Орта арнаулы оқу орындарының ақпаратты өңдеу мен басқарудың автоматтандырылған жүйелері мамандықтарына арналған

 

Сөздік

Бейнеулер - изображения 

Көрініс – сцена

Бос жерлері – пустоты

Ойдағыдай орындау – успешно выполнить

Түзетеді – выправляет

Шындағыдай – (здесь) натуральный

Жік – шов

Жапсырма – накладка

 

Тапсырмалары

 

1 Мәтінді  оқып, аударыңыз

2 Сұрақтарға  жауап беріңіз

1) 1982 жылы қандай фильм шықты?

2) Бұл фильмде қандай бейнелеулер қолданылды?

3) Фильм жасағанда компьютер көмегімен не істеуге болады?

4) Компьютер фильм жасаудағы өз жұмысын қалай    орындайды?

3 «Кинотеатрда»  тақырыбына диалог  құрастырыңыз.

4 Жай  сөйлем түрлерін еске түсіріңіз.

5 Жаңа  сөздермен сөйлем құрастырыңыз.

 

6 Берілген  сөйлемдерді сұраулы сөйлемдерге айналдырыңыз

1 1995 жылы Дисней  студиясы әлем кинематографындағы  «Ойыншық тарихы» атты толық  метражды мультипликациялық фильм  шығарды. 2 Бұл фильм компьютер  арқылы жасалды. 3 Жетпіс жеті минутқа созылған фильмде жүз мыңнан астам бөлек кадрлар бар. 4 Осындай жұмысты орындау үшін көптеген адамдардан тұратын команда көптеген компьютерлерде жұмыс жасады. 5 Жалпы осы жұмысқа соншалықты көп компьютерлік уақыт кетірілген. 6 Егер осы жұмысты әдеттегі компьютер істесе, осы жұмыстың барлығына тоқсан жылдан астам уақыт кететін болар еді.

 

 

35 Компьютердің  болашағы

 

Әлемдік  экономиканың компьютерлік модельдері есептеу саласының  дамуында және компьютерлерді пайдалану  қарқынында сәл төмендеу болады деп болжайды. Бірақ компьютердің ақпаратты өңдеу қуаттылығы екі есе артады, ал олардың құны бір жарым жыл сайын жартылай арзандап отырады. Жаңа технологиялар көлемі кішкентай және жұмыс өнімділігі үлкен  «ақылды» компьютерлер жасауға мүмкіндік береді. Оларды өндірістің барлық салаларында  жаңа қолданыстар  күтуде.

Ақпараттық  төңкеріліс. Болжаулар бойынша компьютерде жұмыс істейтін адамдар саны әр бес жыл сайын екі есеге артып отырады. Ғаламшарымыздың кез келген тұрғыны «Интернетке» кіріп кез келген деректен кез келген ақпаратты ала алады. Осындай электрондық «жарылыстың» негізгі құралы компьютер болады. Қазір осы кең және шиеленіскен электронды шытырманды басқару мәселесі адамдарды ойландыруда.

Жасанды ақыл. Компьютерлер күндердің күнінде адамдардан  да ақылды  бола алады ма екен? Ондай болғанда да ЖА (жасанды ақыл) – бұл компьютер саласындағы зерттеулердің кең өрісі. Қазіргі кезде осы салада  адам миы қалай жұмыс істейтінін түсінуге және сол білімге сүйене отырып компьютерлік жүйелерді одан да тиімді және сенімді етіп жасауға көп көңіл бөлінуде. Бұнда адаммен бәсекелесуге қабілетті компьютерлік жоғарыжанды жасаудан аулақ.

Адам сөзін  түсіне білу. Бұндағы зерттеулердің негізгі мақсаты – компьютерге әдеттегі адам дауысымен берілетін командаларды орындауды үйрету. Эволюцияның миллиондаған жылдарында адам миы сөзді  оңай түсінетін болды. Бірақ-та компьютердің «электронды» миы үшін бұл міндет - қиын мәселе.

Болашақта компьютермен басқарылатын роботтар қажетті, олар іш пыстыратын үй шаруасындағы жұмыстарды тындырып адамдарға көмектесе алады. Алайда өзіміз осы машиналардың біз үшін сабақ оқығанын және біздің барлық проблемаларымызды шешуді өз қолдарына алғанын қалар ма едік?

 

Сөздік

пайдалану қарқыны – темпы использования

кез келген деректен – из любого источника

шиеленіскен электронды шытырман – запутанный электронный лабиринт

жасанды ақыл- искуственный интеллект

жоғарыжан – сверхсущество

адам сөзі – человеческая речь

 

Тапсырмалары

 

1 Мәтінді оқып шығып, түсінгеніңізді айтыңыз

2 «Компьютердің  болашағы» тақырыбына шағын шығарма жазыңыз

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдебиет

 

1 Балапанов  Е. Жаңа информациялық технологиялар. - Алматы,

2003. – 403 б.

2 Қазақ тілі. Жоғары сынып оқушылары мен  студенттерге арналған. Бас редакторы  А. Сейдимбек. - Алматы, 2003. – 134 б.

