Химияны оқытуда химик ғалымдардың еңбектерін пайдалану әдістемесі және оның тиімділігіне сараптама

Сауалнама келесі сұрақтардан тұрады:

1. Қазақстандық химик ғалымдар жайлы білесіз бе?

А. Иә

В. Жоқ

С. Қиналамын

2. Мектеп курсында химияны оқыту барысында мұғалімнің сабақтыжүргізу әдістері сізді қызықтыра ма?

А. Иә

В. Жоқ

С. Қиналамын

3. Химия ғылымына үлес қосқан ғалымдар жайлы біліміңіз барма?

А. Иә

В. Жоқ

С. Қиналамын

4. Химия сабақтарының ойын түрінде өтілуі сізге ұнайма?

А. Иә

В. Жоқ

С. Қиналамын

5. Химия сабағында ғалымдардың еңбектері жайлы тапсырмаларорындадыңыз ба?

А. Иә

В. Жоқ

С. Қиналамын

6. Жалпы химик мамандығына деген қызығушылығыңыз барма?

А.Иә

В. Жоқ

С. Қиналамын

7. Болашақта химия мамандығын таңдағыңыз келеді ме?

А. Иә

В. Жоқ

С. Қиналамын

Жалпы сауалнамаға 131 оқушы жауап берді. Оқушылардың жауаптары 3.2.1 және 3.2.2 кестеде  берілген. Әрбір сұрақтың жауаптары пайыздық көрсеткішпен есептеліп талқыланды.

 

3.2.1 кесте ─ Экспериментке дейін сауалнамаға жауап берген оқушылар жауаптарының нәтижелері

№	А	В	С
1-сұрақ	18	50	63
2-сұрақ	38	53	40
3-сұрақ	23	71	37
4-сұрақ	52	60	19
5-сұрақ	23	45	63
6-сұрақ	13	80	38
7-сұрақ	19	54	58

Семей қаласындағы Т.Аманов атындағы №16 жалпы білім беретін мектебіндегі  8-10 сыныптар аралығындағы оқушылардың жауаптары төмендегі 3.2.1-ші кестеде көрсетілген. Кестеде сұрақтар нөмірлері мен белгіленген жауатардың сәйкесінше саны көрсетілген.

Сурет 3.2.1 Экспериментке дейінгі сауалнаманың жауаптары

3.2.1-ші кесте және 3.2.2-ші кестедегі мәліметтерді талдау барысында жауап берген оқушылардың экспериментке дейін 13,7%  Қазақстандық химик ғалымдары жайлы білім деңгеін жоғары деп санаса, эксперименттен кейін 21,4% жоғары деп санады.

3.2.2 кесте ─ Эксперименттен кейін сауалнамаға жауап берген оқушылар жауаптарының нәтижелері

№	А	В	С
1-сұрақ	28	70	33
2-сұрақ	68	53	10
3-сұрақ	33	61	37
4-сұрақ	72	41	18
5-сұрақ	66	42	23
6-сұрақ	18	84	29
7-сұрақ	22	52	57

Экспериментке дейін 9,92% оқушының химия мамандығына деген қызығушылы жоғары болса, эксперименттен кейін 13,74% оқушының қызығушылығы жоғарылады.

Сурет 3.2.2 Эксперименттен кейінгі сауалнаманың жауаптары

Болашақта химия мамандығын экспериментке дейін 15,7% оқушы таңдағысы келсе, эксперименттен кейін 16,79% оқушы таңдағысы келді. Экспериментке дейін 29% оқушы мұғалімнің сабақты жүргізу әдісі ұнады деп жауап берсе, эксперименттен кейін 51,9% оқушы ұнады деп жауап берді. Экспериментке дейін 17,55% оқушының жалпы химик ғалымдарды жайлы білім деңгейі жоғары болса, эксперименттен кейін 25,19% оқушы жоғары деп есептеді. Ал химия сабағының ойын түрінде өтуі экспериментке дейін 39,69% оқушыға жоғары деңгейде ұнаса, эксперименттен кейін 54,96% оқушыға ұнады. Химик ғалымдары жайлы тапсырмаларды шешу экспериментке дейін 48,09% оқушыларға қиындық тудырса, эксперименттен кейін 17,55% оқушыларға ғана қиындық туды.

Жалпы 3.2.3 суреттен сауалнаманың экспериментке дейінгі және кейінгі жауаптарын салыстырып көруге болады.

