Балалар іш – киімдік бұйымдар ассортименті және сапасын эксперттік бағалау

 

3.1 Кесте: Қазақстанда, Түркияда  және Қытайда өндірілген бұйым  талшықтардың жану ерекшеліктері көрсетілген

Талшықтардың  түрі	Жануы			Жалыннан кейінгі  түрі	Иісі
	Жалынға жақындатқан күйі	Жалындағы  жануы	Жалыннан алып шыққан күйі
Мақта	Балқымайды  және  формасы өзгермейді	Балқусыз  жанады	Балқусыз  жануын  жал-ғастыра  береді	Күлі ашық сұр түсті  саусақпен оңай үгітіледі	Жанған қағаз иісті

 

3.2 Кесте: Тоқыма талшықтарға  әсер ететін химиялық реагенттер

 

Химиялық  реагенттер

Мысты аммиак комплексі

Ацетон

ДимЕтилФормамид

МетиЛенхлорид

Күйдіргіш натр (5%-тік)

КүйДіргіш кали (40%-тік)

Азот қышқылы (65%-тік)

Суық конц. азот қышқылы

Күкірт қышқылы (95%-ті)

Тұз қышқылы (37%-тік)

Мұзды сірке қышқылы

Құмырысқа қышқылы (96-100%-тік)

Мақта

Е

ЕМ

ЕМ

ЕМ

ЕМ

ЕМ

Е

Е

Е

ЕМ

ЕМ

ЕМ

 

Ескерту. Кестеде қолданылған шартты белгілер: Е-ериді, ЕМ-ерімейді.

 

1.7.2 Жіптің сызықтық тығыздығын экспертті түрде анықтау

 

Сызықтық тығыздықты анықтау үшін (1) формуланы пайдалана отырып, бұйымнан 1 м жіпке 1-үлгіден 0,018г, 2- үлгіден 0,020г, 3- үлгіден 0,019г аламыз.

                            T_1(КАЗ)= 0,018/1*1000=18текс;

                            T_2(ТУР)= 0,020/1*1000=20текс;

                            T_3(КИТ)= 0,019/1*1000=19х2текс;

 

1.7.3 Трикотаж жаймасының беттік тығыздығын және отыруын экспертті түрде анықтау

Біртегіс өрімі

1. Ілмектегі жіптін  ұзындығы

L_(КАЗ) = 78,58 ´ 2 / N_с+ p F+100 ´ 2/ N_р = 78,58´2/25+3,14*1+100´2/25=18.14;

L_(ТУР) = 78,58 ´ 2 / N_с+ p F+100 ´ 2/ N_р =78,58´2/25+3,14*1+100´2/25 =18,14;

L_(КИТ) = 78,58 ´ 2 / N_с+ p F+100 ´ 2/ N_р= 78,58´2/25+3,14*1+100´2/25=18,14;

 

2. 100мм келетін ілмек қатарының  саны:

N_{с (КАЗ)}= 100/А =100/ 4 =25;

N_с(ТУР) = 100/А =100/ 4 = 25;

N_с(КИТ) = 100/А=100/ 4 = 25;

А –  ілмек қадамы, мм

 

3. 100 мм келетін ілмек бағаншаларының  саны:

N_р(КАЗ) =100/ В=100/ 4 =  25;    

N_р(ТУР) =100/ В= 100/ 4 = 25;                                                       

N_р(КИТ) =100/ В=100/ 4 = 25;                                                   

В – ілмек бағаншаларының биіктігі, мм

Мақта  және жасанды  жіптен өңдірілген  тоқыма үшін:

А_КАЗ = 4F =4* 1 = 4;

А_ТУР = 4F=4* 1 = 4;

А_КИТ = 4F= 4* 1 = 4;

 

4. Тығыздықтар қатынас  коэффициенті : С = 0,865

В = С_(КАЗ) *А = 0,865 * 4 = 4;

В = С_(ТУР) *А =  0,865 * 4 = 4;                                                            

В= С_(КИТ) *А =  0,865 * 4 = 4;   

                                                                                                                         

5. Тоқыманың  беттік тығыздығы, г/м²

r_(КАЗ) = 10^-4 N_с N_р l Т=10^-4*25*25*18,14*1=12;

r_(ТУР) = 10^-4 N_с N_р l Т=10^-4*25*25*18,14*1= 12;                                               

r_(КИТ) = 10^-4 N_с N_р l Т=10^-4 *25*25*18,14*1=12;

 

6. Жіптің қалындығы,  мм

F_КАЗ = = 1,25*18/31,62 = 1;

