Ағылшын іскерлік тілін қарым қатынаста қолдану

Дауысты дыбыстар саны бойынша қазақ тілін де, ағылшын тілін де іс жүзінде аса айырмашылық жоқ: қазақ тілінде 25, ал ағылшын тілінде 24 дауысты дыбыс бар. Құрылу әдісі бойынша екі тілдің дауысты дыбыстары өте ұқсас: еріндік, езулік және тілдік. Ағылшын тіліндегіндей қазақ телінде де сөздің дұрыс дыбысталмауы сөз мағынасын ауыстыруы мүмкін.

Осы тілдердің арасындағы кей айырмашылықтар да кездеседі. Мысалға, ағылшын тілінде жақты, есімдікті және де кейбір ерекшелік ретінде жануарлар мен заттарды білдіретін род категориясы көбіне зат есімдерде болады. Адамдарға қаратылған зат есімдер (“Who is this?“ – «Кто это/Бұл кім?» деген сұраққа жауап береді), ерлерге қатысты род категориясына жататын зат есімдер де болады (тиісінше he, his – он, его) немесе әйелдерге қатысты род категориясына жататын зат есімдер (тиісінше she, her – она, ее) болады. Ал қазақ тілінде род категориясы мұлдем жоқ, сондықтан бір есімдік, сын есім немесе реттік сан есім сөйлем мағынасына байланысты ағылшын тіліне түрліше аударылуы ықтимал.

Сол сияқты  – фразеологиялық бірліктерді аударудың мүмкін еместігі мен дұрыс еместігі қиыншылық тудырады. Э.А. Кемельбекова былай деп жазады: «Фразеологиялық бірліктер, яғни фразеологиялық тіркестер – бөлек-оформелнность, дыбысталуы, кей кездерде эквиваленттілік пен сөздердің баламасы сияқты белгілері бар бөлек сөздердің күрделі мағынасы бар тұрақты сөз тіркесі болып табылады». Фразеологизмдердің ағылшын тілінен басқа тілдерге аударылуы, олардың семантикалық тұтастығы мен құрылымның күрделілігі үнемі қиыншылықтар туғызады. Мысалы, “to get out of bed on the wrong side” – «сол аяғымен тұру»; “fish begins to stink (or stinks) at the head” – «рыба гниет с головы», «балық басынан шіриді»; “nothing is stolen without hands” – «нет дыма без огня», «жел тұрмаса шөптің басы қимылдамайды». Бірақ осындай аударманың қиыншылығы кез келген тілдерде дерлік туындайтынын түсіну маңызды.

Қазақстанда шетел тілдері мен аударманың қиындығының өзімен байланысты қиыншылықтардың болуына қарамастан, тілдік арақатынас үрдісінің жақсаруы Қазақстан елінде болып жатқанын сенімділікпен айтуға болады. Оған дәлел ретінде, мысалы, анимационды фильмдердің ағылшыннан мемлекеттік тілге аудару (ертеректе болғандай орыс-ағылшын немесе ағылшын-орыс аудармасы емес), ол аудармамен «Болашақ» Республикалық жастар ұйымының өкілдері айналыса бастады.

«Үштілдік бірлік» мәдени жобасының идеясын Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев салды. Ең алғашқы рет идея 2006 жылдың қазанында Қазақстан халықтарының ХІІ Ассамблеясында айтылған болатын. Үштілдік бірліктің идеясының түп негізінде қарапайым әрі түсінікті формула жатыр: мемлекеттік тілді дамыту, орыс тілін қолдау және ағылшын тілін оқып-үйрену. Қазақстан өзінің азаматтарының үш тілді меңгеру бағытын алып, қазіргі таңдағы болмыстардан шығады: үштілдік бірлік мемлекеттің бәсекеге лайықты екендігінің дәлелі болады.

 

3. . Іскерлік лексиканың қолдану үлгілері және оларға талдау

Тәуелсіз  дамудың өткен 18 жылында еліміздің сыртқы саясатын белгілейтін Президенттің тікелей басшылығымен Қазақстан дипломатиясы ойдағыдай дамып, ол біздің мемлекеттің әлемдік қауымдастықтан өзінің лайықты орнын алуына жақсы қызмет етті.

