Ағылшын іскерлік тілін қарым қатынаста қолдану

 
           The fast pace of letters makes it easy to send a message without fully considering the nuances of its tone. If you do not take the time to think about your words and how they may be perceived, your letters may seem overly blunt or even insulting.

A simple rule can keep you from writing inadvertently offensive letters: Always ask yourself how you would feel if you received the message you are sending. If you would bristle at its terseness, you can assume the reader will as well. If you are unsure how the message might be taken, ask for someone else’s opinion, or let it sit overnight and read it again the next morning with a fresh eye.

If someone sends you a rude e-mail message (or “flame,” in e-mail slang), take a moment to calm down before responding. The best way to douse a flame is to write back using the most neutral and measured tone you can muster. In some cases it’s best not to respond to a flame.

 

4. Style of a business letter

 

Now I will deal with some common writing problems that do not involve rules of grammar. These problems—of parallelism, redundancy, and the like—are more rhetorical than grammatical; that is, they involve choices you must make as a writer trying to create a certain style of expression. You must determine what stylistic choices will afford greater clarity and cogency to each of your efforts to communicate. We all make different choices when faced with different communicative tasks depending on what we feel will be most effective. An expression that is appropriate for a formal letter may be utterly off-putting in an informal message.

A successful and distinctive writing style is an elusive bird of paradise. It is unmistakable once you see it but difficult to find. It involves many things: creating an appropriate voice for your purpose, choosing the right words for the subject and audience, constructing elegant sentences whose rhythm reinforces their meaning, presenting an argument in a logical fashion that is both engaging and easy to follow, finding vivid images to make thoughts accessible to your readers. You can probably add to this list. You may, for example, want to shock or jolt your audience rather than court it, and this strategy requires stylistic features that are quite different from those you would use for gentle persuasion. 

 

Parallelism

Most memorable writing has as one of its recognizable features the ample use of parallel grammatical structures.  A basic guideline about parallel constructions is to make sure that all the elements in a balanced pair or in a series have the same grammatical form. That is, if you start with a that-clause, stick with that-clauses; if you start with an infinitive, stick with infinitives; if you start with a participle, stick with participles; and so on. What you don’t want is a mixed bag, as in She had a strong desire to pursue medicine and for studying literature or The scientist asked for volunteers with allergies but who had not given blood recently.

  A second point is to make sure that once you have chosen the kind of grammatical forms you want to make parallel, you structure them symmetrically. Remember that an initial article, preposition, auxiliary verb, or modifier will tend to govern all elements in the series unless it is repeated for each element. For example, if you set up a series of nouns with the first modified by an adjective, the reader will expect the adjective to modify the rest of the series as well. Thus you should say The building has new lighting, plumbing, and carpeting but not The building has new lighting, plumbing, and different carpeting. The same is true for articles: He brought the rod, reel, and bait. If you want to restrict a modifier to only one noun, repeat the article for each noun: He brought the light rod, the reel, and the bait.

   When you spot a faulty parallel, recast the structure to give all the elements equivalent treatment. If your new parallel construction does not seem much of an improvement, rewrite the sentence completely to avoid the parallel construction. Better to have no parallel structures than to have parallel structures that sound overblown or stilted.

  Faulty parallelism is all around us. We see and hear it every day—often without taking notice. How many times have you heard Please leave your name, number, and a brief message? After waiting for the tone, have you ever objected to the imperfect symmetry of this sentence? In our most recent ballot we presented some sentences with questionable parallelism to the usage panelists to see how tolerant they would be. As we expected, they had a range of opinions.

  Crafting sentences with flawless parallelism takes effort and practice. Even if your readers don’t notice or object when you make mistakes, balance and symmetry are worth striving for in your writing. There are certain constructions that are notorious for throwing things out of whack. I listed some of them below.

both … and …

comparisons with as and than

compound verbs

either … or / neither … nor

not only … but also

rather than

 

Passive Voice

Writing handbooks usually include warnings about the passive voice—it is wordy and clumsy and leads to static rather than dynamic writing. There is truth to this, certainly, but the passive voice also has legitimate uses, and in many instances it is preferable to the active voice.

