1. Зиянды заттар, шаңмен, микроорганизмдармен және оң аэрондармен ауаның ластануы.

2. Микроклиматтың параметрлерiнiң нормаларына сәйкес келмеуі.

3. Мониторда статистикалық зарядтардың пайда болуы, ол шаңның кiшкентай бөлiктер ең жақын отырғызылған затқа қонуын қамтамасыз етеді, көбіне ол бағдарламалаушының бетіне.

4. Жұмыс орынындағы шудың үлкен деңгейi.

5. Қате жобаланған жұмыс аймағының жанында статистикалық электрдiң үлкен деңгейi.

6. Тұйықталуы адам дене арқылы өтетін электр тiзбегiндегi кернеуiн қауiптi деңгей.

7. Ультракөгiлдiр және инфрақызыл облысты, басқа жиiлiктердiң электромагниттi сәулеленулерiн кең диапазон былайша ренткен болып қосатын дисплейден шығаруды кең спектры.

8. Электромагниттi сәулеленулердi үлкен деңгей.

9. Иондайтын (жұмсақ ренткен, гамма-сәулелену) шығаруларды үлкен деңгей.

10. Табиғи жарықтың жоқтық немесе кемшiлiгi.

11. Жұмыс аймағының жеткiлiксiз жарықтығы.

12. Жарықтың үлкен жарықтығы.

13. Төмендетiлген қарама-қарсылық.

14. Төте және керi жылтырақтық.

15. Жарық ағыныны (суреттiң жылтырауы)  үлкен өтімділігі.

16. Ұзақ бiр қалыпта болу және ылғи бiр қозғалыстардың қайталауы ұзақ статикалық жүктемелер синдромына (ҰСЖС ) алып келедi.

17. Жұмыс орынының рационал емес ұйымдастыруы.

18. Мөлшерлелетiн шамаларға жабдықтың эргономиялық мiнездемелерiнiң сәйкессiздiгi.

19. Болатын есептердiң сипатымен шартталған (ҰСЖС) ұзақ психологиялық жүктемелерге синдромға алып келген зерделi шамадан тыс тырысу.

20. Қайта өңделетiн мәлiметтiң үлкен көлемi көру мүшелерiне түбегейлi жүктемелерге алып келедi.

21. Еңбектiң бiр сарындылығы.

22. Ашулана-психикалық жүктемелер.

23. Жүйке - қызу стресс жүктемелерi.

24. Өрттiң тууының қауiп-қатерi.

Сонымен ЖЭЕМ орнатылатын бөлменiң жұмыс аймағының жеткiлiксiз жарықтығымен бiрге жарықтың үлкен жарықтығы, төмендетiлген қарама-қарсылықтың ықпалы, түзу және керi жылтырақтық және жарық ағыныны үлкен өтіліміне толығырақ тоқтаймыз.

ЖЭЕМ-да жұмыс iстегенде қолданушының жұмыс істеу сипатына байланысты көру мүшелерi бiр уақыттағы тұрақты кернеулi әсеріне шыдайды, бұл орталық жүйке жүйесiн және көр анализатор функционалдық күйiнің бұзылуына алып келед.

Көрермен анализаторының функционалдық күйiн бұзушылығы көрегендiк, айқын көрiнудi орнықтылық, аккомодация, электр сезгiштiгi және тұрақсыздықтың төмендетуiнде айқындалады.

Көрермен анализаторының функционалдық күйiнiң бұзушылықтары себептермен ажырату нысаны және әр түрлi жарықтықтың фоны бар болу шарттарындағы көру мүшелерiнiң тұрақты бейiмделуi көз алдында болып табылады; суреттер жеткiлiксiз айқындықпен және қарама-қарсылықпен пердеде; қабылданатын мәлiметтер кiшiлiкпен; тұрақты жарық жылтыраулармен; мен қоршаған заттардың жарықтығымен жұмыс бетiнiң жарықтығының аралығында жарық ағыны, үлкен разницей жарық өкше клавиатураға және перделердегi бар болуымен шағылысу есебiнен, құй - жұмыс орынында қағазға, бiр қалыпты және жеткiлiксiз жарықтықтағы тең қашықтықтағы заттардың шиы, бастапқы инфор мациидың аласалау сапасымен.

ЖЭЕМ жұмыс орынындағы қолданушының жұмыстары аталған белгiлi ерекшелiктермен қатар монитордың пердесiнен мәлiметтiң қабылдауын ерекшелiктер бар болады.