     XXI ғасырдың басында дипломатия сипатының өзгеруін ескере отырып, халықаралық қатынастар факультетінде білім алып жүрген студенттерге шет тілін білуден басқа, дипломатиялық тілдің ерекшеліктерін, халықаралық құжаттардың түрлілігін меңгеріп,   халықаралық кездесулер мен келіссөздер жүргізу сияқты талаптар қойылады. Мұның бәрі шет елдерде біздің мемлекетіміздің атына  лайықты өкіл болу үшін айрықша қажет, өйткені сол азаматқа қарап оның елі, халқы туралы пікір түйіледі. Дипломатиялық қарым қатынас дипломатиялық хат алмасу барысында,   келіссөздер жүргізгенде қолданылады.

 Ағылшын тілінің бизнесте қолданылуы іскерлік саласында ағылшын тілінде қарыс-қатынас жасауды қажет ететін адамдарға арналған. Ең басты көңіл бөлінетін – қарым қатынас, яғни басқаларды түсініп қана қоймай, сонымен қатар бизнесте белсенді қатысушылардың бірі болу. Ағылшын тілін көбісі бала кезінен біледі, бірақ тілді өзінің іс-әрекетінде құзырлы қолдануды барлығы біле бермейді. Іскерлік ағылшын тіліжұиысқа қажетті  нақты сөздердің жиынтығы емес. Іскерлік ағылшын тілінің курстары іскерлік этикетті оқыту және тілдік тосқауылды жеңуге бағытталған. Ағылшын тілінің бизнес-курсы – грамматика да, тындап-түсіну де, дұрыс айтылуды үйрету де. Сонымен қатар – халықаралық бизнестің ережелермен танысу. Ағылшын – көптеген елдердегі іскерлік тіл, және де сол іскерлік әлемде мектепте оқытпайтын ережелер көп.

Бизнес-ағылшынды білу ақпаратқа қол жеткезудің шекарасын кеңейтеді – онымен сіздерде білім көзіне едәуір үлкен жол ашылады, оның ішінде шетелдік баспасөздерді оқу және формальды емес қарым қатынас. Business English қазіргі таңда өзінің мансабын бастамақ ойы бар адамдарға да қажетті. Өзін қызықтыратын жұмыс орнын табу, түйіндемені сауатты құрастыру, сұхбат/әңгімелесуден өту – бұлардың барлығына үйрену қажет. Іскерлік ағылшын курстары студенттерге де, мамандарға да,  басқарушыларға да – бизнеспен қызығатындардың барлығына керек. Ағылшын тілі сіздің мәртебеңізді кез келген салада жоғарылатады, ол құрылыс немесе киім-өндіріс болсын.

Ағылшын тілі қарым қатынас тілі ретінде түрлі салаларда қолданылады. Мысалы, дипломатиялық қарым қатынаста, экономикалық аймақтарда, маркетинг,  жарнама салаларында, туристік бизнес, мұнай газ шаруашылығында және тағы басқа да салаларда қарым қатынас құралы ретінде қолданылады.

       Қаржылық ағылшын  курсының өзіндік экономикалық  ағылшынды оқудан басымдылығы  – жүйелілігінде, ал қаржылық ағылшын курсының академиялық экономикалық ағылшынды оқытудан басымдылығы – тыңдармандарға деген түрлі әдіс-амал табу және оның мобилділігінде/жылдамдылығында. Қаржылық ағылшын тілі экономикалық ағылшынды белгілі бір әдіске сүйеніп жасалған, терең теориялық білімді жан-жақты тәжірибемен үйлесімді жүйелі, әрі тәртіп бойынша оқу: интернет, газет-журнал, видео- және аудиоматериалдар. Экономикалық ағылшынды қаржылық ағылшын курстарында топпен де, жеке-дара да оқуға болады.

Экономикалық ағылшын тілі – табиғи тіл мен оның сөз құрауының, морфологиясы мен синтаксисінің «жөндеуі» ретінде екендігін айтып кеткен жөн.

