Осы Заң білім беру

2. Білім беру саласындағы  мемлекеттік реттеу құқықтық  қамтамасыз ету, білім сапасын  басқару, стандарттау, бақылау жүргізу  арқылы жүзеге асырылады.

55-бап. Білім беру  сапасын басқару

1. Білім беру сапасын  басқару білім беру саласындағы  бірыңғай мемлекеттік саясатты  іске асыруға бағытталған және  білім сапасын бағалаудың бірыңғай  ұлттық жүйесін құрайтын мемлекеттік  және институционалдық құрылымдарын, білім беруді қаржыландыруға  бөлінетін қаражатты пайдалану  ұтымдылығын және білім беру  жүйесі жұмыс істеуінің тұтастай  тиімділігін қамтиды.

2. Білім беру сапасын  басқару білім беру мониторингінің  нәтижелері негізінде барлық  деңгейлерде басқарушылық шешімдерді  қабылдау арқылы жүзеге асырылады.

3. Білім беру мониторингі  білім сапасын сырттай және  ішкі бағалау әдістері арқылы  өткізіледі.

Білім беру сапасын сырттай бағалау білім беру ұйымдарын лицензиялаудың, мемлекеттік аттестаттаудың, білім беру ұйымдарын аккредиттеудің рәсімдерін, ұлттық бірыңғай тестілеудің, мемлекеттік аралық бақылаудың, сондай-ақ барлық үлгідегі және түрдегі білім беру ұйымдарын саралау мен техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі ұйымдарда білім алушыларға біліктілік берудің рәсімдерін қамтиды.

Білім беру сапасын ішкі бағалау сапа менеджменті жүйесін, білім беру ұйымдары қызметінің барлық түрлерінің өзін-өзі бағалауының әртүрлі рәсімдерін, үлгерімді ағымдағы бақылауды, білім алушылардың білім алу жетістіктерін бағалауды қамтиды.

Жоғары оқу орындарының қызметін бағалау осы оқу орнындағы оқыту сапасы туралы студенттердің пікірін қамтиды.

56-бап. Білім берудің  мемлекеттік жалпыға міндетті  стандарттары

1. Қазақстан Республикасында  әрбір білім беру деңгейі бойынша:

1) білімнің мазмұнына;

2) білім алушылар мен  тәрбиеленушілердің оқу жүктемесінің  ең көп көлеміне;

3) білім алушылардың даярлық  деңгейіне қойылатын жалпы талаптардың  жиынтығын айқындайтын білім  берудің мемлекеттік жалпыға  міндетті стандарттары белгіленеді.

2. Тиісті білім беру  деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға  міндетті стандарттары, меншік нысандарына, үлгілері мен түрлеріне қарамастан, барлық білім беру ұйымдары үшін міндетті.

 

57-бап. Білім беру  қызметін лицензиялау

1. Заңды тұлғалардың (бұдан  әрі - лицензиат) білім беру қызметі  Қазақстан Республикасының лицензиялау  туралы заңнамасына сәйкес лицензиялануға жатады.

2. Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары, жоғары  оқу орнынан кейінгі білім  берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын  іске асыратын заңды тұлғалардың  қызметін олар үшін жаңа кәсіптер  мен мамандықтар бойынша лицензиялау, оларда лицензиялардың болуына  қарамастан, жалпы негіздерде жүргізіледі.

3. Лицензиар лицензияны  беру, оның қолданысын тоқтата тұру мәселелерін алқалы және жария қарау үшін консультациялық-кеңесші орган құрады.

4. Лицензиардың білім  беру қызметімен айналысуға құқық беретін лицензияның қолданысын алты ай мерзімге дейін Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасында көзделген тәртіппен тоқтата тұруға құқығы бар.

5. Білім беру қызметімен  айналысуға құқық беретін лицензиядан айыруды Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасында көзделген тәртіппен сот жүзеге асырады.

58-бап. Білім беру  ұйымдарын аккредиттеу

1. Аккредиттеуді білім  беру ұйымдарының өтініші негізінде, олардың ведомстволық бағыныстылығына  және меншік нысандарына қарамастан, аккредиттеу органы бес жыл  мерзімге жүзеге асырады.

Аккредиттеу институционалдық және мамандандырылған түрде жүзеге асырылады.

