Дәрістемелік сабақтардың конспектісі

қанағаттанғысыз (топырағы орташа және аса тұзданған, орташа және аса сортаң, тастақ, орташа және күштi эрозияға ұшыраған; 1 г/л астам минералданған жер асты суларының тереңдiгi 3 метрден кем) - 0,6;

жер бетiнiң еңiстiгi:

1 градусқа дейiн - 1; 1-ден 3 градусқа дейiн - 0,98; 3-тен 5 градусқа дейiн - 0,96; 5-тен 7 градусқа дейiн - 0,93; 7 градустан астам 0,86;

2) табиғи жем-шөп алқаптары (шабындық, жайылым) құрамында пайдаланылатын  жер учаскелерiнiң құнын айқындау  үшiн учаскенiң сапалық жай-күйi  мен жер бетiнiң еңiстiгiне қарай мынадай түзету коэффициенттерi қолданылады:

жақсартылған шабындықтар мен  жайылымдар:

көп жылдық шөп егiлiп, түбегейлi жақсартылған - 1,2;

өсiмдiк жамылғысының түр-құрамын  өзгертпей, беткi қабаты жақсартылған - 1,1;

шабындық жердiң жай-күйi:

жақсы (ластанбаған, бұта-шiлiк баспаған, ағаш өспеген, тассыз, аймақтық өсiмдiктердiң  белгiлерi жақсы байқалатын жер учаскесi) - 1,2;

қанағаттанарлық (ластанған, бұта-шiлiк  басып кеткен, ағаш өскен, тастақ, өсiмдiк  жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған жер учаскесi. Аталған белгiлер аумақтың 40 процентiне дейiнгi алаңынан көрiнедi) - 0,9; қанағаттанғысыз (ластанған, бұта-шiлiк басып кеткен, ағаш өскен, тастақ, өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған жер учаскесi. Аталған белгiлер аумақтың 40 процентiнен астам алаңынан байқалады) - 0,7;

жер қабатының еңiстiгi:

3 градусқа дейiн - 1; 3,1-ден - 6 градусқа  дейiн - 0,95; 6,1-ден 10 градусқа дейiн  - 0,9; 10,1-ден - 20 градусқа дейiн - 0,85; 20 градустан астам - 0,5;

жайылымдық жердiң жай-күйi:

жақсы (ластанбаған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) баспаған, ағаш өспеген, тассыз, аймақтық өсiмдiктердiң белгiлерi жақсы байқалатын жер учаскесi) - 1,2;

қанағаттанарлық (ластанған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) басқан, ағаш өскен, тастақ, өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған, қатты тапталған жайылымдары, жалаңаш сорлары бар, сортаң топырақты, тақыр жер учаскесi. Аталған белгiлер аумақтың 40 процентiне дейiнгi алаңынан көрiнедi) - 0,9;

қанағаттанғысыз (ластанған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) басқан, ағаш өскен, тастақ, өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған, қатты тапталған жайылымдары, жалаңаш сорлары бар, сортаң топырақты, тақыр жер учаскесi. Аталған белгiлер аумақтың 40 процентiнен астам алаңынан байқалады) - 0,6;

жер қабатының еңiстiгi:

12 градусқа дейiн - 1; 13-тен - 20 градусқа  дейiн - 0,8; 20 градустан жоғары - 0,6.

4. Жер учаскелерiнiң құнын анықтау  үшiн жер учаскесiнiң суландырылуына, оның шаруашылық орталығына қарағанда  орналасқан жерiне, қызмет көрсету саласының орталықтарынан қашықтығына байланысты мынадай түзету коэффициенттерi қолданылады:

1) жер учаскесiнiң суландырылуы (сумен қамтамасыз етiлуi):

суландырылған - 1,2; суландырылмаған - 0,8;

2) жер учаскесiнiң шаруашылық  орталығына қатысты орналасуы, километрмен:

беске дейiн - 1,2; 5-тен 10-ға дейiн - 1; 10-нан 20-ға дейiн - 0,9; 20-дан 30-ға дейiн - 0,8; 30-дан  астам - 0,7;