Such phrases as "The material will be delivered";  "The start date is to be decided";  "The figures must be approved" are obscure ones leaving unsettled who it is that delivers, who decides,  and who does the approving.  Which side it is to be? Lawsuits  are  the  plausible  outcome  of  leaving it all unsettled. Passives used in contracts can  destroy  the  whole negotiations. "You  will  deliver"  is better for it identifies the one who will do delivering.  Certainly,  "must be approved by us" violates other canons.  "We shall have the right but not the obligation to approve" is less unfortunate. 

There  is  no doubt that passives do not suit business letters,  and if they go all the way through without adding something like "by  you" or "by us" they are intolerable.  Once in a long while one may find passives used purposely to leave something  unresolved.

 

Redundancy

A certain amount of redundancy is built in to the English language, and we would never consider getting rid of it. Take grammatical number, for instance. Sentences such as 'He drives to work' and 'We are happy' contain redundant verb forms. The -s of drives indicates singularity of the subject, but we already know the subject is singular from the singular pronoun he. Similarly, are indicates a plural subject, which is already evident from the plural pronoun we. Number is also indicated redundantly in phrases like this book and those boxes, where the demonstrative adjective shows number and the noun does as well.

But there are redundant ways of saying things that can make the rest of your writing seem foolish. Many of these are common expressions that go unnoticed in casual conversation but that stick out like red flags in writing. Why say at this point in time instead of now, or because of the fact that when because will do? Something that is large in size is really just large. The trouble lies less in the expressions themselves than in their accumulated effect. Anyone can be forgiven for an occasional redundancy, but writing that is larded with redundancies is likely to draw unwanted laughs rather than admiration.

Listed below are some of the more problematic redundancies.

but … however

close proximity

consensus

consider as / deem as

cross section

else

empty rhetoric

equally as

free gift

from whence

inside of

mental telepathy

old adage

rarely ever / seldom ever

reason is because

reason why

refer back

revert back

VAT tax

Wordiness

In a world in which efficiency has become a prime value, most people view economy in wording as a sign of intelligence. Its opposite, therefore, is often considered a sign of stupidity. Most of us are busy and impatient people. We hate to wait. Using too many words is like asking people to stand in line until you get around to the point. It is irritating, which hardly helps when you are trying to win someone’s goodwill or show that you know what you’re talking about. What is worse, using too many words often makes it difficult to understand what is being said. It forces a reader to work hard to figure out what is going on, and in many cases the reader may simply decide it is not worth the effort. Another side effect of verbosity is the tendency to sound overblown, pompous, and evasive. What better way to turn off a reader?

It is easy to recommend concision in expression but much harder to figure out how to achieve it. In general, wordy writing has three distinguishing characteristics: weak verbs, ponderous nouns, and lots of prepositional phrases. The three are interconnected.

  The key to writing clearly and concisely is to use strong active verbs. This means that you should only use the passive voice when you have a solid reason for doing so. If you look down a page you have written and see that you are relying on forms of the verb be and other weak verbs like seem and appear, you can often boil down what you have written to a fraction of its size by revising with active verbs.

   Here is an example:

  It is essential to acknowledge that one of the drawbacks to the increased utilization of part-time employees is that people who are still engaged full-time by the company are less likely to be committed to the recognition and identification of problems in the production area.

 

   This passage has 45 words. We can boil it down to 14 by cutting out the unnecessary words, using active verbs, and using noun modifiers to do the work of prepositional phrases:

  Using more part-time employees often makes full-time employees less willing to report production problems.  

      A certain amount of repetition and redundancy has its uses. It never hurts to thank someone and add that you appreciate what was done. The recapitulation of the major points in a complicated essay can be a generous service to the reader, not a needless repetition. If you keep focused on what you are trying to accomplish and on what will help your readers or your listeners, you will have less need to remember formal rules of good writing. You will be able to trust your instincts and your ear.