          Сурет 3.2.3 Экспериментке дейінгі және эксперименттен кейінгі оқушылардың жауаптарының пайызбен көрсеткіші

Қорыты келгенде оқушылардың пәнге деген терең қызығушылығын, жалпы белсенділігін, дербестігін, жеке ынтасы мен шығармашылығын дамытуға жағдай жасау және де бағыт  тануға, жаңалыққа, тереңірек және толық білуге деген ұмытылысын күшейтуге көрнекі химик ғалымдардың шығармашылық биографиясын оқыту арқылы қол жеткізуге болады. Эксперимент барысында ойлаған болжамдар орындалды. Ғалымдардың шығармашылық биографиясына байланысты жасалған әдістеме тиімді екені дәлелденді. Жалпы осы әдістемені басқа да орта мектеп ұстаздарына қолдануға болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

1 Химияның көрнекі ғалымдарының шығармашылық биографиясына, әдебиеттерге шолу жасалды. Мектеп химия курсының теориялық құрылымы мен ғалымдардың еңбектерін оқушының пәнге деген қызығушылығын арттырудың әдістемелік аспектілері қарастырылды. Мектеп курсы бойынша оқытудың формалары, әдіс-тәсілдері таңдалды. Әдістерді таңдауда оқушылардың логикалық ойын дамытып ұштастыратын түрлеріне және де оқушылардың пәнге, ғылымға қызығушылықтарын арттыруға, еңбекқорлыққа тәрбиелеуге көңіл бөлінді. Дайындалған әдіс-тәсілдер көбіне ойын сабақтары түрінде дайындалды.

2 Мектеп курсы  бойынша Т.Аманов атындағы №16 жалпы білім беретін мектептің  8- 10 сыныптар арасындағы оқушылардың  химия пәнінен білімдері, ғылымға деген қызығушылықтары сарапталды. Экспериментке байланысты сауалнама жүргізіліп, алынған нәтижелерді негіз ете сабақ жоспарлары әзірленді және эксперимент өткізілді. «Көрнекі ғалымдардың шығармашылық биографиясын оқушыларды еңбекке және ғылымға баулу құралы ретінде қолданудың рөлі» тақырыбына байланысты жасалған әдістеме Т.Аманов атындағы №16 жалпы білім беретін мектептің  8 «Б» мен 10 «А» сыныптарының оқу үрдісіне енгізілді. 8 «Б» сыныбы эксперименттік, ал 10 «А» сыныбы бақылау сыныбы болып таңдалды.

3 Эксперимент нәтижелері педагогикалық статистика тәсілдерімен өңделді. Эксперимент тобының оқу сапасының ─ 47%-дан 57%-ға, ал бақылау тобының оқу сапасы ─ 47%-дан 52%-ға өсуі, оқушылардың ғалымдардың еңбектерін мектеп курсында оқу барысында химия пәніне деген қызығушылықтары артатынын көрсетеді. Және де сыныптан тыс жұмыстары ретінде «Көмектесіңдер, реакция жүріп жатыр» атты химия апталығында өткізілді. Апталықта ғалымдардың еңбектері туралы ақпартты қамтитын 8-ші сыныптар арасында «ХХІ ғасыр көшбасшысы» интеллектуалды ойыны, 9-10 сыныптар арасында «Менделеевтің туғанына 181 жыл» атты химиялық кеш өткізілді. Бұндай сыныптан тыс жұмыстар оқушыларға ғалымдар және химия ғылымы жайлы қосымша ақпарат береді, химиядан сабақтарда алған білімдерін бекітуге көмектеседі.

4 Ғылыми болжамның  дәлелденуі көрнекі ғалымдардың  еңбектірін оқушыны еңбекқорлыққа  және ғылымға баулу құралы  ретінде оқытуда жасалған әдістемені  орта мектептің химия пәні  мұғалімдері өз іс-тәжірибесінде  қолдана алатынын көрсетеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1 Рудик  Г.А., Игры и их педагогическое значения: Значение. / Г.А. Рудик.-Москва, 1999 г. -90 с.

2 Жұмабаев М., Педагогика: Оқу үрдісі / М.Жұмабаев.─Алматы, 1992 ж. -352 б.

3 Жұмаділова Р., Жаңа буын ІХ химия / Р.Жұмаділова // «Химия мектепте» журналы. ─ 2005 ж. №13 (70). -18 б.

4 Галыгина И.В., Галыгина Л.В., Воскобойников Н.П., Современные технологии преподования химии: Вентана-Граф / И.В. Галыгина,                   Л.В. Галыгина, Н.П. Воскобойников. ─Москва, 2009 г.- 118 с.

5 Шталь Г., Георг Э., Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах / Г.Шталь, Э.Георг. ─Москва, 1997 г.- 654 с.

6  Қазақ ұлттық энциклопедиясы. –Алматы, 2003 ж. -782 б.

7 Саркеева Г.Б. Химия сабағында оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру жолдары / Г.Б. Саркеева. - Қазақстан кәсіпкері; 2010 ж., №5  - 96 б                                                                                                                                   

8 Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н., Химия: Жалпы білім беретін мектептің 8 сыныбына арналған оқулық / М.Б. Усманова, Қ.Н. Сақариянова. -Алматы, 2009 ж.- 216 б.