ЖЭЕМ-ның қолданушысының көру мүшелерiнiң монитордың пердесiнен мәлiметтiң қабылдаулары ерекшелiктер мыналар болып табылады:

• монитордың пердесi жұмыстың процессiнде басқа психофизиологиялық күйге оператор енгiзетiн қолданушының көру мүшелерi тiкелей аударған жарықтың қайнар көзi болып саналады;
• монитордың пердесiне қолданушының ықыласының құштарлығы олардың әлсiретуiне алып келген көз және көздiң iшiнде бұлшық еттердiң қимылсыздықтың ұзақтығы себеппен болып табылады;
• демек, ұзақ және көру мүшелерiнiң үлкен қадалушылығы көру мүшелерiнiң қажуына үлкен жүктемелерге алып келедi, алыстан көрмейтiндiк, бас ауыруы және түршiккендiк, жүйке кернеуi және стресстiң пайда болуына мүмкiндiк туғызады;
• монитордың пердесiне қолданушының ықыласының ұзақ құштарлығы мәлiмет оқуға қарағанда кәдiмгi баспа мәлiметiнiң дискомфорт қабылдауын құрады;
• монитордың пердесi арқасында шағылған жарық ағыны салыстырылып оқылған кәдiмгi баспа мәлiметiнен қолданушының көру мүшелерi, айырмашылыққа беретiн жарық ағыныны көз болып табылады;
• монитор мәлiмет пердеде электрондық, өзгерiссiз мәлiметке қарағанда қағазда сүзiп шығуды процессiнде перденiң бетi бойынша жаңқалай және аласа жиiлiктiң жанында суреттiң жылтырауында болады мерзiмдi жаңарады.

 

 

4.3  Жұмыс орнына қойылатын негізгі талаптар және санитарлық – гигиеналық параметрлер нормасы

 

1. ДЭЕМ-ді пайдалану үшін жұмыс орнына қойылатын талап 

ДЭЕМ-ге      арналған      жұмыс      орны     табиғи      және      жасанды жарақтандырылуы керек. Табиғи жарықтандырылу жарық өткізгіш арқылы жүргізіліп, табиғи жарықтаңдыру коэффициенті (ТЖК) 1,2 пайыздан төмен болмауы керек.

ДЭЕМ-ді колданушылар үшін бір жұмыс орнының ауданы 6,0 кв. м, ал көлемі 20,0 куб. м. аспауы керек. Жұмыс орнының едені тегіс, сырғанақ емес, тазалау үшін ыңғайлы және антистатикалық қасиеттерді қамтуы тиіс.

2. Жұмыс орны мен  бөлмені жарықтандыруға қойылатын  талаптар

Жұмыс      бөлмесінде      табиғи      қабырғаға      орнатуға      арналған жарықтандырулар   қолданылады.   Бір   табиғи   жарықтандыру   аз   болған жағдайда    қосымша    жарықтар    орнатылады.    Бұл    жағдайда    табиғи жарықтандыру тек жарық мөлшері төмен жағдайда ғана қолданылады.

Рационалды түсті безендіру еңбектің санитарлық - гигиеналық шарттарын жақсартуға және қауіпсіздік шараларын сақтауға бағытталған. Бөлмені жарықтандыру және құралдары техникалық құралдарға тән түспен боялған болуы тиіс.

3.Микроклимат

Бұл стандарт микроклиматтың көрсеткіштеріне жалпы санитарлық- гигиеналық талаптарды және жұмыс зонасының ауаның құрамында қауіпті заттардың болуын белгілейді. Жұмыс зонасының ауаның құрамында қауіпті заттардың болуына талаптар жұмыс орнының орналасуынан тәуелсіз болады.

Микроклиматты сипаттайтын көрсеткіштер, келесілер:

1. ауаның температурасы;
2. ауаның шартты ылғалдылық;
3. ауа қозғалысының жылдамдығы;
4. жылулық таратудың интенсивтілігі.

4.  Электромагниттік өрістер

Бөлмедегі электромагниттік сәулеленудің адамдарға тигізетін әсерін төмендету жұмыстары өте маңызды болады. Монитор электромагниттік сәулеленудің негізгі көзі болып табылады. Осы электромагниттік сәулеленуден қорғану үшін мониторлар сәулеленудің басым бөлігін жұтатын арнайы қабымен (покрытие) болуы қажет, және де монитордың артқы жағынан шығатын сәулеленуін адамдарға тигізбеу үшін компьютерлер бөлменің периметры бойымен орналастырылады.

5. Өрт қауіпсіздігі

Жұмыс орны өрт қауіптілігі жағынан II дәрежедегі кәсіпорынға жатады.

Ғимаратты өрт шыдамдылығы жағынан I не II дәрежеліге жатқызуға болады. Мұндай ғимарат үшін негізігі құрылыстық конструкциялардың нормалары келесі кестеде берілген, кесте 4.1.