Азаматтық құқық жүйес

Ќазаќстан Республикасыныѕ Ќылмыстыќ кодексi

Ќазаќстан Республикасыныѕ 1997 жылєы 16 шiлдедегі N 167 Кодексі

Ќазаќстан Республикасы Парламентініѕ  Жаршысы, 1997 ж., N 15-16, 211-ќўжат

МАЗМЎНЫ     

 Ескерту.  Ќазаќстан Республикасыныѕ 1997.07.16. N 168 Заѕын ќарау ќажет.      

 ЌОЛДАНУШЫЛАР  НАЗАРЫНА!     

 Ќазаќстан  Республикасыныѕ 2005.11.22. N 90 Заѕымен енгізілген ґзгерістер 2006 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізіледі (2-бапты ќараѕыз). Ќажет болєан жаєдайда "Заѕ" Деректер базасыныѕ 5 версиясыныѕ алдыѕєы редакцияларын ќараѕыз.     

 Ескерту.  Бїкіл мјтін бойынша "жїйкеге  јсер ететін" деген сґздер "психотроптыќ" деген сґзбен ауыстырылды - Ќазаќстан  Республикасыныѕ 2008.06.27 N 50-IV (ќолданысќа енгізілу тјртібін2-баптан ќараѕыз) Заѕымен.

ЖАЛПЫ БҐЛIМ 
       

I бґлiм 
Ќылмыстыќ заѕ     

1-бап.  Ќазаќстан Республикасыныѕ ќылмыстыќ  заѕдары     

1. Ќазаќстан Республикасыныѕ  ќылмыстыќ заѕдары тек ќана  осы Ќазаќстан Республикасыныѕ  Ќылмыстыќ кодексiнен тўрады. Ќылмыстыќ  жауаптылыќты кґздейтiн ґзге заѕдар  оларды осы Кодекске енгiзгеннен  кейiн єана ќолданылуєа тиiс. 
      2. Осы Кодекс Ќазаќстан Республикасы Конституциясына жјне халыќаралыќ ќўќыќтыѕ жалпы жўрт таныєан принциптерi мен нормаларына негiзделедi.     

2-бап.  Ќылмыстыќ кодекстiѕ мiндеттерi     

1. Осы Кодекстiѕ мiндеттерi: 
      адам мен азаматтыѕ ќўќыќтарын, бостандыќтары мен заѕды мїдделерiн, меншiктi, ўйымдардыѕ ќўќыќтары мен заѕды мїдделерiн, ќоєамдыќ тјртiп пен ќауiпсiздiктi, ќоршаєан ортаны, Ќазаќстан Республикасыныѕ конституциялыќ ќўрылысы мен аумаќтыќ тўтастыєын, ќоєам мен мемлекеттiѕ заѕмен ќорєалатын мїдделерiн ќылмыстыќ ќол сўєушылыќтан ќорєау, бейбiтшiлiк пен адамзаттыѕ ќауiпсiздiгiн ќорєау, сондай-аќ ќылмыстардыѕ алдын алу болып табылады. 
      2. Бўл мiндеттердi жїзеге асыру їшiн осы Кодексте ќылмыстыќ жауаптылыќ негiздерi белгiленедi, жеке адам, ќоєам немесе мемлекет їшiн ќауiптi ќандай јрекеттер ќылмыс болып табылатыны айќындалады, оларды жасаєаны їшiн жазалар мен ґзге де ќылмыстыќ-ќўќыќтыќ ыќпал ету шаралары белгiленедi.     

3-бап.  Ќылмыстыќ жауаптылыќ негiзi     

 Ќылмыс жасау, яєни  осы Кодексте кґзделген ќылмыс  ќўрамыныѕ барлыќ белгiлерi бар  јрекет ќылмыстыќ жауаптылыќтыѕ  бiрден-бiр негiзi болып табылады. Бiр ќылмыс їшiн ешкiмдi де ќайталап  ќылмыстыќ жауапќа тартуєа болмайды.      

4-бап.  Ќылмыстыќ заѕныѕ уаќыт бойынша  ќолданылуы     

 Јрекеттiѕ ќылмыстылыєы  мен жазаланушылыєы сол јрекет  жасалєан уаќытта ќолданылып  жїрген заѕмен белгiленедi. Ќоєамдыќ  ќауiптi iс-јрекет (јрекетсiздiк) жїзеге  асырылєан уаќыт, зардаптардыѕ  басталєан уаќытына ќарамастан, ќылмыс жасалєан уаќыт деп  танылады.     

