Азаматтық құқық жүйес

89-бап.  Медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу  шараларын 
               ќолдану маќсаттары     

 Осы Кодекстiѕ 88-бабыныѕ  бiрiншi бґлiгiнде аталєан адамдарды  емдеу немесе олардыѕ психикалыќ  жаєдайын жаќсарту, сондай-аќ олардыѕ  осы Кодекстiѕ Ерекше бґлiмiндегi баптарда кґзделген жаѕа јрекеттердi жасауын болєызбау медициналыќ  сипаттаєы мјжбїрлеу шараларын  ќолданудыѕ маќсаттары болып  табылады.     

90-бап.  Медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу  шараларыныѕ 
               тїрлерi      

1. Сот медициналыќ сипаттаєы  мјжбїрлеу шараларыныѕ: 
      а) емханалыќ мјжбїрлеп ќадаєалау жјне психиатрда емделу; 
      б) жалпы їлгiдегi психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп емдеу; 
      в) мамандандырылєан їлгiдегi психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп емдеу; 
      г) интенсивтi ќадаєаланатын мамандандырылєан їлгiдегi психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп емдеу тїрлерiн таєайындауы мїмкiн. 
      2. Есi дўрыс кїйiнде жасалєан ќылмысы їшiн сотталєан, бiраќ алкоголизмнен, нашаќорлыќтан (уытќўмарлыќтан) емдеудi не психикасыныѕ есi дўрыстыєын жоќќа шыєармайтындай бўзылуынан емдеудi ќажет ететiн адамдарєа сот жазамен бiрге емханалыќ мјжбїрлеп ќадаєалау жјне психиатрда емдеу тїрiнде медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу шараларын таєайындауы мїмкiн.     

91-бап.  Емханалыќ мјжбїрлеп ќадаєалау  жјне психиатрда 
               емдеу     

 Егер адам ґзiнiѕ  психикалыќ жай-кїйi бойынша психиатриялыќ  стационарєа орналастырып емдеудi ќажет етпесе, осы Кодекстiѕ 88-бабында  кґзделген негiздер болєан жаєдайда  емханалыќ мјжбїрлеп ќадаєалау  жјне психиатрда емдеу таєайындалуы  мїмкiн.     

92-бап.  Психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп  емдеу     

1. Егер адамныѕ психикасыныѕ  бўзылу сипаты тек психиатриялыќ  стационарда єана жїзеге асырыла  алатын емдеудiѕ, кїтудiѕ, ўстаудыѕ  жјне ќадаєалаудыѕ шарттарын  талап ететiн болса, осы Кодекстiѕ  88-бабында кґзделген негiздер  болєан жаєдайда психиатриялыќ  стационарда осындай мјжбїрлеп  емдеу таєайындалуы мїмкiн.  
      2. Жалпы їлгiдегi психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп емдеу ґзiнiѕ психикалыќ жай-кїйi мен жасаєан ќоєамдыќ ќауiптi јрекетiнiѕ сипаты бойынша стационарлыќ емдеу мен ќадаєалауды ќажет ететiн, бiраќ интенсивтi ќадаєалауды ќажет етпейтiн адамєа таєайындалуы мїмкiн.  
      3. Мамандандырылєан їлгiдегi психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп емдеу ґзiнiѕ психикалыќ жай-кїйi мен жасаєан ќоєамдыќ ќауіпті јрекетiнiѕ сипаты бойынша тўраќты ќадаєалауды талап ететiн адамєа таєайындалуы мїмкiн.  
      4. Интенсивтi ќадаєалайтын мамандандырылєан їлгiдегi психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп емдеу ґзiнiѕ психикалыќ жай-кїйi мен жасаєан ќоєамдыќ ќауiптi јрекетiнiѕ сипаты бойынша ґзiне немесе басќа адамдарєа айрыќша ќауiптi болєан тўраќты жјне интенсивтi ќадаєалауды талап ететiн адамєа таєайындалуы мїмкiн.     