9 Волков В.А., Вонский Е.В., Кузнецова Г.И., Выдающиеся химики мира /         В.А. Волков, Е.В. Вонский, Г.И. Кузнецова. – М.: ВШ, 1991 г. -656 с.

10 Арын Е., Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Педагогика / Е.Арғын. — Павлодар, 2006 ж. -482 б.

11 Бутлеров А.М., Избранные работы по органической химии / А.М. Бутлеров. –Москва, 1995 г. -87 с.

12 Арын Е., Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Педагогика / Е.Арғын. — Павлодар, 2006 ж. - 482 б.

13 Иванова Р.Г., Оскина Г.Н., 8-10 кластарда химияны оқыту: мұғалімдерге арналған кітап. ─ орыс тіліндегі 2 баспадан аударылды. / Р.Г. Иванова,           Г.Н. Оскина. ─ Алматы, 1988 ж. – 187 б.

14 Давтян Л., Чеховский камертон в судьбе Рахманинова. // Иные берега. — 2008. № 3(11). 38 с.

15 Волков В.А., Вонский Е.В., «Әйгілі химиктер өмірі»: Неміс тілінен аударылған 1981 жыл / Г.И. Кузнецова. – Москва, 1991 г. -656 с.

16 Мырзалиева С.К., Химия: Балаларға арналған энциклопедиялық анықтамалық. / С.К. Мырзалиева. – Алматы, 2012 ж. -197 б.

17 Авогадро А., Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах. / А.Авогадро. — Москва, 1997 г. -632 с.

18 Нысанбаев Ә., «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия II том / Бас редактор– Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы. –Алматы, 1998 ж. -123 б.

19 Қазақ Совет Энциклопедиясы 5 том. -Алматы, 2004 ж.- 897 б.

20  Нысанбаев Ә., «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия II том / Бас редактор– Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы. –Алматы, 1998 ж. -123 б.

21 Қазақстан Республикасының Ғылым Энциклопедиясы ІІІ том. –Алматы, 2005 ж. -893 б.

22 Инновациялық технологиялар институты: Қазақстан ғалымдары энциклопедиясы. –Алматы, 2015ж. -658 б.

23 Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н., Химия: Жалпы білім беретін мектептің 8 сыныбына арналған оқулық. / М.Б. Усманова, Қ.Н. Сақариянова. ─Алматы: Атамұра, 2009 ж. -216 б.

24 Қазақ Энциклопедиясы ІІ том. –Алматы, 2003 ж. -782 б.

25 Асафьев Б.В., Сборник статей и материалов. / Б.В. Асафьев. ─Москва,     1995 г. -184 с.

26 Мырзалиева С.К., Салихова А., Қазақстан ғалымдары кітабы. /                  С.К. Мырзалиева, А.Салихова. –Алматы, 2011ж. -452 б.

27 Рахманинов С.В., Сборник статей и материалов. / С.В. Рахманинов.—Москва, 1997, -189 с.

28 Мырзалиева С.К., Балаларға арналған энциклопедилық анықтамалық: Химия. / С.К. Мырзалиева. ─ Алматы, 2012 ж.-368 б.

29 Нұғыманов И., Химия: Жалпы білім беретін мектептің 8 сыныбына арналған оқулық. /И. Нұғыманов, ─Алматы, 2013 ж. - 483 б.

30 Омарова Л.С., Химияны оқыту әдістемесі. // Л.С. Омарова. ─Шымкент,   2007 ж. -287 б.

31 Нұғыманов И., Химияны оқыту әдістемесі / И.Нұғыманов. ─Алматы, 2005 ж. -347 б.

32 Усманова М. Б., Сақариянова Қ. Н., Химия: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген, толықтырылған. /        М.Б. Усманова, Қ.Н. Сақариянова. ─Алматы: Атамұра, 2009 ж. - 288 б.

33 Салихова А., Оқушылардың шығармашылығын дамыту // Ғылыми- әдістемелік журнал, –2009 ж. № 5. 87 б.

34 Елизаров А.А., Методика преподавания химии в школе. // Издательство        «БИНОМ. Лаборатория знании». ─2010 ж. №15. 45 с.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша А

8-ші және 10-шы сыныптардың  сабақ жоспарынан үзінді

Сабақ жоспары

Сыныбы: 8

Сабақ тақырыбы: «Галогендер және олардың қосылыстары» 

Сабақтың мақсаты: Галогендердің қасиеттері  жайлы білімді сатылай кешенді талдай отырып дамыту.

Міндеттері:

Білімділік:   Оқушыларға галогендер және олардың қосылыстары тақырыбын жете меңгерту.

Дамытушылық: Оқушылардың галогендер топшасы және олардың қосылыстары  туралы білімдерін дамыту.