3) жер учаскесiнiң қызмет көрсету  орталықтарынан қашықтығы, жолдардың  сапасына байланысты:

Қашықтығы,           км	Тас    жолдар	Қиыршық тас         төселген жолдар	Жай жолдар
20-ға дейiн       21 - 40           41 - 60           61 - 80           81 - 100          100-ден астам	1,4     1,2     1,0     0,8     0,6     0,5	1,1                   0,9                   0,7                   0,5	0,7               0,6               0,5

 

 

 

5. Жер учаскесiнiң  кадастрлық  (бағалау)  құнын  арттыратын  немесе кемiтетiн бiрнеше факторлар болған кезде коэффициенттер көбейтiледi. Ауыл шаруашылығы өндiрiсiн  жүргiзуге  арналған  жер учаскесiнiң кадастрлық (бағалау) құнын арттырудың немесе кемiтудiң жалпы мөлшерi  осы Кодекстiң 10-бабының 1-тармағына сәйкес белгiленген  төлемақының базалық ставкаларының елу процентiнен аспауға тиiс.

 

3 Дәріс тақырыбы. Мемлекеттік жер кадастрының қағидалары мен тапсырмалары.

 

Мемлекеттiк жер кадастры

Мемлекеттiк жер кадастры Қазақстан  Республикасы жерiнiң табиғи және шаруашылық жағдайы, жер учаскелерiнiң орналасқан жерi, нысаналы пайдаланылуы, мөлшерi мен  шекарасы, олардың сапалық сипаттамасы  туралы, жер пайдаланудың есепке алынуы мен жер учаскелерiнiң кадастрлық құны туралы мәлiметтердiң, өзге де қажеттi мәлiметтердiң жүйесi болып табылады. Мемлекеттiк жер кадастрына жер учаскелерiне құқықты субъектiлер туралы ақпарат та енгiзiледi.

Жер кадастрының құрамдас бөлiгi суармалы жер учаскелерiнiң мелиорациялық жай-күйi, олардың табиғи және ирригациялық-шаруашылық жағдайлары бойынша сапалық сипаттамаларын бағалау туралы, оларды пайдаланудың есебi туралы мәлiметтер жүйесiн құрайтын суармалы жердiң мелиорациялық кадастры болып табылады.

Қазақстан Республикасында жер кадастрын жүргiзудi ұйымдастыруды жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган мен оның аумақтық органдары жүзеге асырады.

Мемлекеттiк жер кадастры Қазақстан  Республикасының мемлекеттiк кадастрлар жүйесiнiң құрамдас бөлiгi болып табылады және жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган өздерiне қатысты алғанда мемлекеттiк басқару органы болып табылатын, мамандандырылған республикалық мемлекеттiк кәсiпорындар Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында бiрыңғай жүйе бойынша жүргiзедi.

Мемлекеттiк жер кадастрының  мәлiметтерi мемлекеттiк ақпараттық pecуpc болып табылады.

Мемлекеттiк жер кадастры аэрофототопографиялық, фотограмметриялық, кадастрлық суретке  түсiрудi, жобалау-iздестiру, картографиялық және бағалау жұмыстарын, топырақты зерттеу, геоботаникалық және басқа да зерттеулер мен iздестiрулер, жер мониторингiн, жердi мөлшерлiк және сапалық есепке алу және мемлекеттiк жер кадастрын жүргiзуге байланысты басқа да жұмыстар атқару арқылы жүргiзiледi.

Мемлекеттiк жер кадастрының деректерi жердi пайдалану мен қорғауды жоспарлау кезiнде, жерге орналастыруды жүргiзу, шаруашылық қызметтi бағалау және жердi пайдалану мен қорғауға байланысты басқа да iс-шараларды жүзеге асыру кезiнде, сондай-ақ жердiң бiрыңғай мемлекеттiк тiзiлiмiн қалыптастыру, құқықтық және басқа да кадастрларды жүргiзу, жер үшiн төлем мөлшерiн айқындау, жылжымайтын мүлiк құрамындағы жер учаскелерiнiң құнын және табиғи ресурстар құрамындағы жердiң құнын есепке алу үшiн негiз болып табылады.