5-бап.  Ќылмыстыќ заѕныѕ керi кїшi     

1. Јрекеттiѕ ќылмыстылыєын  немесе жазаланушылыєын жоятын, жауаптылыќты немесе жазаны жеѕiлдететiн  немесе ќылмыс жасаєан адамныѕ  жаєдайын ґзге де жолмен жеѕiлдететiн  заѕныѕ керi кїшi болады, яєни  осындай заѕ кїшiне енгенге  дейiн тиiстi јрекет жасаєан адамдарєа,  оныѕ iшiнде жазасын ґтеп жїрген  немесе жазасын ґтеген, бiраќ соттылыєы  бар адамдарєа ќолданылады. 
      2. Егер жаѕа ќылмыстыќ заѕ адам сол їшiн жазасын ґтеп жїрген јрекеттiѕ жазаланатындыєын жеѕiлдетсе, таєайындалєан жаза жаѕадан шыєарылєан ќылмыстыќ заѕ санкциясыныѕ шегiнде ќысќартылуєа тиiс.  
      3. Јрекеттiѕ ќылмыстылыєын немесе жазаланушылыєын белгiлейтiн, жауаптылыќты немесе жазаны кїшейтетiн немесе осы јрекеттi жасаєан адамныѕ жаєдайын ґзге де жолмен нашарлататын заѕныѕ керi кїшi болмайды.     

6-бап.  Ќылмыстыќ заѕныѕ Ќазаќстан Республикасы  аумаєында 
              ќылмыс жасаєан адамдарєа ќатысты ќолданылуы      

1. Ќазаќстан Республикасыныѕ  аумаєында ќылмыс жасаєан адам  осы Кодекс бойынша жауапќа  тартылуєа тиiс. 
      2. Ќазаќстан Республикасыныѕ аумаєында басталєан немесе жалєастырылєан не аяќталєан јрекет Ќазаќстан Республикасыныѕ аумаєында жасалєан ќылмыс деп танылады. Осы Кодекстiѕ кїшi Ќазаќстан Республикасыныѕ ќўрылыќтыќ шельфiнде жјне ерекше экономикалыќ аймаєында жасалєан ќылмыстарєа да ќолданылады. 
      3. Ќазаќстан Республикасыныѕ портына тiркелген, Ќазаќстан Республикасыныѕ шегiнен тыс ашыќ су немесе јуе кеѕiстiгiнде жїрген кемеде ќылмыс жасаєан адам, егер Ќазаќстан Республикасыныѕ халыќаралыќ шартында ґзгеше кґзделмесе, осы Кодекс бойынша ќылмыстыќ жауапќа тартылады. Ќазаќстан Республикасыныѕ јскери кораблiнде немесе јскери јуе кемесiнде ќылмыс жасаєан адам да, оныѕ ќай жерде болуына ќарамастан, осы Кодекс бойынша ќылмыстыќ жауапќа тартылады. 
      4. Шет мемлекеттердiѕ дипломатиялыќ ґкiлдерiнiѕ жјне иммунитеттi пайдаланатын ґзге де азаматтардыѕ ќылмыстыќ жауаптылыєы туралы мјселе осы адамдар Ќазаќстан Республикасыныѕ аумаєында ќылмыс жасаєан жаєдайда халыќаралыќ ќўќыќ нормаларына сјйкес шешiледi.     

7-бап.  Ќылмыстыќ заѕныѕ Ќазаќстан Республикасыныѕ 
              шегiнен тыс жерлерде ќылмыс жасаєан адамдарєа 
              ќатысты ќолданылуы     