2. Қазақстан Республикасының  аумағында құрылған халықаралық  және шетелдік білім беру ұйымдары  немесе олардың филиалдары аккредиттеуден Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары сияқты шарттармен және тәртіппен өткізіледі.

3. Білім беру ұйымдарын  аккредиттеу білім беру ұйымдарының  өз қаражаттары есебінен өткізіледі.

4. Жоғары оқу орындары  халықаралық дәрежеде танылған  шетел агенттігі жүзеге асыратын  халықаралық аккредиттеуден өтуге құқылы.

59-бап. Білім беру  жүйесіндегі мемлекеттік бақылау

1. Білім беру жүйесіндегі  мемлекеттік бақылау мемлекеттің  білім алуға деген құқықты  қамтамасыз етуге және білім  беру бағдарламаларын іске асыратын  заңды тұлғалардың өздері жүзеге  асыратын білім беру қызметінің  Қазақстан Республикасының білім  беру саласындағы заңнамасының  талаптарына және білім беру  қызметін лицензиялау ережелеріне  сәйкестігін сақтауға бағытталған  және оны білім беру саласындағы уәкілетті орган мен жергілікті атқарушы органдар өз құзыреті шегінде жүзеге асырады.

2. Білім беру жүйесіндегі  мемлекеттік бақылау объектілері:

1) білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын заңды тұлғалардың білім беру қызметі;

2) білім алушылардың тиісті  білім беретін оқу бағдарламаларын меңгеру деңгейі болып табылады.

3. Мемлекеттік бақылаудың  негізгі түрлері:

1) білім беру ұйымдарын  мемлекеттік аттестаттау;

2) мемлекеттік аралық  бақылау;

3) Қазақстан Республикасының  білім туралы заңнамасын және  білім беру қызметін лицензиялау  ережелерінің сақталуын бақылау  болып табылады.

4. Білім беру ұйымдарын  мемлекеттік аттестаттауды, олардың ведомстволық бағыныстылығы мен меншік нысандарына қарамастан, білім беруді мемлекеттік басқару органдары өздерінің құзыретіне сәйкес жоспарлы түрде бес жылда бір рет өткізеді.

Медициналық және фармацевтік білім беру ұйымдарын мемлекеттік аттестаттауды денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

Бірінші мемлекеттік аттестаттау жаңадан құрылған:

1) бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің жалпы  білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында төрт жылдан кейін;

2) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары  және жоғары оқу орнынан кейінгі  білім берудің кәсіптік оқу  бағдарламаларын іске асыратын  білім беру ұйымдарында мамандардың  алғашқы бітіру жылынан кешіктірілмей;

3) мектепке дейінгі ұйымдарда  және қосымша білім беру ұйымдарында  үш жылдан кейін өткізіледі.

5. Шетелдік білім беру  ұйымдары мен халықаралық білім беру ұйымдарының филиалдарын аттестаттау, егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше белгіленбесе, осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

6. Мемлекеттік аралық  бақылау:

1) білім беру қызметтерін  көрсету сапасын бағалау және  орта білім беретін ұйымдар білім алушыларының бастауыш және негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын меңгеру деңгейін айқындау мақсатында;

2) білім беру қызметтерін  көрсету сапасын бағалау және  білім алушылардың оқытудың екінші  курсын аяқтағаннан кейін (медициналық  жоғары оқу орындарында – үшінші  курсты аяқтағаннан кейін) жоғары  білім берудің мемлекеттік жалпыға  міндетті стандартының жалпы  білім беретін және базалық пәндерінің циклына енетін жекелеген пәндерді меңгеру деңгейін айқындау мақсатында жүзеге асырылады.

7. Аралық мемлекеттік  бақылаудан өтпеген білім алушылардың  саны білім беру саласындағы  уәкілетті орган белгілеген шекті  саннан асатын білім беру ұйымдары  кезектен тыс мемлекеттік аттестаттауға  жатады.

8. Білім беру ұйымдарының  Қазақстан Республикасының білім  туралы заңнамасын және білім  беру қызметін лицензиялау ережелерінің  сақталуын бақылау тексерулер  нысанында жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасының білім туралы заңнамасын және лицензиялық ережелердің сақталуын тексеруге, меншік нысандары мен ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, барлық білім беру ұйымдары жатады.

