Әртүрлі жас шамасындағы балалардың даралық, тұлғалық қасиеттерін зерттеу

               А – ешкім кедергі келтірмейтін  жұмысты орындау мүмкіншілігі

               Ә - басқа адамдардың тарапынан  жаңа ақпаратты алу 

                      мүмкіншілігі

               Б – басқа адамдарға пайдалы  іспен шұғылдану мүмкіншілігі 

 

9. Адамның өмірінде ұстанған негізгі бағыт-бағдары.

              А – басқалардың алдында борыш  сезімі бар адамдарды тәрбиелеу

              Ә - өз бетінше дербес өмір сүруге  беімделген адамдарды

                    тәрбиелеу

              Б – басқа адамдармен қарым-қатынасынан  жәрдем ала алатын          

                     адамдарды қалыптастыру.

 

10. Егер де топтың алдында қандай да бір қиыншылық пайда болса:

             А – оны басқалардың шешкенін қалар едім

             Ә - басқаларға қарайламай ақ дербес  шешуді ұстанған болар едім

             Б – топты, мәселені ортақ шешуде, өз үлесімді қосуға тырысар                               

                       едім.

 

11. Мен әлдеқайда жақсы оқыған болар едім, егер мұғалім:

            А – маған жеке дара қарым-қатынас  жасаса

            Ә - басқалардың тарапынан маған  көмегі тиердей жағдай жасаса

            Б – Ортақ табысқа жетуде  балалардың құлшынысын мадақтаса

 

12. Мен үшін ең сәтсіз жайт:

           А - өз бетінше табысқа жете  алмауым 

           Ә - топта өзімнің керексіз екендігімді  сезіну

           Б – Егер айналадағылардың  ешқайсысы жәрдемдеспесе.

 

13. Мен үшін ең құнды:

          А – достарымның айтарлықтай  үлесі бар, жеке басымның табысы

          Ә - менің өз үлесім бар ортақ  жетістік

          Б - өз күшімен қол жеткізген  жетісген табысым

 

14. Менің қалауым:

         А - Ынтымақты атқарылған істің  негізгі әдіс-тәсілдері   

               пайдаланылатын ұжымда еңбек  ету

         Ә - мұғаліммен жеке жұмыс істеу

         Б  - осы саладағы жетекші мамандармен  қызметтес болу.

 

 

 

Қосымша Б

 

“Алтын сақа” сайыс сабағы.

Сабақтың  мақсаты:

а) тәрбиелік  мәні: Балаларға  қазақтың  ұлттық                       ойындарының  бірі-асық ату  ойыны арқылы  ептілікке, мергендікке  шыдамдылыққа тәрбиелеу; Ұмыт  болып бара  жатқан ұлттық ойынды  насихаттау.

 

Б) дамытушылық:         Ойын-сайыс  түріндегі  сабақ  арқылы  қарапайым  болсада, логикалық  ойлауды  қажет ететін  түрлі  мазмұнды  есеп, жұмбақтарды  шешуде  оқушылардың  танымдық қасиеттерін  дамыту,  тапқырлыққа  баулу.

 

С) білімдік:          Мектеп  бағдарламасындағы  тақырыптарға  байланыстыра  отырып қызықты да  қалжың  есептердің  шешімін  дәл таба  білу.

 Сабақтың көркемділігі:

1. “Атын сақа ” ойын алаңы,
2. Есептер мен жұмбақтар  жазылған  карточка,  материалдар,  асықтар.
3. “Қой  асығы демей-ақ, қолың  толса сақа тұт, жасы кіші демей-ақ,  ақыл асса аға тұт” (қабырға  газеті).

 Қанатты  сөздер: “Өнерлі  бала  сүйкімді”, “Әр нәрсеге  асық болғанша, бір нәрсеге машық бол”, “Ата мұраң  - асыл қазынаң”, “ Кісі болар бала –кісесінен белгілі”.

1. Шақыру билеті
2. Мақтау  қағазы
3. Таратпа материалдар (конверт) жасау.

 

4. “Алтын сақа”  эмблемасы, суретші: Амреева А.Е.  “Алтын сақа” ойынын  бастауға рұқсат  етіңіздер !

Сабақтың барысы:

1. Сабақтың  мақсатымен  таныстыру.
2. Ойынға  қатысытын  оқушыларды  ортаға  шақырып,  таныстыру.
3. Ойын шартын түсіндіру.
4. ұпай санын  есептейтін  сарапшылар  алқасымен  таныстыру.

 

І-бөлім

       Құрметті “Алтын  сақа ”  ойын-сайысына қатысушылар мен  көрермендер !

      Өздеріңіз  тамашағалы  отырған “Алтын сақа”  ойынның  басты  шарты- мергендік,  ептілік,  дәлдік  болып табылады.

