Негізгі құралдардың есебі мен аудиті

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 15 Октября 2015 в 23:00, дипломная работа

Описание работы

Экономиканың саласындағы мамандар, оның ішінде, бірінші кезекте, бухгалтерия қызметкерлері есепке алудың және есеп берудің жүйесін жақсы білулері, оларды оңайлатуды қарастыру қажет, кәсіпорын қызметін бухгалтерлік және салықтық есепке алуды ұйымдастырудың ережелерін, нұсқауларын және басқа нормативтік актілерін, қатаң сақтаулары керек.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды, қосымшалар және қолданылған әдебиеттерден тұрады. Бірінші бөлімде зерттеліп отырған кәсіпорынның негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері, есеп саясаты сипатталады; екінші бөлімде - негізгі құралдардың есебінің ерекшеліктері көрсетіледі, ал үшінші бөлімде кәсіпорынның негізгі құралдарын түгендеу есебі мен бағалау есебі, оған аудит жүргізу тәсілдері және жетілдіру жолдары қарастырылады.

Содержание работы

КІРІСПЕ 4
I Бөлім. КӘСІПОРЫННЫҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ
СИПАТТАМАСЫ
1.1 Кәсіпорынның жалпы экономикалық сипаттамасы 6
1.2. Кәсіпорынның есеп саясаты 18
1.3. Негізгі құралдардың түсінігі, кәсіпорындағы оның
маңыздылығы 26
II Бөлім. НЕГІЗГІ Қ¥РАЛДАР ЕСЕБІ
2.1. Негізгі құралдарды жіктеу және бағалау 32
2.2 Негізгі құралдардың түсу есебі 46
2.3 Негізгі құралдарды есептен шығару есебі 52
III Бөлім.НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ АУДИТІ
3.1. Негізгі құралдардың есебінің ішкі бақылауын ұйымдастыру 59
3.2 Негізгі құралдар есебінің аудиті 67
ҚОРЫТЫНДЫ 74
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 76

Файлы: 1 файл

Айнур Дип Работа.doc

— 652.00 Кб (Скачать файл)

 

 

 

 

 

7

Корпоративтік табыс салығы (мың теңге)

1910,1

232,9

-1 677,2

-87,8

8

Таза табыс (мың теңге)

4 456,9

543,5

-3913,4

-87,8

9

Негізгі құралдардың орташа жылдық құны (мың теңге)

1 965,0

3 686,0

1 721,0

84,73

10

Мүліктің орташа жылдық құны (мың теңге)

93261,4

201

722,8

108461,4

116,3

11

Меншікті капиталдың орташа жылдық көлемі (мың теңге)

4 303,3

18397,8

14094,5

327,52

12

Қарыз капиталының орташа жылдық көлемі (мың теңге)

3919,4

18 109,4

14 190,0

362,04

13

Қорлардың орташа жылдық көлемі (мың теңге)

53 085,6

118063,5

64 977,9

122,4

14

Ақша қаражаттарынын орташа жылдық мөлшері (мың теңге)

29012,0

/39 602,4

10590,4

36,5

15

Дебиторлық борыштың орташа жылдық мөлшері (мың теңге)

9180,9

40 370,8

31 189,9

339,73

16

Кредиторлық борыштың орташа жылдық мөлшері (мың теңге)

102630,2

165215,5

625 585,3

61

17

Орташа тізімдік жұмыс істейтін қызметкерлердің саны (адам)

23

48

25

108,7

18

Қор қайтарымы (мың теңге)

126,5

148,5

22,0

17,4


4-кестеден     көрініп     тұрғандай     2007жылдың     соңына     қарай кәсіпорынның қаржылық жағдайы келесідей болды:

• Жарғылық капитал — 600 мың теңге.

 

Кредиторлық борыш — 201 357 мың теңге. Дебиторлық борыш - 228 737 мың теңге.