93-бап.  Медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу  шараларын 
               ўзарту, ґзгерту жјне тоќтату     

1. Медициналыќ сипаттаєы  мјжбїрлеу шараларын ўзартуды, ґзгертудi жјне тоќтатуды психиатр-дјрiгерлер  комиссиясыныѕ ќорытындысы негiзiнде  мјжбїрлеп емдеудi жїзеге асыратын  мекеме јкiмшiлiгiнiѕ ўсынуы бойынша  сот белгiлейдi.  
      2. Медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу шарасы белгiленген адам сотќа осындай шараны тоќтату туралы немесе ґзгерту туралы ўсыныс енгiзу їшiн негiздердiѕ бар екенi жґнiндегi мјселенi шешу їшiн кемiнде алты айда бiр рет психиатр-дјрiгерлер комиссиясында кујландырылып отыруєа тиiс. Медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу шарасын ќолдануды тоќтату немесе ґзгерту їшiн негiздер болмаєан кезде мјжбїрлеп емдеудi жїзеге асыратын мекеменiѕ јкiмшiлiгi мјжбїрлеп емдеудi ўзарту їшiн сотќа ќорытынды бередi. Мјжбїрлеп емдеудi бiрiншi ўзарту емдеу басталєан кезден бастап алты ай ґткеннен кейiн жїргiзiлуi мїмкiн, мјжбїрлеп емдеудi одан кейiн ўзарту жыл сайын жїргiзiледi.  
      3. Медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу шарасын ґзгертудi немесе тоќтатуды адамныѕ психикалыќ жай-кїйi ґзгерiп, бўрын таєайындалєан шараны ќолдану ќажет болмай ќалєан немесе медициналыќ сипаттаєы ґзге мјжбїрлеу шарасын таєайындау ќажет болєан жаєдайда сот жїзеге асырады.  
      4. Психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп емдеудi ќолдану тоќтатылєан жаєдайда сот мјжбїрлеп емдеуде болєан адам жґнiнде ќажеттi материалдарды оны емдеу немесе психиатриялыќ-неврологиялыќ мекемеге жiберу туралы мјселенi денсаулыќ саќтау туралы заѕдарда кґзделген тјртiппен шешу їшiн денсаулыќ саќтау органдарына беруi мїмкiн.     

94-бап.  Медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу  шараларын 
               ќолданєаннан кейiн жаза таєайындау     

1. Ќылмыс жасаєаннан кейiн  немесе жазасын ґтеу кезiнде  ґз iс-јрекетi їшiн ґзiне есеп беру  немесе оларєа ие болу мїмкiндiгiнен  айыратын психикалыќ аурумен  науќастанєан адамєа, егер ескiру  мерзiмi ґтпесе немесе оны ќылмыстыќ  жауаптылыќ пен жазадан босатуєа  негiз болмаса, ол сауыќќаннан  кейiн сот жаза ќолдана алады.  
      2. Психикасы ќылмыс жасаєаннан кейiн бўзылєан адам емделген жаєдайда жаза таєайындау немесе оны жаѕарту кезiнде адамєа психиатриялыќ стационарда мјжбїрлеп емдеу ќолданылєан уаќыт психиатриялыќ стационарда болєан бiр кїнi бас бостандыєынан айырудыѕ бiр кїнi есебiмен жазалау мерзiмiне есептеледi.      

95-бап.  Жазаны орындауєа ќосылєан медициналыќ  сипаттаєы 
               мјжбїрлеу шаралары     

1. Осы Кодекстiѕ 88-бабыныѕ  бiрiншi бґлiгiніѕ в) жјне г) тармаќтарында  кґзделген жаєдайларда медициналыќ  сипаттаєы мјжбїрлеу шарасы - бас  бостандыєынан айыру орнында,  ал сотталєан адам жґнiндегi ґзге  де жаза тїрлерi денсаулыќ саќтау  органдарыныѕ емханалыќ психиатриялыќ  кґмек кґрсететiн мекемелерiнде  орындалады.  
      2. Сотталєан адамныѕ стационарлыќ емдеудi талап ететiн психиатриялыќ жай-кїйi ґзгерген кезде сотталєан адамды психиатриялыќ стационарєа немесе ґзге де емдеу мекемесiне орналастыру Ќазаќстан Республикасыныѕ денсаулыќ саќтау туралы заѕдарында кґзделген тјртiп пен негiздер бойынша жїргiзiледi.  
      3. Аталєан мекемелерде болєан уаќыт жазаны ґтеу мерзiмiне есептеледi. Сотталєан адамныѕ аталєан мекемелерде одан јрi емделуi ќажет болмай ќалєан кезде кґшiрме Ќазаќстан Республикасыныѕ денсаулыќ саќтау туралы заѕдарында кґзделген тјртiп бойынша жасалады. 
      4. Жазаны орындауєа ќосылєан медициналыќ сипаттаєы мјжбїрлеу шарасыныѕ ќолдануын тоќтатуды жазаны орындаушы органныѕ ўсынуы бойынша психиатр-дјрiгерлер комиссиясыныѕ ќорытындысы негiзiнде сот жїргiзедi. 
     Ескерту. 95-бапќа ґзгеріс енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2000.05.05. N 47 Заѕымен.