F_ТУР = =   1,25*20/31,62 =  1;                                                               

F_КИТ = =   1,25*19х2/31,62 = 1;                                                                                                                                  

7. Тігінен тоқылған  трикотаждың кішіреюі

У_(КАЗ) = l /А = l /4 = 0,25;

У_(КАЗ) = l /А = l /4 = 0,25;                                                                    

У_(КАЗ) = l /А = l /4 = 0,25;                                                                                                                                               

Трикотаж жаймасының отыруын экспертті түрде анықтау. ГОСТ 8844-75, ГОСТ 20566-75, ГОСТ 13587-77 байланысты үлгілер 10:10см блуы шарт, бірақ біз 5:10см етіп үлгіні қиып аламыз. Қарапайым үлгіні картон бойынша ені мен ұзындығы бойынша өлшейміз. Осыдан кейін ғана үлгілерді жуамыз, кептіреміз, ені және ұзындығы бойынша өлшейміз.

Берілген формулаларды пайдалана отырып бұйымның отыруын анықтаймыз:

                        У_Д(КАЗ)= 100(100 – 91)/ 100=9;             

                        У_Ш(КАЗ)= 100(50 – 50)/ 50=0;         

                        У_S(КАЗ)= 100(5000 – 4550)/ 5000=9%; 

               

                        У_Д(ТУР)= 100(100 – 97)/ 100=3;             

                        У_Ш(ТУР)= 100(50 – 50)/ 50=0;         

                        У_S(ТУР)= 100(5000 – 4850)/ 5000=3%;

 

                       У_Д(КИТ)= 100(100 – 94)/ 100=6;            

                        У_Ш(КИТ)= 100(50 – 50)/ 50=0;         

                        У_S(КИТ)= 100(5000 – 4620)/ 5000=6%;                                                            

 

1.7.4 Трикотаж жаймасының бояуға тұрақтылығын экспертті түрде анықтау

 

Осы үлгілердің бояуға тұрақтылығын мақта матасындағыдай сұр эталон шкаласы деңгейімен анықтаймыз.

Сынақ біткеннен кейін  мынадай қорытынды пайда болды, Қазақстанда өндірілген бұйымның құрғақ күйдегі үйкеліске тұрақты екені, ал сулы күйде бояуы ашық түске айнала бастайды, ал Туркияда өндірілген бұйым сұр эталонда 5 баллдық көрсеткіш көрсетті, бұл бұйымның бояуы тек құрғақ күйге де сулы күйде де тұрақты болады. Ал Қытайда өндірілген бұйым құрғақ күйге де, сула күйге де тұрақты екен.

 

Бояуға тұрақтылығы келесі кестеде көрсетілген:

 

1.7.4 кесте таңдалынған трикотаж жаймасының бояуға тұрақтылығының нақты көрсеткіші

 

№	Жасалынғын елі		Көрсеткіш атауы		ГОСТ	ГОСТ бойынша көрсеткіші	Нақты көрсеткіші
1	Қазақстан		Бояудың құрғақ және дымқыл үйкеліске тұрақтылығы		ГОСТ 9733.27-83	5	4
2	Түркия		Бояудың құрғақ және дымқыл үйкеліске тұрақтылығы		ГОСТ 9733.27-83	5	5
3	Қытай	Бояудың құрғақ және дымқыл үйкеліске тұрақтылығы		ГОСТ 9733.27-83		5	5

 

1.7.5 Трикотаж жаймасының жууға тұрақтылығын экспертті түрде анықтау

 

Бұл әдіс үлгілерді жуу ерітіндісіне негізделген. Жуылу көрсеткіштері келесі кестеде көрсетілген. 1 және 2 жуылуда химиялық стаканда шыны таяқшамен араластыру арқылы жүргізіледі. Осы сыналған үлгілердің бағасын сұр эталон шкаласымен қояды.

 

Кесте. Жуылу көрсеткіштері

 

Жуылу саны	Еріткіш құрамы, г/л			Температура оС	Уақыт, мин	Модуль
	сабын	натрий карбонаты
1	5	-		40+2	30	50:1
2	5	-	50+2		45	50:1
3	5	2	60+2		30	50:1

 

1.7.6 Трикотаж жаймасының ауаөткізгіштігін экспертті түрде анықтау

 

 

 

1.7.7 Таңбалау, орауға, тасымалдауға және сақтауға қойылатын талаптар

 

Таңбалау. Бұйымның таңбалануы, экспертизаға ұсынылған үлгі – 1(Қазақстан), үлгі – 2(Түркия), үлгі – 3(Қытай).