1.2. Кәсіпорынның  есеп саясаты

Есепке алуды және қайта есептеуді жүргізеді: мемлекеттік және жергілікті бюджетке және бюджеттен тыс қорларға, филиалдың қызметтеріне жалақыны, сондай-ақ басқа да қажетті төлемдерді, алғашқы құжаттардың және бухгалтерлік жазба мәліметтері негізінде бухгалтерлік есепті дер кезінде жасауды, оны белгіленген тәртіпте қоғамға және тиісті органдарға ұсынуды қамтамасыз етеді. Ақшаны және тауар-материалдық құндылықтарды заңсыз жұмсауды болдырмау, қаржы және шаруашылық заңнамасын бұзу жөніндегі шараларды қабылдайды. Ішкі шаруашылық резевтерді анықтау, жоғалтулар мен өндірістік емес шығындарды жою мақсатында бухгалтерлік есеп және есеп беру мәліметтері бойынша қаржы-шаруашылық қызметінің экономикалық талдауын жүргізуге қатысады. ҚР қолданыстағы еңбек заңнамасына қайшы операциялар бойынша құжаттардың орындалуын және рәсімделуін болдырмау жөніндегі шараларды қабылдауды жүргізеді.

Нарықтық экономиканың қалыптасу жағдайларында

кәсіпорындарындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды жетілдіру бағыттарының бірі оның Есеп пен есеп берудің халықаралық стандарттарға қарай бағыт алуы болып табылады.

Есепті халықаралық стандартын енгізу есептің, бақылаудың сапасы мен тиімділігін едәуір арттыруға мүмкіндік береді, кәсіпорындар есептің неғұрлым негізделген жүйелерін, оның ерекшеліктерін, спецификасын, өндірісті, еңбекті және басқаруды ұйымдастырудағы техника мен технологиясын көрсету арқылы пайдалануына белгілі бір дербестік береді.

Қазақстан Республикасы ¥лттық комиссияның 1996 жылғы 12 қарашадағы №3 қаулысына сәйкес барлық кәсіпорындар меншік нысаны мен

18

 

 

 

 

қызмет түріне қарамастан Бухгалтерлік есептің Қазақстандық стандартына көшті.

Халықаралық        бухгалтерлік        стандарттарға        көшу кәсіпорынның жаңа есеп саясатын әзірлеуді қажет етті.

                            Есеп   саясаты   -   бұл   ұйымның   есептік   нұсқасың нұсқалар рұқсат еткен есеп объектілерін бағалаудың, сондай-ақ белгіленген нормалардың талаптарына және кәсіпорын қызметінің ерекшеліктеріне орай бухгалтерлік есепті жүргізу мен ұйымдастырудың техникасының нысандарын таңдау.

Яғни, зерттеліп отырған кәсіпорынның есеп саясаты жалпылама қабылданған, белгілі бір қағидалар жиынына негізделеді. Мұның өзі нарық экономикасы жағдайында бухгалтерлік есептің ролі мен мәнін арттыруда аса маңызды болмақ.

Көптеген ұйымдарда кәсіпорынның барлық активтерінің жартысынан көбін негізгі құралдар құрайды. Кәсіпорынның төлем қабілетін және оның тартымдылығын бағалаған кезде негізгі құралдардың құрылымы мен көлемі туралы ақпараттың аса маңызы бар. 2400 «Негізгі құралдар» кіші бөлімі негізгі құралдарды есепке алуға арналған және мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

2410 - «Негізгі құралдар»,

2420 - «Негізгі құралдардың  амортизациясы».

Негізгі құралдар дегеніміз - материалдық активтер, оларды ұйым өндірісте пайдалану немесе тауарларды болмаса көрсетілетін қызметтерді беру

үшін, басқа тұлғаларға жалға беру немесе әкімшілік мақсаттар үшін ұстап тұрады және бір кезеңнен көп пайдалану болжанады.

Негізгі құралдар бірнеше түрге бөлінеді. Негізгі құралдардың түрі дегеніміз - сипаты және ұйымның қызметінде пайдаланылуы жағынан ұқсас

активтердің бірлестігі. Мыналар:

•   жер;

19

 

  • үй және ғимараттар;
  • машиналық құралдар;
  • кемелер;
  • ұшақтар;
  • автокөліктік құралдар;
  • жылжымайтын мүлікпен біріктірілген жиьаз бен жылжымалы мүлік;
  • кеңсе жабдығы жекелеген түрлердің мысалдары болып табылады. 
    Негізгі құралдарды бірнеше түрлерге бөлуге байланысты синтетикалық 
    шоттар ашылады.