      Асық ату  ойыны – көшпенділікпен  өмір  кешкен  ата-бабаларымыздың  өмір  салтымен  тығыз байланысты.  Түрлі  ұлттық  ойындар, әндер мен  салт-дәстүрлер  тәрбиелеудің  сипаты  халықтық  шаруашылық тәртібін  анықтап қана  қоймай,  балалық шақтан еңбекке   қатысудың  практикалық,  іскерліктері мен дағдыларына үйретті. Қазақ халқы-дене  тәрбиесіне  ертеден  көп көңіл бөлген. Дәстүрлі   ат және  жаяу  жүргізілетін  ұлттық ойындар  күшті, шыдамдылықты, ептілікті,  қозғалыстың  дәлдігін  дамытты,  дене-бітімінің  жетіліп,  ерік  жігерді  қалыптастырады,  ойын барысында   адалдыққа,  өзара  көмекке  тәрбиелейді.

ІІ-бөлім

Алдарыңда “Алтын сақа”  ойын алаңы  3 бөлікке  бөлінеді:

1. – бөлік Көмбе  алаңы.
2. – бөлік Олжа  алаңы.
3. – бөлік 2 алаңы.
4. – бөлік  тақыр алаңы.

    Ойынға 8 оқушы  қатысады.  Ойын басталмас  бұрын  әр бала  асық иіріп  ұпай  жинау  үшін  асықтардың  түрлерін  анықтап алады. Көмбеде  тігілген  7 асықта  әр ойыншы  құлататын болса 3 рет  алуға  құқысы  бар.

    Ойында  “Сиқырлы  қоржынның”  ішінде  жатқан  8 асықтың  бірі “алтын сақаны”  алған  бала бастайды.  Әріқарай  ойыншы  көмбедегі  асықты  құлатса, 3 рет  асықты  атуға  құқысы  бар.  Асық түріне қойылған  ұпай  бойынша  3 рет  атқан  кездегі   ұпай  саны  жиналады.

     Ойын 3 рет  айналады. Арасында  білімдерін анықтау   үшін  сұрақтар қойылады. Дұрыс  шешілген  сұраққа  5 ұпай  беріледі.

  Сабақ соңында  әр  ойыншының  жинаған ұпайы   бойынша  орындар  тағайындалады:

   І-орын: “Мерген”

  ІІ-орын: “Алғыр”

 ІІІ-орын: “Епті”

    Сабаққа ата-аналар,  дәргерлер қатысып отырады. Сабақ  қазақ және  орыс  тілінде  жүргізіледі.

III- Бөлімде

Көрермендермен ойын: қызықты  сұрақтар, ребус, сөз жұмбақтар.

IV-Бөлімде

1. Жинаған  ұпайлары  бойынша  ойыншылардың   атағы  мен орнын  белгілеп, жариялау:

1-орын 17 ұпай, Қизатаев Айбек 3 сынып “Мерген”.

2-орын 16 ұпай, Мәтенов Фархат 5 сынып “Алғыр”.

3-орын 15 ұпай, Қожанұлов Асқар 4сынып “Епті”.

 

2. Ойынға  қатысқан  оқушыларды  құттықтау қағазымен марапаттау.

 

3. Ойыншыларға  музыкалық сәлем жолдау.

Өзбек биі:  орындайтын Мәтенова  Шахноза

    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша В

 

Қыз сыны байқауы

“Қыздар сұлу көрінер -  қылығымен”

    “Алатау ”  балалар шипажайында өткізілетін  “Қыз сыны ” сайысының 

Жоспары.

“Қыз сыны”  сайысының  мақсаты. Қыз балаларды  әдептілікке,  еңбек сүйгіштікке,  әдемілікке,  кішіпейілділікке  баулу.

 “Қыз сыны”  сайысының  барысы:

1. Жүргізуші:    “Аруларға арнау”

Бірінен-бірі асқан

“Алатаудың” арулары

Айналаға  нұрын шашып

            Күн көзіне  шағылады.

Бақыт осы  ойнап күлген

Сұлулардың  арасында

Қызғалдақтай жайнап жүрген

           Арулардың  бәрі осында.

“Гүл өссе  жердің  көркі

Қыз өссе  елдің көркі”  дегендей, Көктемнің  алғашқы  шуағымен “Қыз сыны” сайысын бастауға  рұхсат етіңіздер !

Сайыс 6 бөлімнен тұрады.

І-Сайыс “Таныстыру”

Сайысқа қатысушы аруларды  өлеңмен таныстырып  ортаға  шақыру.

1.    Ақылына көркі  сай сұлу  Дана

     Талпынар өнерімен  асуларға

    Өлең  оқып ортасын  таңдандырып,

    Құрметке бөленіп  жүр ару Дана.

 

2.    Ән салып  баурайында “Алатаудың”

Сұлу, сұлу өнерпаз Лауражанның

Ортамызда үлгілі өнерімен

Қыз ару бізді бүгін  қуантады.

 

3. Жарқырап ортамызда бірге  жүрген

Шуақ шашып нұрлымен сезім берген

Таң Шолпандай жарқырап

Шолпан шықты алдымызға күлімдеген.