1. Ќазаќстан Республикасыныѕ  шегiнен тыс жерлерде ќылмыс  жасаєан Ќазаќстан Республикасыныѕ  азаматтары, егер олар жасаєан  јрекет ол аумаєында жасалєан  мемлекетте ќылмыс деп танылса,  егер бўл адамдар басќа мемлекетте  сотталмаєан болса, осы Кодекс  бойынша ќылмыстыќ жауапќа тартылады.  Аталєан адамдарды соттау кезiнде  жазаны аумаєында ќылмыс жасалєан  мемлекеттiѕ заѕында кґзделген  санкцияныѕ жоєары шегiнен асыруєа  болмайды. Азаматтыєы жоќ адамдар  да осындай негiздерде жауапты  болады. 
      2. Басќа мемлекеттiѕ аумаєында ќылмыс жасаєан адамныѕ соттылыєыныѕ жјне ґзге де ќылмыстыќ-ќўќыќтыќ зардаптарыныѕ, егер Ќазаќстан Республикасыныѕ халыќаралыќ шартында ґзгеше кґзделмесе немесе басќа мемлекеттiѕ аумаєында жасалєан ќылмыс Ќазаќстан Республикасы мїдделерiне ќатысты болмаса, бўл адамныѕ Ќазаќстан Республикасы аумаєында жасалєан ќылмысы їшiн ќылмыстыќ жауаптылыєы туралы мјселенi шешу їшiн ќылмыстыќ-ќўќыќтыќ мјнi болмайды. 
      3. Ќазаќстан Республикасыныѕ одан тыс жерлерде орналасќан јскери бґлiмдерiнiѕ јскери ќызметшiлерi шет мемлекеттiѕ аумаєында жасаєан ќылмысы їшiн, егер Ќазаќстан Республикасыныѕ халыќаралыќ шартында ґзгеше кґзделмесе, осы Кодекс бойынша ќылмыстыќ жауапќа тартылады. 
      4. Ќазаќстан Республикасыныѕ шегiнен тыс жерлерде ќылмыс жасаєан шетелдiктер ќылмысы Ќазаќстан Республикасыныѕ мїдделерiне ќарсы баєытталєан жаєдайларда жјне Ќазаќстан Республикасыныѕ халыќаралыќ шартында кґзделген жаєдайларда, егер олар басќа мемлекетте сотталмаєан болса жјне Ќазаќстан Республикасыныѕ аумаєында ќылмыстыќ жауапќа тартылса, осы Кодекс бойынша ќылмыстыќ жауапќа тартылуєа тиiс.     

8-бап.  Ќылмыс жасаєан адамдарды ўстап  беру     

1. Басќа мемлекеттiѕ аумаєында  ќылмыс жасаєан Ќазаќстан Республикасыныѕ  азаматтары, егер халыќаралыќ шартта  ґзгеше белгiленбесе, ол мемлекетке  ўстап берiлмеуге тиiс. 
      2. Ќазаќстан Республикасыныѕ шегiнен тыс жерлерде ќылмыс жасаєан жјне Ќазаќстан Республикасыныѕ аумаєында жїрген шетелдiктер мен азаматтыєы жоќ адамдар Ќазаќстан Республикасыныѕ халыќаралыќ шартына сјйкес ќылмыстыќ жауапќа тарту немесе жазасын ґтеу їшiн шет мемлекетке ўстап берiлуi мїмкiн.

II бґлiм 
Ќылмыс     

9-бап.  Ќылмыс ўєымы     

1. Осы Кодексте жазалау  ќатерiмен тыйым салынєан айыпты  ќоєамдыќ ќауiптi јрекет (iс-јрекет  немесе јрекетсiздiк) ќылмыс деп  танылады. Ќылмыстыќ заѕды ўќсастыєы  бойынша ќолдануєа жол берiлмейдi. 
      2. Осы Кодекстiѕ Ерекше бґлiмiнде кґзделген ќайсыбiр јрекеттiѕ белгiлерi формальды болса да бар, бiраќ елеулi маѕызы болмаєандыќтан ќоєамдыќ ќауiптi емес, яєни жеке адамєа, ќоєамєа немесе мемлекетке зиян келтiрмеген жјне зиян келтiру ќаупiн туєызбаєан iс-јрекет немесе јрекетсiздiк ќылмыс болып табылмайды.      