 

 

 

 

 

Бөлім 2.Ағылшын іскерлік қарым қатынас тілін қолданудың ерекшеліктері.

          2.1. Қазақ ортада іскерлік ағылшын тілін қолдану ерекшеліктері.

«Кезінде ұлы Абай қазақтарды орыс тілін оқып-үйренуге шақырғанда ол іштей орыс тілі және орыс мәдениеті арқылы біздің халқымыздың әлемдік мәдениетті тануға болатындығын түсінген. Солай болды да. ХХІ ғасырда біздің алдымызға жаңа мақсаттар қойылды: ұлтымыздың бастауларын берік сақтай отырып, ана тілі мен мәдениетті дамыту арқылы әлемдік технологиялық және гуманитарлық бағыттағы динамикалық үрдісті абыроймен қарсы алуымыз қажет. Ал бұл ағылшын тілі арқылы іске асады». (ҚР-ның өткен мәдениет және ақпарат министрі Ермухамбет Ертысбаевтың  интервьюінен)Қазақстанда ағылшын тілінен қазақ тіліне аударудың қиындығы бар ма? Қазақстанда осындай мәселе барын біз жасырмаймыз. Ол қанщалықты өткір және шешіледі ме?Мәселенің мәнісі Қазақстанда ағылшын тілі көптеген жылдар бойы қазақ тілінде емес орыс тілінде оқытылып келгенінде. Кез келген қазақ мектебінде, ол ауылдық жерде не болмаса қалада орналассын ағылшын тілі ана тілінде оқытылмайды. Сонда бала орыс тілін меңгеріп алмай шетел тілін орыс тілінде оқи бастаған еді. Шетел тілі оқыту қазақ тілінде жүргізу өте сирек жағдай еді. Мысалға, біздің тәжірибемізде тек бір ған ағылшын оқулығы қазақ тілінде болды [English – Ағылшын тілі, авторы Ж. Қалиев, В.С. Мальцев, З.Н. Очаковская, «Мектеп» баспасы, 1981 ж.]. Дәл сондай жағдай мектептерде ғана емес, сонымен қатар жоғарғы оқу орындарында да болды.   
Дегенмен, ХХ ғасырдың 80-90 жылдарында жағдай өзгере бастады. Жаппай барлық жерледе қазақ мектептері ашыла бастады, әсіресе, аудандарда жіне ірі қалаларда. Нәтижесінде бүгінгі таңда қазақ мектептерінде ағылшын тілі бұрынғыдай орыс тілінде емес, қазақ тілінде оқытылады. Жоғары оқу орындарында да студенттер ағылшын тілін қазақ тілінде оқиды. жоғары оқу орындарында қазақтілдік  студенттердің саны 65 пайызды құрайтындығы маңызды фактор болып табылады. Егер Совет Одағы уақытында барлық ЖОО-да және орта-кәсіптік оқу орындарында сабақтар орыс тілінде өтілгендігін ескерсек, онда қазіргі таңда 65 пайыз үлкен жетістік болып саналады.