Мемлекеттiк жер кадастрының деректерiн есепке алу мен оларды сақтау бiрлiгi тұйық шекарада бөлiп шығарылған, белгiленген тәртiппен жер құқығы қатынастары субъектiлерiне бекiтiлген жер учаскесi болып табылады.

Жерге меншiк нысанына, жер учаскелерiнiң  нысаналы мақсатына және оларды пайдаланудың рұқсат етiлген сипатына қарамастан, Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан жер учаскелерi мемлекеттiк кадастрлық есепке алуға жатады.

 Мемлекеттiк жер кадастрының мазмұны.

Мемлекеттiк жер кадастры мынадай  жұмыс түрлерiн:

1) жер учаскесiнiң кадастрлық iсiн  қалыптастыруды;

2) жердiң мөлшерi мен сапасын  есепке алуды; 

3) жер учаскелерiнiң меншiк иелерi  мен жер пайдаланушыларды, сондай-ақ  жер құқығы қатынастарының басқа  да субъектiлерiн есепке алуды; 

4) мемлекеттiк тiркеу мақсаты үшiн жер учаскелерiн есепке алуды;

5) жердi мемлекеттiк кадастрлық  бағалау мен топырақты бағалауды; 

6) жер учаскелерi мен олардың  субъектiлерi туралы деректер  банкiн, сондай-ақ басқа да жер-кадастрлық  ақпаратты қағаз бетiнде және  электрондық түрде жинақтауды, өңдеу мен жүргiзудi;

7) мемлекеттiк жер кадастрының  автоматтандырылған ақпараттық  жүйесiн құру мен жүргiзуді;

8) жер-кадастр карталарын, оның iшiнде  цифрлық карталарды дайындау  мен жүргізуді; 

9) жер-кадастр кiтабы мен бiрыңғай  мемлекеттiк жер тiзiлiмiн жүргiзудi;

10) жер учаскесiне құқықты куәландыратын  құжаттарды дайындауды қамтиды.

 Жер учаскелерiн тiркеу мақсаты  үшiн есепке алу.

Жер учаскелерiн және онда орналасқан жылжымайтын мүлiктi тiркеу мақсатында есепке алу меншiк құқығын  және басқа да құқықтарды, сондай-ақ жылжымайтын мүлiкке ауыртпалықты мемлекеттiк тiркеудi қамтамасыз ететiн қажеттi шарт болып табылады.

Жер учаскелерiн тiркеу мақсаты  үшiн есепке алу жұмыстарын жүргiзу тапсырыс берушiлердiң қаражаты есебiнен  жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасының аумағын  кадастрлық бөлу

Қазақстан Республикасының аумағын  кадастрлық бөлу жер учаскелерiне кадастрлық нөмiрлер беру мақсатында жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасының аумағын  кадастрлық бөлудiң бiрлiгi есептiк  кварталдар болып табылады.

Орналасқан жерiн анықтау (сәйкестендiру) мақсатында әрбiр жер учаскесiне кадастрлық нөмiрлер берiледi.

Кейiннен құқық кадастрында пайдаланылатын есептiк кварталдардың шекарасы мен кодтары сәулет және қала құрылысы органдарымен, жылжымайтын мүлiкке құқықтарды және олармен жасалатын мәмiлелердi мемлекеттiк тiркеу органдарымен келiсiм бойынша жер ресурстарын басқару жөнiндегi аумақтық органдар айқындайды және тиiстi атқарушы органдар бекiтедi.

Жер учаскелерiнiң кадастрлық нөмiрлерiн  түзу мақсатында облыстарға, республикалық маңызы бар қалаларға, аудандарға және облыстық (аудандық) маңызы бар қалаларға. Жер-кадастр құжаттамасы

1. Жер-кадастр құжаттамасы есепке  алудың барлық деңгейлерiнде:  базалық, мезгiл-мезгiл жаңартылатын  және жыл сайын жасалатын құжаттаманы қамтиды.