 

4. Бақыт осы ойнап күлген

Балдырғандар арасында

Қызғалтақтай мың құбылған

Карина тұр алдымызда.

 

5. Алатаудың ақ қарындай

Әппақ сұлу аруым

Би дегенде жанын берген

Алла шықты нұр алып.

 

2-Сайыста қыздар “Сән  үлгісін” көрсетеді.

Жүргізушу:  Көйлек киіп әдемі

                      Тамсамдырам елімді

                      Түрлі-түсті сән көйлек

Көз тартады некерек!

 

 

 

3-Сайыс: “Ән - өмірдің ажары”

Жүгізуші:   Құлақтан кіріп  бойды алар,

                     Әсем  ән мен тәті күй

                     Көңілге түрлі ой салар,

                     Әнді сүйсең менше сүй.

деп, Абай атамыз  айтқандай қыздар өз өнерлерін  ортаға салады.

4-Сайыс: Арулар алдарына  әр түрлі гүлдер  беріледі, сол  гүлдерден қыздар өз  қиялынан  не тақия, не гүл шоғын  өз  фантазиясында көрсету керек.

Жүргізуші: Қандай әсем көп  гүлдер

                    Қызыл, жасыл, көпсіңдер

                    Келші жинап алайын

                    Тақияма салайын.

5-Сайыс:   Ал арулар, сайысқа  қалайсыңдар

                  Сендер өтер әлі де  талай  сын бар

                  Асығыңды ал  қоржыннан қымсынбай кеп,

                  Жауап қатсаң  сұраққа, жарайсыңдар.

“Алтын қоржыннан” сұрақ алып жауап береді.

6-Сайыс: “Ас адамның  арқауы” атты тақырыпта, қыздардың  сүйіп  жейтін тағамының жасалу  жолын айтып бер.

 

1. Көрсетті  өнер әр салада сайысып

         Қимылдары жүргендей бір  жай  ұшып 

         Қыздарымыз келешек аспазшы ғой

        Сүйеді  екен  қай асты  білейікші.

 

2. Осы салтанатқа  кештің қонағы - Арай Өмірзақова аруларға  арнап   бір өлең айтып береді.

Жүргізуші:

3. Кімдер жүйрік, өнерпаз,  білейікші,

Аруы деп Алатаудың жүрейікші.

Әділқазыларға тек әділдікті.

Ал аруларға сәттілікті тілейікші.

4. Сарапшылар сайыс  қортындысын  шығарып,  жүлделі орындар берілді.
5. Құтықтаулар мен музыкалық сәлем мен кеш көңілді аяқталды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша Г

 

“Ырыс алды- ынтымақ” (ертегілер елінде)

 

Құрметті ата-аналар,  шипажай  қызметкерлері, балалар!

 

     “ Ертегі  туған жерге деген  сүйіспеншілікті  тәрбиелейді,  өйткені бұл халық  шығармасы” – деген  болатын  тамаша  педагог В.А. Сухомлинский. Ертегілерде  жанның  батылдық,  адалдық, отанға  берілгендік  сияқты  қасиеттері  үнемі  қатысып отырады және  өз бойында  осы  қасиеттерді  сіңірген  кейіпкерлер балалар үшін  олардың  еліктейтін  үлгілері  болып табылады. Сонымен қатар  ертегі  баланың  қиялын дамытып,  өзіндік  пікірін туғызады. Адам  бойындағы  қасиеттердің  ара-жігін  ажыратып,  жағымды  жақтарын  өзіне  рухани  азық  етуге  тырысады.

      Өкінішке  орай, қазіргі  кезде  үлкендердің  балалармен  осындай  жанды  қарым-қатынас  жасауы  айтарлықтай  дәрежеде  қысқарды. Оның  орнын  жастардың  санасына  әсер ететін  адамгершілік  құндылықтары  мардымсыз толып  жатқан хабарлары  бар  теледидар  басты.

       Балаларға  арналған  телехабарлар  балаға  дүние туралы  бөлімнің   бәрін  береді дейтін пікір де  жоқ  емес. Қалай болғанда  да,  бұл  хабарлар  жанды  түрдегі   танымды  алмастыра  алмайды. Әрбір  ата-ана (тәрбиеші)  жақсы  көретін үлкен  адамның  қасында болу  арқылы  баланың  табиғатпен жанды  қарым-қатынас  жасағанына  ештеңенің де тең  келмейтінін түсіну  керек!  Анасы  баласының  қолынан ұстап  тұрып, оған  құсты  көрсетумен  былай  дейді: “Бұл-құс. Оның  оның  екі  қанаты  бар. Ол  биікке  қалықтап ұшады,  шырылдап ән салады”.  Оның  өзі  ғана  бойына  құнды  мәлімет  беретін шағын  әңгіме болып  табылады. Ал бүлдіршіннің  көзіндегі  таңтанушылық  қандай  десеңші!  Ол баланың  танымдық  қабілетінің  дамуына  ықпал ететіні сөзсіз. Балада  танып білуге  деген құштарлық  оянады.