Қазақстан Республикасының президенті «Жаңа әлемдегі жаңа  
Қазақстан» атты өзінің халыққа жолдауында: «Үштілді бірлік» мәдени жобасының кезеңді іске асыруын бастауды ұсынамын*. Қазақстан барлық әлемде халқы үш тілді пайдаланатын, жоғары мәдениетті мемлекет ретінде қабылдануы керек...». Сол  себепті қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде, орыс тілі ұлтаралық қарым қатынас тілі және ағылшын – ғаламдық эңономикаға табысты ену және оны мемлекеттік тілдік саясаттың негізгі басымдылықтарының бірі ретінде қарастырып, дамытуды дәйекті түрде іске асыру қажет. Осы орайда, Сиэтл университетінің (АҚШ) Орта Азия және Қазақстанды зерттеу орталығының директоры Уильям Фиерманның көзқарасы қызығушылық білдіреді. Қазақпараттың Қазақстан Президентімен айтылған үштілдік бірлікті іске асыру әрекетіне деген пікірі жөніндегі сұраққа ол журналистке былай деп жауап қайтарған еді: «Менің ойымша бұл идея дұрыс және де мемлекеттің әрі қарай дамуына себін тигізеді. Бірақ Қазақстанда үштілдік бірлік жөнінде айту әлі ертерек. Қазіргі таңда сіздердің елдеріңізде тек бір тіл – орыс тілі басым болып табылады. Дегенмен, қазақ тілі Конституция бойынша мемлекеттік тіл болып есептеледі. Менің ойымша қазіргі Қазақстанда қазақ тілі бұрынғыға қарағанда маңыздырақ рөл атқаруы қажет, әсіресе, қалаларда, өйткені ауыл аймақтарында ол үнемі басым болып жүрді. Қазақ тілі мемлекеттің шығысы мен солтүстігінде оңтүстік пен оңтүстік-шығыспен салыстырғанда сирек пайдаланылатынын айтуға болады. Ал ағылшын тілі таңданарлықтай, Қазақстанда маңызды позиция/орынды тез ала бастады, және де бұл өте жақсы тенденция». «Үштілдік бірлік» мәдени жобасын іске асыру мақсатында бастауын, негізгі орта және жалпы орта оқу мекемелеріне ағылшын тіліндегі оқулықтардың және оқу-әдістемелік кешендерінің сапасын жақсарту және үш тілдегі оқытуды дамыту жөніндегі мәселелерді қарастыру жөн.

Сонымен қатар түрлі деңгейдегі оқушылар үшін ағылшын тіліндегі толыққанды білім беруге тең құқылы қол жеткізуді қамтамасыз ету керек және де сол арқылы мемлекеттің әлеуметтік, экономикалық және саяси өмірінде белсенді қатысуға дайын дербес тұлғаны тәрбиелеуге мүмкіндік туғызу. «Үштілдік бірлік» жобасы шеңберінде, оның ішінде мемлекеттік қызметкерлерді тек мемлекеттік және орыс тіліне оқыту ғана емес, сонымен бірге ағылшын тілін де – ғаламдық экономикаға ену тіліне оқыту жайындағы мәселелер қарастырылғаны өте маңызды. Бұл келешекте экономикалық құжаттардың ағылшын тіліне аудармасы кез келген кәсіпкерге қолжетімді болу үшін жасалып жатыр. Нарықтың кеңейюі қазіргі кезден көптеген ірі компанияларды қызықтыруда, ал ағылшын тілі келіссөздер жүргізуге ең әмбебап болып табылады. Сондықтан да шетелдік компаниялармен әріптестік қарым қатынас құру үшін көбінесе жай сапалы аударма емес, экономикалық ағылшын аудармасы не болмаса іскерлік ағылшын аудармасы – яғни, экономика мен іскерлік этикеттің қыр-сырын түсініп, терминология есепке алынған аударма қажет. Орыс ағылшын аудармасы жиі осы мақсаттарға қолданылатынына қарамастан, ағылшын тілінен қазақ тіліне аудармашы-мамандар қажеттілігі өсуде.

«Үштілдік бірлік» жобасы Қазақстан Республикасының барлық азаматтарына ағылшын тілін оқуға мүмкіндік алуға барлық қолайлы жағдайларды жасауды қарастыруда: барлық жалпы білім беретін мектептерде ағылшын тілін оқыту сапасын жоғарылату, оның ішінде арнайы шетел тілдерін тереңдетіп оқитын мектептерде, орта арнайы, жоғарғы оқу орындарында.