Актив ретінде бастапқы танығаннан кейін жылжымайтын мүлік барлық

жинақталған амортизацияны және құнсызданудан пайда болған барлық жинақталған шығындарды қоспай, оның өзіндік құны бойынша немесе барлық жинақталған амортизацияны және құнсызданудан пайда болған кейінгі жинақталған шығындарды қоспай қайта бағалау күніне дұрыс құны болып табылатын қайта бағаланған құны бойынша есепке алынады.

Құнсызданудан пайда болған амортизация мен шығындарды шоғырландыруға 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы» шоттар тобы арналған. Халықаралық қаржылық есептіліктің стандарттары (ХҚЕС) -кәсіпорынның қаржылық жай-күйі және қызметінің нәтижелері туралы әділ және шын ақпарат ұсынуды қамтамасыз ететін барынша тәртіпке келтірілген бухгалтерлік стандарттар жүйесін білдіреді. Мәселен, ЖШС «Арай» компаниясының басшылығы пайдаланушыларға қаржылық есептерді сапалы, айқын және салыстырмалы ақпарат ұсыну мақсатында ХҚЕС-на сай дайындалған алғашқы қаржылық есептілік жасау үшін іс-шаралар жоспарын жүргізу туралы шешім қабылдады.

«ХҚЕС бойынша алғашқы қаржылық есептілік» термині оның ХҚЕС-на айқын және сөзсіз сай келетіні және әрбір қолданылатын стандарттың барлық талаптарын қанағаттандыратыны туралы мэлімдеме және оған түсіндірме бар алғашқы қаржылық есептілікті білдіреді.

Осындай мәлімдеме жасау үшін ЖШС  «Арай» компаниясының кең

20

 

көлемде алдын ала жұмыс жүргізу қажет болады.

ЖШС «Арай» компаниясы жұмысының кезеңдерін негізгі құралдарды есепке алу мысалымен қарастырайық, өйткені негізгі құралдарды есепке алу бухгалтерлік есептің аса күрделі бөлімдерінің бірі болып табылады.

ЖШС «Арай» компаниясының мамандары мынадай алдын ала жұмыс жүргізеді:

-негізгі құралдарды  есепке алуға қатысты компания  қолданатын есепке алу принциптеріне талдау және бағалау жүргізіледі және олардың ХҚЕС-ндағы принциптерге сәйкестігі тестен өткізілді;

-жүргізілген талдау  нәтижелерінің негізінде ЖШС  «Арай» компаниясының Есеп саясатын халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының ережелеріне сәйкес келтіру үшін белгілі бір оқиғаларға, операцияларға және мәмілелерге қатысты кәсіби пайымдаулар қал ыптастырыл ды;

-қалыптастырылған кәсіби пайымдаулар ескеріле отырып, компанияның ХҚЕС-дағы тиісті принциптерге сай келетін Есеп саясатының ережелері әзірленді.

Осыған байланысты іс жүзінде әрбір халықаралық стандарттың кәсіби пайымдауды пайдалануды болжайтынын айта кеткіміз келеді.

Бухгалтерлік есептің әдіскерлері шаруашылық жағжайын сипаттау үшін және шын мэнінде басқару шешімдерін қабылдау үшін ол жөнінде кәсіби бухгалтердің әділ айтқан пайдалы пікірін «кәсіби пайымдау» деп түсінген жөн.

ЖШС «Арай» мамандары негізгі құралдарды есепке алуға қатысты қолданылатын есепке алу прициптеріне талдау жүргізді және оларды ХБЕС-дағы принциптерге сәйкестестен өткізді.