Маркетинг және жарнама саласында жұмыс істеушілер үшін ағылшын тілінде кәсіптік іс-әрекетті табысты жүргізу үшін сөздік және тіркестердің қоры қажет.

 Заңгерлік ағылшын тілі халықаралық құқық саласында жұмыс істейтін мамандардың ағылшын тілінде сөйлейтін әріптестерімен кең көлемді тақырыптарда қарым-қатынас жасау үшін (төрелік, сот істері, лицензиялау, патенттер мен  зияткерлік меншік, қозғалмайтын/жер меншігі), кәсіби әдебиеттерді оқуға, хат алмасуда қажетті заң терминдерін қолдануға, құжаттармен жұмыс жасауға арналған.

       Ал, туристтік бизнес мамандары үшін іскерлік ағылшын тілі курстары ағылшын тілінде халықаралық туристік өндірісте қабылданған терминологияны, тұрақты тіркестерді қолдана отырып кәсіби іскерлік қарым-қатынас жасау үшін қажет.

        Дипломдық  жұмысымның қосымшасында түрлі салаларда олардың ішінде дипломатиялық қарым – қатынас, бизнес саласында, заң  және ресторан бизнесінде жиі қолданылатын терминдердің, сөздердің жиынтығын жасап, оларды қазақ тіліне аудардым. Дипломатиялық қарым – қатынас саласы бойынша 30 сөз, бизнес саласы бойынша 80, заң саласы – 30, ресторан ісі бойынша 15 сөзге аударма жасадым. Бұл сөздердің барлығы дерлік қазақ тілінде қолданылатын, тек кейбір сөздердің аударуында баламасы берілген. Бұл терминдерді меңгеру үшін ең алдымен ол терминдердің қазақ тілінде қандай мағынан беретіндігін білу өте маңызды. Өйткені қазақ тілінде сөздің мағынасын білмейінше оны ағылшын тіліндегі сөзді түсіну немесе меңгеру қиынға соқтырады.

 

2.3.Ағылшын тілінде іскерлік хат алмасу түрлері және оларға талдау

Ағылшын тілінде іскери қарым - қатынаста хаттар түрлі жағдайларға байланысты жазылады. Олар әлеуметтік, бизнес жағдайларында қолданылады.

1. Әлеуметтік жағдайларда хат алмасу

 

1. Кездесу және саяхатты жоспарлау

Жеке кездесулер мен келіссөздерде кездесу және саяхатты жоспарлау хат түрінде жүргізіледі. Егер кездесу ауызша айтып жоспраланған болса да оны хат түрінде бекіткен абзал. Жазбаша жазылған кездесуге шақыр телефонмен сөйлесуге қарағанда тиімді, өйткені оның ішінде кездесу уақыты мен орны жазылады. 

Мысалы:

International Import Corporation

44 Nasatar St.

Cairo

18 August, 1997

Dear Mr. Carter,

 

As mentioned in my letter of 9 August, I am planning to spend a few days in London next month, on my way to the United States. The dates are now settled: I shall at Heathrow on Wednesday, 3 September (Flight BA 602 15 30) and leave on Friday night. I shall be staying at the Cumberland Hotel, Marble Arch, London W1.

 

On September 3 I already have some appointments, but could come to your office any time on Thursday, 4 September. Would you kindly leave a message at my hotel letting me know what time would suit you.

 

One of the most important matters to be discussed is the percentage of commission you could give us for distributing your SELECT copier in Egypt. As we have already indicated, 10% is unacceptable to us: we require at least 12% if we are to do a good job of selling this equipment in Egypt.

 

In the hope that we can come to terms, and looking forward to meeting you, I am,

 

Yours sincerely,

Amir Hanna

 

International Import Corporation

Amir Hanna

                                                                                                                                                                                                                                   

2. Шақырулар: Қабылдау және қабыл алмау

Ресми шақыру, хат немесе билет түрінде үшінші жақта жазылаыд және осы түрде жауап беріледі. Басқа шақыруларды ауызша айтуға болады. Жазбаша шақыруға жазбаша түрде жауап беру қажет. Шақырудың ресми, биресми, жартылай ресми деген түрлері бар, оларға мазмұнына сәйкес жауап беру қажет.