3 Рахимжанов  К. Х., Акошева М. К. Практический  курс казахского языка для  энергетических специальностей. Павлодар, 2003. – 157 б.

4 Махмұдов Х., Мұсабаев Г. Қазақша –орысша  сөздік. Алматы: Өнер, 1998. – 448 б.

5 Изобретения ХХ века. Компьютеры. М., 2000. – 50 б.

6 К. Аханов, Б.  Кәтенбаева, Т. Әбдіғалиева. Қазақ  тілі. – Алматы: Рауан, 1993. – 190 б.

7 С. Исаев,  К. Назарғалиева. Қазақ тілі.  –  Алматы: Рауан, 1991. – 254 б.

8 С. Аманжолов,  А. Әбілқаев, А. Аманжолов. Қазақ  тілі. – Алматы: Рауан, 1993. – 158 б.

9 Ә. Хасенов,  И. Ұйықбаев. Қазақ тілі. – Алматы: Мектеп, 1990 – 157 б.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мазмұны

 

    Алғы сөз..................................................................................................3

1   Қазақстанды компьютерлендіру. Иелік формасы...............................4

2. Ақпарат. Зат есім....................................................................................5

2.1 Зат есім жалғаулары..............................................................................6

3. Компьютер тарихынан. Етістіктің өткен шағы...................................9
4. Компьютерлік жүйелерді пайдалану. Ауыспалы осы шақ...............11
5. Аппараттық жабдықтар. Сөйлем. Сөйлемдегі сөздердің орын   

тәртібі.........................................................................................................12

5.2 Тұйық етістік........................................................................................13

6. Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы. Жай сөйлем түрлері...............16
7. ІВМ дербес компьютерінің негізгі блоктары...................................18
8. Дербес компьютерді іске қосу және өшіру. Бұрынғы өткен шақ ...19
9. Программалық құралдар. Сөйлем мүшелері.....................................20
10. Windows жүйесі....................................................................................24

10.1 Хабарлы сөйлем.................................................................................25

11. Windows жүйесінің негізгі ұғымдары................................................26
12. Компьютерлік вирустар.Бұйрықты сөйлем.......................................29
13. Компьютерлік вирустардан сақтану. Лепті сөйлем..........................29
14. МS WORD редакторы.Жай сөйлем....................................................31

14.1 Жақты сөйлем....................................................................................32

14.2 Жақсыз сөйлем..................................................................................32

14.3 Жалаң және жайылма  сөйлемдер....................................................33

14.4 Толымды және толымсыз  сөйлемдер..............................................34

14.5 Атаулы сөйлем...................................................................................36

15. Windows жүйесіндегі Excel программасы..Құрмалас сөйлем      

туралы жалпы түсінік................................................................................37

16. Компьютерлік желілер. Салалас құрмалас сөйлем...........................38

16. 1 Ыңғайлас салалас.............................................................................39

16. 2 Қарсылықты салалас........................................................................40

17. Интернет ұғымы. Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем...............41

17. 1 Себеп-салдар салалас  құрмалас сөйлем.........................................41

17. 2 Талғаулықты салалас  құрмалас сөйлем.........................................42

17. 3 Кезектес салалас  құрмалас сөйлем.................................................42

18. Дүниежүзілік өрмек. Сабақтас құрмалас сөйлем..............................43

18. 1 Мақсат бағыныңқы  сабақтас...........................................................44

18. 2 Мезгіл бағыныңқы  сабақтас............................................................44

19. Электронды почта. Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас

сөйлем.........................................................................................................46

19. 1 Қимыл-сын бағыныңқы  сабақтас құрмалас сөйлем......................47

20. ЭЕМ операторы. Себеп бағыныңқы сабақтас құрмалас

сөйлем.........................................................................................................49

20. 1 Қарсылықты Себеп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем........50

21. Компьютер және қоғам........................................................................51
22. Компьютер көмегімен қашықтан оқыту. Зат есімді қайталау.........52    
23. Болашақта шығарылатын қағаздарға кітап керек жоқ. Сын есім....53
24. Компьютер қызметші орнында. Есімдік............................................55
25. Компьютермен басқарылатын техника. Жай сөйлем түрлерін

қайталау......................................................................................................57

26. Компьютер саласындағы қылмыстар. Құрмалас  сөйлем түрлерін

қайталау......................................................................................................57

27. Өнер және дизайн.................................................................................59
28. Компьютер арқылы сурет салу...........................................................59

28. 1 Сын есім шырайлары.......................................................................60

29. Компьютерлік жобалау және құрастыру...........................................61

29. 1 Есімдік...............................................................................................63

30. Компьютерлік модельдеу....................................................................64

30. 1 Сан есім.............................................................................................65

31. Компьютер және виртуалды шындық................................................67

31. 1 Үстеу..................................................................................................68

32. Компьютерлік ойындар.......................................................................71
33. Компьютерлік ойын түрлері................................................................72

33. 1 Көмекші сөздер.................................................................................73

34 Фильмдер жасау...................................................................................75

35 Компьютердің болашағы.....................................................................77

    Әдебиет..................................................................................................79