Бүгінгі күні Республикада ХҚЕС-ның ресми бекітілген мәтінінің жоқ екендігін ескере отырып, біз Қазақстан Републикасы Қаржы министрлігінің бухгалтерлік есеп және аудит мәселелері жөніндегі Сараптау кеңесі әзірленген және ұсынған халықаралық бухгалтерлік есеп стандартын қолдану

21

 

жөніндегі Әдістемелік ұсынымдарды бағдарға алатын боламыз. Жоғарыда аталған ХБЕС-ын қолдану жөніндегі Әдістемелік ұсынымдар бухгалтерлерге іс жүзінде көмек көрсету үшін әзірленгенін бірден айта кетеміз, олар шын мәнінде ХҚЕС-ның дэл өзі болып табылмайды және нормативтік-құқықтық актілер болып танылмайды.

Әдістемелік ұсынылымдардың мәтінін сіз 2006 жылғы «Справочник бухгалтера» анықтамалығының 1-нөмірінен таба аласыз. Негізгі құралдар объектілерін ХБЕС-на сәйкес есепке алудың және ҚБЕС-мен салыстырғандағы айырмашылықтарының негізгі болып саналатын аспектілеріне тоқтала кетуге тырысамың.

Негізгі құралдар ЖШС "Арайдың" барлық активтерінің едәуір бөлігін құрайды, сондықтан негізгі құралдарды есепке алудың толық және шынайы болуының принциптерін сақтау кәсіпорынның қаржылық жай-күйі туралы сенімді ақпарат ұсынуға айтарлықтай ықпалын тигізеді._ХБЕС-да негізгі құралдарға мынадай анықтама беріледі: «Негізгі құралдар - бұл:

  • компания тауарлар өндіру немесе жеткізу және қызмет көрсету үшін, 
    басқа   компанияларға   жалға   беру   немесе   әкімшілік   мақсаттар   үшін 
    пайдаланатын;
  • және   оір   кезеңнен   астам   уақыт   ішінде   пайдалану   болжанатын 
    материалдық активтер».

16 ХҚЕС-на сәйкес, негізгі  кұралдардың объектісі, компанияның  активке байланысты болашақ экономикалық пайдалар алуы ықтималдықтың көп үлесімен расталған жағдайда, актив ретінде танылуы тиіс.

Болашақ экономикалық пайдалар алу компанияның:

-активке байланысты байлық алуына;

-өзіне тиісті тәуекелдер алатынына қатысты айқындаманы білдіреді.

Егер актив экономикалық пайда әкелмесе, онда оны сатып алуға жұмсалған шығындар есептік кезеңнің шығыстарына есептен шығарылады.

16 ХҚЕС-да активті пайдаланудан  болашақ экономикалық пайдалар алуға көңіл аударады, сондықтан да 6 «Негізгі құралдарды есепке алу» ҚБЕС

 

бойынша негізгі құралдар объектілерін тану принциптерінен басты айырмашылығының болуымен сипатталады.

Активті танудың екінші міндетті шарты оның құнын сенімді бағалау, яғни активті сатып алуға жұмсалған нақты шығынды сенімді бағалау болып табылады.Осыған қоса айтатыным, қажет болған жағдайда активтің өзіндік құнын сенімді бағалау үшін тәуелсіз сарапшылар таратылуы мүмкін, өйткені үшінші тараптың пікірі жұмсалған шығынның сенімді дәлелі болып табылады. Осыны айқын түсіну үшін мынадай мысалды қарастырайық:

Қызметкерлердің жұмыс істеуіне және демалуына ыңғайлы жағдай жасау үшін ЖШС "Арай" тоңазытқыш, ауыз суымен бірге диспенсер, теледидар, гүлдер, суреттер сатып алды. Мынадай сауал туындайды: осындай объектілерді негізгі құралдар ретінде тануға бола ма?

Жоғарыда аталған объектілерді жіктеу кезінде компанияның бухгалтерлік қызмет бөлімінде қиындықтар пайда болуы ақылға қонымды, өйткені оларды пайдаланудан болашақта экономикалық пайда алу ықтималдығының дәрежесін бағалау едәуір қиындық туғызады.

Мынаны ескерте кетемін, экономикалық пайда алу үшін негізгі құралдар объектісі мынадай операциялар жүргізу барысында пайдаланылуы:

Информация о работе Негізгі құралдардың есебі мен аудиті