Мысалы:

Dear Dr Simon,

On behalf of the Russian Academy of Sciences and the Organizing Committee of the 10th International congress on brain surgery I have the honour and pleasure of extending to you an invitation to participate in the work of Congress and to give a lecture at the Plenary Session covering your area of research.

An early reply to this letter would be appreciated.

Sincerely Yours,

F.N. Pavlov, Professor

Chairman of the Organizing Committee

e.g.

Dear Dr. Truman,

I very much regret that I am unable to accept your kind invitation to a Reception to be held in Hotel Ritz at seven o’clock on Friday, the tenth of March, 2000, as I have already accepted a previous invitation for that date and time.

Yours Truly,

Simon Perry

 

e.g.

John and Jane Doe 
are pleased to accept the kind invitation of  
John and Jane Smith  
to join them in celebrating the graduation of their daughter, Jane  
Saturday, the twentieth of June, at 4 o'clock  
at the Riverside Country Club, 4500 Riverside Drive

 

3. Қонақжайлылыққа, талапқа алғыс білдіру.

 

Егер сізге оның (біреудің) қонақжайлылығы ұнаса, оған сіз жазбаша алғысыңызды білдіріп алғыс хат жазасыз. Бұл сіздің жоғары мәдениетіңізді және сыпайылығыңызды көрсетеді

Мысалы:

DATE: August 29, 1999

It was a pleasure meeting you today, Mr Smith. You couldn't have chosen a better restaurant. The food was superb.Thank you.

I am glad we had plenty of time to discuss the construction project. You helped clear up almost all the questions I had. And you pointed me in the right direction to find the answers to the few queries I have left.

I look forward to meeting you again in the near future. I will call you when I return from my trip to the head office and then it will be my pleasure to treat you to lunch.

Regards,

 

M.J. Johnson

e.g.

TO: J. Watkins 
FROM: Dr. J. R Ewing 
DATE: August 29, 1999 
SUBJECT: Marriage Benefits

Congratulations on getting married, Jim. Best wishes to you and your bride for a long and happy life together.

Now that you are changing your status, we need to discuss your health insurance and retirement plans. As well, I would like to explain our company policies as they affect you and your wife. Could you drop by my office as soon as you return from your honeymoon so that we can talk?

 

4. Жұмысқа тұру: Өтініш, Кепілдеме хат.

Жұмысқа тұрарда кандидат өзінің қандай жұмысқа тұрғысы келетінін және қандай шарттары қалайтынын жазады. Бірақ жақсы жазылған хатта жұмыс берушінің білігіс келетін барлық ақпарат кандидаттың не істей алатындығы, қандай қызығушылықтары, жұмысқа тұрудағы мақсаттары болуы керек. Егер кандидат бірнеше жерлерде және әртүрлі қызметтер атқарса олардың толық уақыты жазылуы қажет. Өзі туралы толық ақпарат беретін, яғни өзінің білімі, еңбек тәжірибесі, мамандық бойынша өткен білімін жетілдіру курстарының сертификаттары жазылуы тиіс.

Мысалы:

Dear Dr. James

This letter is in response to your advertisement in the Financial Times on November 25, l998  for a position of secretary. I have three years  experience in the field of market research.

I am ready for long hours and travel required to be an effective personal secretary.

My resume is attached for your resource.

Sincerely,

J. Kvatson (Ms)

Мысалы:

Dear Mr Douglas,

I have been working for “Newborn Electronics” for 7 years and I always enjoyed and valued my job. As well I always enjoyed and valued my salary.

However the total crisis in the country and the recent ruble inflation make me ask for a certain adjustment of my salary which is now 8.000 rubles. Three months ago this sum equaled to approx. 530 US dollars while today it is less the 200 US dollars.

Taking into consideration the above calculations I am requesting a salary adjustment of 17.000 rubles. Thank you in advance for your prompt consideration of this matter.

Sincerely Yours,

F.T. Petrov

Мысалы:

Dear Mr Hampshire:

Your work has been excellent. However, your absentee record is now overshadowing your work record. I realize that your health has been poor but one of our job requirements is regular attendance. We have difficulty scheduling when we cannot depend on your attendance.