ЕРЕКШЕ  БҐЛIМ

1-тарау.  Жеке адамєа ќарсы ќылмыс     

96-бап.  Адам ґлтiру     

1. Кiсi ґлтiру, яєни басќа  адамєа ќўќыќќа ќарсы ќасаќана  ќаза келтiру - 
      алты жылдан он бес жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады. 
      2. Кiсi ґлтiру: 
      а) екi немесе одан кґп адамдарды; 
      б) осы адамныѕ ќызметтiк iс-јрекетiн жїзеге асыруына не кјсiби немесе ќоєамдыќ борышын орындауына байланысты адамды немесе оныѕ жаќындарын;  
      в) дјрменсiз жаєдайда екендiгi айыпкерге белгiлi адамды, сол сияќты адамды ўрлаумен не адамды кепiлге алумен ўштасќан;  
      г) жїктi екендiгi айыпкерге белгiлi јйелдi;  
      д) аса ќатыгездiкпен жасалєан;  
      е) кґптеген адамдардыѕ ґмiрiне ќауiптi тјсiлмен жасалєан;  
      ж) адамдар тобы, алдын ала сґз байласу арќылы адамдар тобы немесе ўйымдасќан топ жїзеге асырєан;  
      з) пайда табу маќсатымен, сол сияќты жалданып не ќараќшылыќпен, ќорќытып алушылыќпен не бандитизммен ўштасќан;  
      и) бўзаќылыќ ниетпен;  
      к) басќа ќылмысты жасыру немесе оны жасауды жеѕiлдету маќсатымен жасалєан, сол сияќты зорлауєа немесе жыныстыќ ќатынас сипатындаєы кїш ќолдану јрекеттерiмен ўштасќан;  
      л) јлеуметтiк, ўлттыќ, нјсiлдiк, дiни ґшпендiлiк немесе араздыќ не ќанды кек себебi бойынша;  
      м) жјбiрленушiнiѕ мїшелерiн немесе тінiн пайдалану маќсатымен жасалєан;  
      н) осы Кодекстiѕ 97-100-баптарында кґзделген јрекеттердi ќоспаєанда, бўрын адам ґлтiрген адам жасаєан адам ґлтiру -  
      мїлкiн тјркiлеу арќылы немесе онсыз он жылдан жиырма жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа не мїлкiн тјркiлеу арќылы немесе онсыз ґлiм жазасына не мїлкiн тјркiлеу арќылы немесе онсыз ґмiр бойы бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.  
      Ескерту. 96-бапќа ґзгеріс енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2000.05.05. N 47 Заѕымен.      

97-бап.  Жаѕа туєан сјбидi анасыныѕ  ґлтiруi     

 Анасыныѕ ґзiнiѕ жаѕа  туєан сјбиiн туып жатќан кезiнде,  сол сияќты одан кейiнгi кезеѕде  психикасын бўзатын жаєдайда  немесе есiнiѕ дўрыстыєын жоќќа  шыєармайтын психикасы бўзылуы  жаєдайында ґлтiруi -  
      тґрт жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге немесе сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.     

98-бап.  Жан кїйзелiсi жаєдайында болєан  адам ґлтiру     

1. Жјбiрленушiнiѕ кїш ќолдануынан,  ќорлауынан немесе ауыр балаєаттауынан  не ґзге де заѕєа ќарсы немесе  моральєа жат iс-јрекетiнен (јрекетсiздiгiнен)  болєан кенет пайда болєан  жан кїйзелiсi (аффект) жаєдайында, сонымен  бiрдей жјбiрленушiнiѕ жїйелi тїрдегi заѕєа ќарсы немесе моральєа  жат мiнез-ќўлќына байланысты  туындаєан ўзаќќа созылєан психиканы  бўзатын жай-кїйде адам ґлтiру - 
      їш жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге немесе алты айєа дейiнгi мерзiмге ќамауєа немесе їш жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады. 
      2. Осы баптыѕ бiрiншi бґлiгiнде аталєан мјн-жайлар кезiнде жасалєан екi немесе одан да кґп адамды ґлтiру - 
      бес жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.     

99-бап.  Ќажеттi ќорєаныс шегiнен шыєу  кезiнде жасалєан 
               кiсi ґлтіру      

 Ќажеттi ќорєаныс шегiнен  шыєу кезiнде жасалєан кiсi ґлтiру - 
      екi жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге немесе дјл сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.     