10-бап.  Ќылмыс санаттары     

1. Осы Кодексте кґзделген  јрекеттер сипатына жјне ќоєамдыќ  ќауiптiлiк дјрежесiне ќарай онша  ауыр емес ќылмыстарєа, ауырлыєы  орташа ќылмыстарєа, ауыр ќылмыстарєа  жјне ерекше ауыр ќылмыстарєа  бґлiнедi. 
      2. Жасалєаны їшiн осы Кодексте кґзделген еѕ ауыр жаза екi жылєа бас бостандыєынан айырудан аспайтын ќасаќана жасалєан јрекет, сондай-аќ жасалєаны їшiн осы Кодексте кґзделген еѕ ауыр жаза бес жылєа бас бостандыєынан айырудан аспайтын абайсызда жасалєан јрекет онша ауыр емес ќылмыс деп танылады. 
      3. Жасалєаны їшiн осы Кодексте кґзделген еѕ ауыр жаза бес жылєа бас бостандыєынан айырудан аспайтын ќасаќана жасалєан јрекет, сондай-аќ жасалєаны їшiн бес жылдан астам мерзiмге бас бостандыєынан айыру тїрiндегi жаза кґзделген абайсызда жасалєан јрекет ауырлыєы орташа ќылмыс деп танылады. 
      4. Жасалєаны їшiн осы Кодексте кґзделген еѕ ауыр жаза он екi жылєа бас бостандыєынан айырудан аспайтын ќасаќана жасалєан јрекет ауыр ќылмыс деп танылады. 
      5. Жасалєаны їшiн осы Кодексте он екi жылдан астам мерзiмге бас бостандыєынан айыру тїрiндегi жаза немесе ґлiм жазасы кґзделген ќасаќана жасалєан јрекет аса ауыр ќылмыс деп танылады.     

11-бап.  Ќылмыстыѕ бiрнеше мјрте жасалуы      

1. Осы Кодекстiѕ Ерекше  бґлiмiнiѕ белгiлi бiр бабында  немесе бабыныѕ бґлiгiнде кґзделген  екi немесе одан да кґп јрекеттi  жасау - ќылмыстардыѕ бiрнеше рет  жасалуы деп танылады. 
      2. Осы Кодекстiѕ Ерекше бґлiмiнiѕ тїрлi баптарында кґзделген екi немесе одан да кґп ќылмыс жасау осы Кодексте арнайы кґрсетiлген жаєдайларда єана бiрнеше рет жасалєан деп танылуы мїмкiн. 
      3. Егер адам бўрын жасаєан ќылмысы їшiн заѕмен белгiленген тјртiп бойынша ќылмыстыќ жауаптылыќтан босатылєан болса не адамныѕ бўрын жасаєан ќылмысы їшiн соттылыєы жойылєан немесе онысы алынєан болса, немесе мўндай ќылмыс їшiн ќылмыстыќ жауапќа тарту мерзiмi ґтiп кетсе, ќылмыс бiрнеше рет жасалєан деп танылмайды. 
      4. Жалєасатын ќылмыс, яєни бiр ниетпен жјне бiр маќсатпен ќамтылып, тўтас алєанда бiр ќылмысты ќўрайтын бiрќатар бiрдей ќылмыстыќ јрекеттерден тўратын ќылмыс бiрнеше мјрте жасалєан ќылмыс деп танылмайды. 
      5. Ќылмыстардыѕ јлденеше рет жасалуы осы Кодексте неєўрлым ќатаѕ жазаєа јкеп соќтыратын мјн-жай ретiнде кґзделген жаєдайларда адамныѕ жасаєан ќылмысы осы Кодекстiѕ Ерекше бґлiмiнiѕ ќылмыстарды бiрнеше мјрте жасаєаны їшiн жазалауды кґздейтiн бабыныѕ тиiстi бґлiгi бойынша айќындалады.     