Қазақстанда шығарылған бұйымда белгісі ұяшығы болмады. Құрамы жазылмаған. Жасалынған, өнім шығарылған жері көрсетілмеген.

Келесі бұйым, ол Түркияда өндірілген өнім.                                                                                                                                             

Тауарлық белгісі - бар, ағылшын тілінде ұсынылған.

Осы үлгінің тауарлық ұяшығында келесілер көрсетілген: шикізат құрамы - 100% мақта,  өндірістің мекен- жайы – өндіруші – Түркияда жасалынған, мекен – жайы www.donella.com.tr   және бұйымда көрсетіген символдар:

- Бұйым кір жуу машинасында механикалық әсерден 40⁰ С – тан көп емесе температурада, сығу және центрифуганың машина программасында белгіленген көрсеткішпен жуылуы қажет.

-    Бұйымға ағартатын құралдар пайдалануға тыйым салынады, әсіресе хлор.

      -   Үтіктің температурасы 110⁰ – тан көп болмауы қажет.

       - Бұйымда химиялық тазалау тек тетрахлорэтиленмен, бензинмен, трифтортрихлорэтилен немесе моно-фтортрихлорметанның көмегімен қарапайым әдіспен жүргізіледі.

 

 - Бұйым барабанды кептірумен кептірмеу қажет. Арнайы қауіпсіздікті талап етеді.

Тауар белгісі бар  лента – көрсетілмеген.  

Бақылаушы лента – көрсетілмеген.

Келесі үлгі Қытай  елінде өндірілген бұйым.

Тауарлық белгісі - бар, ағылшын тілінде ұсынылған.

   Осы үлгінің тауарлық ұяшығында келесілер көрсетілген: шикізат құрамы - 100% мақта және бұйымда көрсетіген символдар:

- Бұйым кір жуу машинасында механикалық әсерден 40⁰ С – тан көп емесе температурада, сығу және центрифуганың машина программасында белгіленген көрсеткішпен жуылуы қажет.

-    Бұйымға ағартатын құралдар пайдалануға тыйым салынады, әсіресе хлор.

      -   Үтіктің температурасы 110⁰ – тан көп болмауы қажет.

       - Бұйымда химиялық тазалау тек тетрахлорэтиленмен, бензинмен, трифтортрихлорэтилен немесе моно-фтортрихлорметанның көмегімен қарапайым әдіспен жүргізіледі.

 

 - Бұйым барабанды кептірумен кептірмеу қажет. Арнайы қауіпсіздікті талап етеді.

Тауар белгісі бар  лента – көрсетілмеген.  

Бақыланатын лента – көрсетілмеген.

Трикотаж жаймасын буып – түю. Экспертизаға ұсынылған бұйымдардың ішінде, Қытайда жасалынғын бұйымның буып – түюілуі ГОСТ 3897-87 бойынша оралған. Ал Қазақстанда және Түркия елінде жасалынғын бұйымдардың сыртында еш зат немесе целлофан болмады.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.8 Рангілеу бағасы

 

ГОСТ 15467 – 79 бойынша өнім сапасын көрсететін баға өзіндік операциямен, сонымен қатар ұсынылған бұйым сапасы бағаланатын номенклуатура көрсеткіші, осы көрсеткіштердің мағынасын және олардың салыстырмалы базаларын анықтау.

Номенклатура сапа көрсеткіштерін таңдау өнім сапасын және барлық қасиетін, оның жарамдылық мерзімінің қанағаттандыруын анықтайтын қажеттіліктер, яғни белгіленуімен  үйлесуін айтады. Сондықтан да, өнім сапасын бағалауда осындай қасиеттерін атап көрсетуге болады. Нақтырақ айтқанда, қасиет көрсеткіштерін, қасиеттерін сипаттайды.

Номенклатура сапа көрсеткіштерін таңдағанда көбінесе сарапшы сұраныс  нәтижесін жиі пайдаланылады, яғни арнайы статистикалық әдістермен өңделуін айтуға болады.

Ең кең таралған сұраныс, ол сарапшы тобы 7 – 13 адамнан құралған болса, бағаланатын өнімнің сапа көрсеткіштерін ұсынады және әрбір сарапшы сол кез-келген бұйымға белгілі бір рангті баға бере білуі. Өте маңызды баға көрсеткіші 1 рангпен, сондай – ақ 2,3 рангті және т.б. Ол бағаланатын бұйымның санына байланысты. Келесі кестеде үш елден алынған балалар іш – киім бұйымының сапа көрсеткіштері көрсетілген.