Сол мақсаттарды іс жүзіне асыру үшін:

1. жалпы орта мектептеріне ағылшын тілін оқытатын шетел мұғалімдерді шақыра бастау;
2. баршаның қолданылуына арналған канондық сөздіктер, оқулықтар, оқу бағдарламалары мен жоспарлар, әдістемелік кешендер, интерактивті оқыту жүйесін, қазақ тілі мен ағылшын тілі мемлекеттік қызметкерлерге интенсивті оқыту үшін жаңашыл-әдістемелік бейнесабақтарын құрастырып және шығару ұсынылады.

Сонымен бірге қазақ тілін меңгергендер үшін ағылшын тілін оқу оңайырақ екендігін білу маңызды. Бұл мемлекеттік тілді насихаттау емес, ол түрлі объективті көрсеткіштермен дәлелденетін факт. Мысалыға алатын болсақ, ағылшын тілінде 4500 жуық түркі сөздері бар. Бұл мәліметті «Заман-Қазақстан» журналының журналисті Ахмет Аляз «Тіл» журналына берген сұхбатында келтіреді.

Әлем тілдерін грамматика тұрғысынан қарастырғанда, адамның ойлау үрдісін реттейтін логикалық заңдар барлық тілдер үшін бірдей болса, ал грамматикалық щаңдар әр тілде өзгеше болып табылады. Бір тілде түсінікті, қолайлы әрі әдетті болатын нарсе, өзге тілде қолайлы емес және артық болады. Бірақ, қазақ тілі мен ағылшын тілін салыстыру жүргізгенде тілдер арасындағы грамматикалық ұқсастықтарды көруге болады. Ең алдымен, фонетикаға назар аударайық. Қазақ тілі мен ағылшын тілдеріндегі дауысты дыбыстардың санында айтарлықтай өзгешелік жоқ: қазақ тілінде олар – 11, ал ағылшын тілінде – 12 (дифтонгтарды санамағанда); олардың көбі дыбыстағанда ұқсас, бірақ артикуляция кезінде кішкене айырмашылықты байқауға болады. Мысалы, қазақ  тілінде жаңа сөздер мен сөздердің түрлі формалары түбірге қосымшаларды қосу арқылы немесе сөздің негізіне сөзқұраушы және түрлендіруші аффикстердің қосуы арқылы жасалады: жұрнақтар мен жалғаулар.

Ағылшын тілінде де сөз құраудың осындай әдісі бар. Инфинитивтен оған –ing жалғауын қосу арқылы ағылшын тілінің ең көпжоспарлы формасын/түрін «инговая» түрін ала аламыз. Суффикс -er (сирек кезде -оr), инфинитивке қосылғанда көп жағдайларда іс жасаушыны білдіреді: to read – reader (оқу-оқушы), to write – writer (жазу – жазушы), to work – worker (жұмыс – жұмысшы), to sail – sailor (жүзу – матрос/жүзуші) және т.б. Ал қазақ тілінде сөзқұраушы аффикс/қосымша суффикс/жұрнақ болып табылады, ол сөзге жаңа лексикалық мағына береді. Ол сонымен бірге, жаңа сөз құрауда қатысып оңай ерекшеленеді. Мысалы, суффикс –шы, -ші: жұмыс – жұмысшы , оқу – оқушы (читать - читатель), жазу – жазушы (писать - писатель) және т.б. Дегенмен, кішкене айрмашылық та бар. Қазақ тілінде түбір өзгеріссіз қалса, аффикс/қосымша түбірмен жақсы үйлеседі, яғни сөз құрау сингармонизм заңдылығы бойынша жүреді – сөздің негізі мен қосымша дыбыстарының үйлесуі. Осы заңдылыққа сәйкес қазақ тілінің сөздері алдыңғыжақты, жуан және жіңішке болып бөлінеді. Сол себепті барлық сөздер жуан және жіңішке болып бөлінеді: мысалы, көл, ән – жіңішке, қол, жан – жуан және т.б. Ал ағылшын тілінде жұрнақтар мен жалғаулар сөз негізінен тәуелсіз болғандықтан, алдыңғықатарлы дауысты дыбыстар артқықатарлы дауыстылармен үйлесуі мүмкін.