12-бап.  Ќылмыстардыѕ жиынтыєы     

1. Осы Кодекстiѕ тїрлi баптарында немесе баптарыныѕ  бґлiктерiнде кґзделген, адам солардыѕ  бiрде-бiреуi їшiн сотталмаєан немесе  заѕмен белгiленген негiздер бойынша  ќылмыстыќ жауаптылыќтан босатылмаєан  екi немесе одан да кґп јрекеттердi жасау ќылмыстардыѕ жиынтыєы  деп танылады. Ќылмыстардыѕ жиынтыєында  адам , егер жасалєан јрекеттердiѕ  белгiлерi осы Кодекстiѕ бiр  бабыныѕ немесе бабыныѕ бiр  бґлiгiнiѕ неєўрлым ќатаѕ жаза  ќолдануды кґздейтiн нормасымен  ќамтылмаєан болса, јрбiр жасалєан  ќылмыс їшiн осы Кодекстiѕ тиiстi бабы немесе бабыныѕ бґлiгi  бойынша ќылмыстыќ жауапќа тартылады. 
      2. Осы Кодекстiѕ екi немесе одан да кґп баптарында кґзделген ќылмыстардыѕ белгiлерi бар бiр iс-јрекет (јрекетсiздiк) те ќылмыстардыѕ жиынтыєы деп танылады. Адам ќылмыстардыѕ мўндай жиынтыєында, егер бiр јрекеттiѕ белгiлерi осы Кодекс бабыныѕ басќа јрекет їшiн неєўрлым ќатаѕ жаза ќолдануды кґздейтiн нормасымен ќамтылмаєан болса, јрбiр ќылмыс їшiн осы Кодекстіѕ тиiстi баптары бойынша ќылмыстыќ жауапќа тартылады. 
      3. Егер белгiлi бiр жјне наќ сол јрекет осы Кодекстiѕ тиiстi баптарыныѕ жалпы жјне арнаулы нормаларыныѕ белгiлерiне сјйкес келсе, ќылмыстардыѕ жиынтыєы болмайды жјне ќылмыстыќ жауаптылыќ осы Кодекстiѕ Ерекше бґлiмiнiѕ арнаулы норманы ќамтитын бабы бойынша туындайды. 
      Ескерту. 12-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2000.05.05. N 47 Заѕымен.      

13-бап.  Ќылмыстыѕ ќайталануы     

1. Бўрын ќасаќана жасаєан  ќылмысы їшiн соттылыєы бар  адамныѕ ќасаќана ќылмыс жасауы  ќылмыстыѕ ќайталануы деп танылады. 
      2. Ќылмыстыѕ ќайталануы: 
      а) егер адам бўрын ќасаќана жасаєан ќылмысы їшiн екi рет бас бостандыєынан айыруєа сотталєан болса, осы адам ќасаќана жасаєан ќылмысы їшiн бас бостандыєынан айыруєа сотталєан жаєдайда; 
      б) егер адам бўрын ауыр ќылмыс жасаєаны їшiн сотталєан болса, ол ауыр ќылмыс жасаєан жаєдайда ќауiптi деп танылады. 
      3. Ќылмыстардыѕ ќайталануы: 
      а) егер адам бўрын ауыр ќылмыс немесе ауырлыєы орташа ќасаќана ќылмыс жасаєаны їшiн кемiнде їш рет бас бостандыєынан айыруєа сотталєан болса, осы адам ќасаќана жасаєан ќылмысы їшiн бас бостандыєынан айыруєа сотталєан жаєдайда; 
      б) егер адам бўрын ауыр ќылмыс жасаєаны їшiн екi рет бас бостандыєынан айыруєа сотталса немесе аса ауыр ќылмыс жасаєаны їшiн сотталєан болса, осы адам жасаєан ауыр ќылмысы їшiн бас бостандыєынан айыруєа сотталєан жаєдайда; 
      в) егер адам бўрын ауыр немесе аса ауыр ќылмыс жасаєаны їшiн сотталєан болса, ол аса ауыр ќылмыс жасаєан жаєдайда аса ќауiптi деп танылады. 
      4. Он сегiз жасќа толмаєан адамныѕ жасаєан ќылмысы їшiн соттылыєы, сондай-аќ осы Кодексте белгiленген тјртiп бойынша алынып тасталєан немесе жойылєан соттылыќ ќылмыстыѕ ќайталануын тану кезiнде ескерiлмейдi. 
      5. Ќылмыстардыѕ ќайталануы осы Кодексте кґзделген негiздер мен шектерде неєўрлым ќатаѕ жазаєа јкеп соќтырады.     

14-бап.  Ќылмыстыќ жауапќа тартылуєа  тиiстi адамдар     

1. Есi дўрыс, осы Кодексте  белгiленген жасќа толєан жеке  адам єана ќылмыстыќ жауапќа  тартылуєа тиiс. 
      2. Ќылмыс жасаєан адамдар шыєу тегiне, јлеуметтiк, лауазымдыќ жјне мїлiктiк жаєдайына, жынысына, нјсiлiне, ўлтына, тiлiне, дiнге кґзќарасына, сенiмiне, ќоєамдыќ бiрлестiктерге ќатыстылыєына, тўрєылыќты жерiне немесе ґзге де кез келген мјн-жайларєа ќарамастан заѕ алдында бiрдей.     