2. Базалық жер-кадастр құжаттамасына: 

1) жер-кадастр iстерi;

2) жер-кадастр кiтабы;

3) жердiң бiрыңғай мемлекеттiк  тiзiлiмi;

4) жер-кадастр карталары жатады.

3. Жер кадастр құжаттамасының  құрылымын, құрамын, мазмұны мен нысандарын, сондай-ақ оны жүргiзу тәртiбiн жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган бекiтедi.

Мемлекеттiк жер кадастрын жүргiзу тәртiбi:

1. Мемлекеттiк жер кадастры қағазға  түсiрiлiп жүргiзiледi және ақпаратты  жинақтаудың, өңдеу мен сақтаудың электрондық жүйелерiн пайдалану арқылы жүргізілуі мүмкін.

2. Мемлекеттiк жер кадастрын  жүргiзу тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленедi.

Мемлекеттiк жер кадастрының  мәлiметтерiн беру және кадастр ақпаратын пайдалану:

1. Белгiлi бiр жер учаскесi туралы  мемлекеттiк жер кадастрының мәлiметтерi осы жер учаскесi есепке алынған  орын бойынша үзiндi түрiнде берiледi.

2. Мемлекеттiк жер кадастрының  мәлiметтерiн құжаттау қағазға  түсiрiлiп және электрондық тасығыштарда жүзеге асырылады. Қағазға жазылған мәлiметтер мен электрондық тасығыштарда жазылған мәлiметтер арасында алшақтықтар болған жағдайда, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгiленбесе, қағазға түсiрiлген мәлiметтер басымдыққа ие болады.

3. Жер учаскелерi туралы кадастр  мәлiметтерi жер-кадастр карталарымен (жоспарлармен) арақатынаста болады.

4. Мемлекеттiк жер кадастрының  мәлiметтерiн түзу топографиялық-геодезиялық,  аэроғарыштық, картографиялық, жерге  орналастыру, түгендеу бойынша,  топырақты зерттеу, геоботаникалық, бағалаушылық және өзге де зерттеулер мен iздестiрулер жүргiзумен қамтамасыз етiледi.

5. Мемлекеттiк жер кадастрын  жүргiзетiн мемлекеттiк органдар, мемлекеттiк кәсiпорындар мен  лауазымды адамдар жер-кадастр  құжаттамасына енгiзiлетiн мәлiметтердiң дұрыстығын қамтамасыз етуге мiндеттi.

6. Жер кадастрының мемлекеттiк  құпия мен өзге де шектеулердi қамтымайтын мәлiметтерi баршаға  қолжетiмдi болып табылады және  мүдделi жеке және заңды тұлғаларға  ақылы негiзде берiледi. Жер кадастрының мәлiметтерiн мемлекеттiк органдарға беру ақысыз негiзде осы мақсаттарға көзделген бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.

 

4 Дәріс тақырыбы. Жер телімдерінің кадастрлық бағалауының негізгі этаптары.

Жердің кадастрлық және бірегейлік бағалануы жердің барлық категориялары мен қолданушыларына жүргізіледі, яғни ол меншік формасының әсерінсіз жүргізіледі. Кадастрлық бағалаудың тапсырыс берушілері болып жергілікті өзін - өзі басқару органдарын атауға болады, районды қалалық, поселктік.

Жердің кадастрлық бағалауы  - администрациялық және техникалық әрекеттердің жинтығы, бұл белгілі мерзімге бағалау зонасындағы жер телімдерінің административтік – территориялдық қалыптасуларының кадастрлық құнын жиынтығы (совокупность). Жер телімдерін қолданудың табыстылығы мен жалға алу құнының деңгейінде, жер нарыңы мен басқа да мүліктің ақпаратын қолдана отырып, бағалауды табыстық, салыстырмалы және шығындық әдістердің негізінде жүргізу. Бағалау процессінде факторлардың рентақалыптастыру анализі жүргізіледі, ол жер телімдерінің орналасуы мен сапасын қосады және оларды жақсарту шаралары, территорияның әлеуметтік және инженерлік – жеткәзушәләк деңгейі.