100-бап.  Ќылмыс жасаєан адамды ўстау  їшiн ќажеттi 
                шаралардыѕ шегiнен шыєу кезiнде жасалєан кiсi 
                ґлтiру     

 Ќылмыс жасаєан адамды  ўстау їшiн ќажеттi шаралардыѕ  шегiнен шыєу кезiнде жасалєан  кiсi ґлтiру - 
      їш жылєа дейiн мерзiмге бас бостандыєын шектеуге немесе дјл сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.     

101-бап.  Абайсызда кiсi ґлтiру     

1. Абайсызда кiсi ґлтiру - 
      їш жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге немесе сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.   
      2. Абайсызда екi немесе одан кґп адамды ґлтiру -  
      бес жылєа дейiн мерзiмге бас бостандыєын шектеуге немесе сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.     

102-бап.  Ґзiн-ґзi ґлтiруге дейiн жеткiзу     

1. Адамды ґзiн-ґзi ґлтiруге  жеткiзу немесе жјбiрленушiнi ќорќыту,  оєан ќатыгездiкпен ќарау немесе  оныѕ адамдыќ ќасиетiн ўдайы  ќорлау жолымен ґзiн-ґзi ґлтiруге  баруєа дейiн жеткiзу -  
      їш жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге немесе сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.  
      2. Кiнјлi адамєа материалдыќ немесе ґзге де тјуелдiлiктегi адамєа ќатысты жасалєан дјл сол јрекет -  
      бес жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге немесе дјл сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.     

103-бап.  Денсаулыќќа ќасаќана ауыр зиян  келтiру     

1. Адамныѕ ґмiрiне ќауiптi немесе кґруден, тiлден, естуден  ќандай да болсын органнан  айрылуєа немесе органныѕ ќызметiн  жоєалтуєа немесе бет-јлпетiнiѕ  ќалпына келтiргiсiз бўзылуына  јкеп соќќан денсаулыќќа ќасаќана  ауыр зиян келтiру, сондай-аќ ґмiрге  ќауiптi немесе еѕбек ќабiлетiнiѕ  кемiнде їштен бiрiн тўраќты  тїрде жоєалтуєа ўштасќан немесе  кiнјлiге мјлiм кјсiби еѕбек  ќабiлетiн немесе тїсiк тастауєа, психикасын бўзуєа, есiрткiмен немесе  уытты умен ауыруєа душар еткен  денсаулыќтыѕ бўзылуын тудырєан  денсаулыќќа ґзге зиян келтiрген ќасаќана ауыр зиян келтiру -  
      їш жылдан жетi жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады. 
      2. Наќ сол јрекет: 
      а) екi немесе одан да кґп адамєа ќатысты; 
      б) адамныѕ ќызметтiк жўмысын немесе кјсiптiк немесе ќоєамдыќ борышын орындауєа байланысты оєан немесе оныѕ жаќындарына ќатысты; 
      в) кiнјлiге дјрменсiз кїйде екенi белгiлi, сонымен бiрдей адамды ўрлауєа немесе кепiлге алуєа ўштасќан адамєа ќатысты; 
      г) аса ќатыгездiкпен; 
      д) ўйымдасќан топпен; 
      е) жалдау бойынша; 
      ж) бўзаќылыќ ниетпен; 
      з) јлеуметтiк, ўлттыќ, нјсiлдiк, дiни ґшпендiлiк немесе араздыќ тўрєысында; 
      и) жјбiрленушiнiѕ мїшелерiн немесе тінiн пайдалану маќсатында; 
      к) бiрнеше рет жасалса немесе оны бўрын осы Кодекстiѕ 96-бабында кґзделген кiсi ґлтiрудi жасаса, - 
      тґрт жылдан сегiз жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєынан   айыруєа жазаланады. 
      3. Осы баптыѕ бiрiншi немесе екiншi бґлiктерiнде кґзделген, абайсызда жјбiрленушiнiѕ ґлiмiне јкеп соќќан јрекеттер -  
      бес жылдан он жылєа дейiн мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.     