15-бап.  Ќылмыстыќ жауаптылыќ басталатын  жас шамасы     

1. Ќылмыс жасаєан кезде  он алты жасќа толєан адам  ќылмыстыќ жауапќа тартылады. 
      2. Ќылмыс жасаєан кезде он тґрт жасќа толєан адамдар кiсi ґлтiргенi (96-бап), денсаулыќќа ќасаќана ауыр зиян келтiргенi (103-бап), ауырлататын мјн-жайлар кезiнде денсаулыќќа ќасаќана орташа ауырлыќтаєы зардап келтiргенi (104-бап, екiншi бґлiк), зорлаєаны (120-бап), жыныстыќ сипаттаєы кїштеу јрекеттерi (121-бап), адамды ўрлаєаны (125-бап), ўрлыќ жасаєаны (175-бап), кiсi тонаєаны (178-бап), ўрып-соќќаны (179-бап), ќорќытып алєаны (181-бап), ауырлататын мјн-жайлар кезiнде автомобильдi немесе ґзге де кґлiк ќўралдарын ўрлау маќсатын кґздемей заѕсыз иеленгенi (185-баптыѕ екiншi, їшiншi, тґртiншi бґлiктерi), ауырлататын мјн-жайлар кезiнде мїлiктi ќасаќана жойєаны немесе бїлдiргенi (187-баптыѕ екiншi, їшiншi бґлiктерi), терроризм (233-бап), адамды кепiлге алуы (234-бап), террористік актi туралы бiле тўра кґрiнеу ґтiрiк хабарлаєаны (242-бап), ќару-жараќты, оќ-дјрiнi, жарылєыш заттар мен жарылєыш ќўрылєыларды ўрлаєаны не ќорќытып алєаны (255-бап), ауырлататын мјн-жайлардаєы бўзаќылыєы (257-баптыѕ екiншi, їшiншi бґлiгi), таєылыќ (258-бап), есiрткi заттарды немесе психотроптыќ заттарды ўрлаєаны не ќорќытып алєаны (260-бап), ауырлататын мјн-жайлар кезiнде ќайтыс болєан адамдардыѕ мїрдесiн жјне олардыѕ жерленген жерлерiн ќорлаєаны (275-бап, екiншi бґлiгi), кґлiк ќўралдарын немесе ќатынас жолдарын ќасаќана жарамсыз еткенi (299-бап) їшiн ќылмыстыќ жауапќа тартылуєа тиiс. 
      3. Егер кјмелетке толмаєан адам осы баптыѕ бiрiншi немесе екiншi бґлiгiнде кґзделген жасќа толса, бiраќ психикасыныѕ бўзылуына байланысты емес психикалыќ дамуы жаєынан артта ќалуы салдарынан кiшiгiрiм немесе орташа ауырлыќтаєы ќылмысты жасау кезiндегi ґзiнiѕ iс-јрекетiнiѕ (јрекетсiздiгiнiѕ) iс жїзiндегi сипаты мен ќоєамдыќ ќауiптiлiгiн толыќ кґлемiнде тїсiне алмаса не оєан ие бола алмаса, ќылмыстыќ жауапќа тартылуєа тиiс емес. 
      Ескерту. 15 бапќа ґзгеріс енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2002.02.19. N 295 Заѕымен.      

16-бап.  Есi дўрыс еместiк     

1. Осы Кодексте кґзделген  ќоєамдыќ ќауiптi јрекеттi жасаєан  кезде есi дўрыс емес кїйде  болєан, яєни созылмалы психикалыќ  ауруы, психикасыныѕ уаќытша бўзылуы,  кемаќылдыєы немесе психикасыныѕ  ґзгеде дертке ўшырауы салдарынан  ґзiнiѕ iс-јрекетiнiѕ (јрекетсiздiгiнiѕ) iс жїзiндегi сипаты мен ќоєамдыќ  ќауiптiлiгiн ўєына алмаєан немесе  оєан ие бола алмаєан адам  ќылмыстыќ жауапќа тартылуєа  тиiс емес. 
      2. Есi дўрыс емес деп танылєан адамєа сот осы Кодексте кґзделген медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу шараларын ќолдануы мїмкiн.