Зертханалық диагностиканың ролі және зерттеу объектілері

3.Қандағы калийді анықтау әдістері.

    Қандағы немесе формалық  элементтердегі калийдің  мөлшерін  анықтау үшін клиникалық зертханаларда  плазмалық фотометрия әдісі кеңінен  таралған. Бұл спектрлік анализге жатады. Ол химиялық элеметтерді жаққан кезде қозып, өзгеріне тән толқын ұзындықтары бар сәуле бөлуіне негізделген. Фотометрия әдісі жоғарғы сезімталдығымен  сипатталады. Әдіс 10-100мкг/л К+ концентрациясын анықтайды. Анализ үшін 0,01-01 мл сынама жеткілікті.

К+ концентрациясын анықтау  зерттеліп отырған мен  стандартты ерітінділерді жаққан  кездегі сынмалардың көрсеткіштерін салыстыру арқылы жүргізіледі. Nа+ мен Са2+  интерференциясын болдырмау үшін оларды зерттеу сынамаларындағыдай концентрацияда стандартты ерітіндіге енгізеді.

Жалынды фотометрия әдісі арқылы әртүрлі биологиялық сұықтықтардағы  калийдің мөлшерін анықтауға болады.

Сонымен қатар қандағы К+ ионының мөлшерін анықтау үшін   ионтаңдамалы электродтарды (К+-ді сезгіш шыны электродтар) пайдалану және  атомдық-абсорбциялық спектрофотометрия әдістерін  қолдануға  болады. Жалынды  фотометрия әдісі  еі қалайлы әдіс болып табылады.

Қан сарысуындағы калийді анықтаудың клиника-диагностикалық маңызы

Калий –жасуша ішілік катион.Қан плазмасында және  тін сұйықтарында калий К+ ионы түрінде ғана кездеседі, ал жасушаларда біразы  ионданған басқа бір бөлігі  белоктармен, глюкозамен, креатинмен, фосфатпен байланысқан түрінде болады. Қан сарысуындағы калий мөлшері 4,0-4,5мМоль/л-тең. Барлық тіндерге  қарағанда калийдің ең көп  мөлшері  эриттроциттерде (115мМоль/л) болады. Ағзадағы калидің физиологиялық қызметі: жасушаарралық мембранада электрохимиялық  потенциал түзуі.

  Гомеостаздың   көп уақыт  бұзылуы калий алмасуының  бұзынуына  әкіліп соғады. Ол бүйректің және жүрек-тамыр жүйесінің созылмалы ауруында, асқазан ішек  жолдары ауруларында  (әсіресе тоқтамай құсу мен профуздық іш өту) нейро-эндокриндік патология кезінде - Иценко-Кушинг  снидромы кезінде, Аддисон ауруында, қантты диабетте, тіндерінің ыдырауының күшейюі кездерінде  дамиды.

                                        4.Қанда натрийді анықтау әдістері.

Натрийдің мөлшерін қанда,  плазмада, сарысуда, қанның формалық элементтерінде  анықтаудың жиынтық әдісі жалынды фотометрия саналады.

Құрамында натрий бар сынамаларды тозаңдатып шашыратып қысым арқылы жоғары температурада газдардың қоспасына енгізеді. Фотометрдің көмегімен Nа+ өзіне тән шығару спектрлерін сіңіреді, оның сіңіру қарқындылығы сынамадағы Nа+-дың мөлшеріне пропорционалдық болады.

Натриді анықтаудың клиника-диагностикалық маңызы.

Натрий адам ағзасының барлық тіндерінде табылған, ол көбіне ион (Nа+) түрінде кездеседі. Жасушаның ішіне қарағанда, жасуша аралық сұйықтықта натрийдің мөлшері 6-12 есе жоғары болады.  Жасушалардан  тыс сұйықтарда 50%, сүйек және шеміршектерде-40% жуық, жасушада-10% натрий кездеседі.Қан сарысуында натрийдің мөлшері 135-150 мМоль/л тең.

Ағзадағы натрийдің физиологиялық рөлі байланысты:

1. Плазматикалық  мембраналарда электрохимиялық потенциялдың пайда болуына және сақталуына қатысуына;
2. Қан плазмасының және басқа жасушааралық сұйықтардың осмостық қысымын ұстап  тұруда, соған байланысты жасуша аралық сұйықтықтың көлемінің реттелуіне. Натрий түзілеу алмасу жағдайын реттеуші негізгі көп;
3. КСЖ реттеуге қатысуына.

Қанның органикалық заттардың мөлшері

1. Белок :  65 - 85 г/л

2. Қалдық азот : 14,3 - 2, 8, 6 мм/л.

3. Мочевина : 2,5 - 8,3 мм/л

4. Креатинин: 0,044 - 0,088 мм/л (ж)

                      0.044 - 0.102 мм/л (м)

5. Глюкоза : 3,3 - 5,6 мм/л

6. Билирубин : 8,5 - 20,5  мкМ/л

7. Жалпы липидтер : 3,5 - 8,0 г/л

6. Әдебиет:

1.Сейтембетов Т.С., Төлеуов  Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық  химия.-Қарағанды.-2007.

2. Тапбергенов С.О. Медициналық  биохимия.-Павлодар.-2008.

3.Сеитов З.С., Биологиялык  химия, 2007

4.Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.

5.Березов Т.Т.,.Коровкин Б.Ф, “Биологическая  химия”,  Москва “Медицина”  1990 ж

Қосымша:

1.Биохимия сұрақтары мен  жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана,2003.

2.Кольман Я. Рем К.Ч. Наглядная биохимия, Москва «Мир» 2004

3.Эллиот В., Эллиот Д. Биохимия и молекулярная биохимия. М. 2002

4.Цыганенко А.Я., Жуков В.И., Леонов В.В., Мясоедов В.В., Завгородний И.В., Клиническая биохимия. Харьков, 2005.

Орыс тілінде:

Негізгі:

1. Биохимия, под ред. Чл- корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2005- 2007

2. Тапбергенов С.О. Медицинская  биохимия.- Астана, 2001.

3.Лабораторные методы исследования  в клинике. Справочник под редакцией  Меньшикова В.В. 1987.

4.Плешкова С.М., Абитаева С.А., Ержанова С.С., Петрова Г.И. Практикум по биологической химии.

5. Камышников В.С. Клинико- биохимическая лабораторная диагностика, Справочник, т. 1,2 Минск, 2003.

6. Клиническая биохимия Под ред. В.А. Ткачука, Москва, 2004