104-бап.  Денсаулыќќа ќасаќана орташа  ауырлыќтаєы зиян 
                келтiру      

1. Адамныѕ ґмiрiне ќауiптi емес жјне осы Кодекстiѕ 103-бабында  кґрсетiлген зардаптарєа јкеп  соќпаєан, бiраќ денсаулыќты ўзаќ  уаќытќа бўзылуєа немесе жалпы  еѕбек ќабiлетiнiѕ кемiнде їштен  бiрiн айтарлыќтай тўраќты жоєалтуєа  јкеп соќќан денсаулыќќа ќасаќана  орташа ауырлыќтаєы зиян келтiру -  
      їш жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге не алты айєа дейiн ќамауєа не їш жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады. <*> 
      2. Наќ сол јрекет:  
      а) екi немесе одан да кґп адамєа ќатысты;  
      б) адамныѕ ќызметтiк жўмысын жїзеге асыруєа не кјсiптiк немесе ќоєамдыќ борышын орындауєа байланысты оєан немесе оныѕ жаќындарына ќатысты;  
      в) аса ќатыгездiкпен, сол сияќты кiнјлiге дјрменсiз кїйде екенi белгiлi адамєа ќатысты;  
      г) ўйымдасќан топпен;  
      д) бўзаќылыќ ниетпен;  
      е) јлеуметтiк, ўлттыќ, нјсiлдiк, дiни жеккґру немесе араздыќ тўрєысында;  
      ж) бiрнеше рет жасалса немесе бўрын осы Кодекстiѕ 96-бабында кґзделген денсаулыќќа ќасаќана ауыр зиян келтiрген немесе кiсi ґлтiрген адам жасаса -  
      бес жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге не наќ сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.   
      Ескерту. 104-бапќа ґзгеріс енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2004.12.09. N 10 Заѕымен.       

105-бап.  Денсаулыќќа ќасаќана жеѕiл зиян  келтiру     

 Денсаулыќтыѕ ќысќа  уаќыттыќ бўзылуына немесе жалпы  еѕбек ќабiлетiн айтарлыќтай емес  тўраќты жоєалтуєа јкеп соќќан  денсаулыќќа ќасаќана жеѕiл зиян  келтiру -  
      елу айлыќ есептiк кґрсеткiштен жїз елу айлыќ есептiк кґрсеткiшке дейiнгi мґлшерде немесе сотталєан адамныѕ їш айєа дейiнгi кезеѕдегi жалаќысы немесе ґзге табысы мґлшерiнде айыппўл салуєа, не жїз сексен саєаттан екi жїз ќырыќ саєатќа дейiн ќоєамдыќ жўмыстарєа тартуєа, не бiр жылєа дейiнгi мерзiмге тїзеу жўмыстарына, не їш айєа дейiнгi мерзiмге ќамауєа жазаланады.     

106-бап. <*>     

 Ескерту. 106-бап алып тасталды - Ќазаќстан  Республикасыныѕ 2004.12.09. N 10 Заѕымен.       

107-бап.  Азаптау     

1. Ўдайы ўрып-соєу немесе  ґзге кїш ќолдану јрекеттерi  жолымен тјн зардабын немесе  психикалыќ зардап шегу, егер  бўл осы Кодекстiѕ 103 жјне 104-баптарында  кґзделген зардаптарєа јкеп соќпаса, -  
      елу айлыќ есептiк кґрсеткiштен жїз айлыќ есептiк кґрсеткiшке дейiнгi мґлшерде немесе сотталєан адамныѕ алты айєа дейiнгi кезеѕдегi жалаќысыныѕ немесе ґзге табысыныѕ мґлшерiнде айыппўл салуєа, не їш айдан алты айєа дейiнгi мерзiмге ќамауєа, не екi жылєа дейiнгi мерзiмге тїзеу жўмыстарына, не дјл сол мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады. 
      2. Наќ сол јрекет: 
      а) кґрiнеу кјмелетке толмаєан немесе кiнјлiге дјрменсiз кїйде екендiгi белгiлi не кiнјлiге материалдыќ немесе ґзге тјуелдiлiктегi адамєа,  сол сияќты ўрланєан не кепiл ретiнде ќолєа тїсiрген адамєа ќатысты; 
      б) екi немесе одан да кґп адамєа ќатысты; 
      в) кiнјлiге жїктiлiк жаєдайында екендiгi белгiлi јйелге ќатысты; 
      г) азаптап; 
      д) жалдау бойынша; 
      е) јлеуметтiк, ўлттыќ, нјсiлдiк, дiни ґшпендiлiк немесе араздыќ тўрєысында жасалєан јрекет, - 
      бес жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєын шектеуге не їш жылдан жетi жылєа дейiнгi мерзiмге бас бостандыєынан айыруєа жазаланады.