9. Тексерулер мынадай  түрлерге бөлінеді:

1) жоспарлы - алдыңғы тексерулерге  қатысты Қазақстан Республикасының  заңнамасында белгіленген уақыт  аралықтарын ескере отырып жүргізілетін  білім беру саласындағы уәкілетті  орган немесе жергілікті атқарушы  органдар өз құзыреті шегінде  жоспарлаған тексеру;

2) жоспардан тыс - жеке  және заңды тұлғалардың өтініштеріне дереу ден қою мақсатында тағайындалатын тексеру;

3) қарсы – егер тексеру  жүргізу кезінде бақылаушы органдарда  үшінші тұлғаларға байланысты  қосымша ақпарат алу қажеттігі  туындаса, аталған адамдарға қатысты  жүргізілетін тексеру.

10. Жоспарлы тексеру мемлекеттік  аттестаттаулар аралығында бір  рет жүргізіледі.

11. Қазақстан Республикасының  аумағында құрылған халықаралық  және шетелдік білім беру ұйымдары  мен олардың филиалдары Қазақстан  Республикасының заңдарына сәйкес  тексеріледі.

12. Білім беру ұйымдарын  тексеру білім беру саласындағы  уәкілетті органның немесе жергілікті  атқарушы органның тексеру жүргізу  туралы шешімінің негізінде жүргізіледі.

13. Тексеру жүргізу үшін  комиссия құрылады. Комиссияның  құрамын, тексеру жүргізу мерзімін, объектісін, тексерудің нысанасын  білім беру саласындағы уәкілетті  орган немесе жергілікті атқарушы  орган бекітеді. Тексеруге білім  және ғылым ұйымдарының мамандары  тартылуы мүмкін.

14. Тексерулер ұзақтығы  жеті күннен аспауға тиіс. Тексерудің  елеулі көлемі болуына не тексеру  кезінде анықталған фактілерді  қосымша зерттеу қажеттілігіне  байланысты тексеру өткізу мерзімі  ұзартылуы мүмкін, бірақ ол үш  күннен аспауға тиіс.

15. Тексеру жүргізу тексеру  қорытындылары туралы анықтама  жазумен аяқталады. Тексеру қорытындылары  туралы анықтамаға жазылған фактілердің  дұрыстығын растайтын құжаттардың  көшірмесі қоса беріледі.

16. Комиссия дайындаған  тексерудің қорытындылары туралы анықтамамен тексерілген ұйымның басшысы танысуға, оған өз қолын қойып, ұйымның мөрін басуға тиіс. Бұл ретте ол тексеру нәтижелерімен тұтастай немесе жекелеген позициялары бойынша келіспейтіні туралы жазба жасауға құқылы.

Білім беру ұйымының басшысы немесе басшының міндетін атқарушы адам анықтамаға қол қоюдан бас тартқан немесе басшының немесе оның міндетін атқарушы адамның қолын қойғызу мүмкіндігі болмаған жағдайларда комиссия төрағасы анықтамада тиісті жазба жасайды.

Анықтаманың бір данасы тексерілген ұйымда қалады.

60-бап. Мемлекеттік  бақылауды жүзеге асыратын лауазымды  адамдардың құқықтары мен міндеттері

1. Білім беру саласындағы  мемлекеттік бақылауды жүзеге  асыратын лауазымды адамдар қажетті  біліктілікке ие болуы және  қосымша білім беру жүйесінде  кемінде бес жылда бір рет  тиісті оқытудан өтуі тиіс.

2. Білім беру саласындағы  мемлекеттік бақылауды жүзеге  асыратын лауазымды адамдардың:

1) білім беру ұйымдарына, мекемелеріне және кәсіпорындарына  тексеру мақсатында қызметтік  куәлікті көрсету арқылы кедергісіз  кіруге, ал ведомстволық білім  беру ұйымдарына – оларға кірудің  белгіленген режимін ескере отырып  кіруге;

2) тексеруді жүргізу кезінде  кез келген қажетті ақпаратты  сұратып алуға, тексеру нысанасына  жататын құжаттардың түпнұсқаларымен  танысуға құқығы бар.

3. Білім беру саласындағы  мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар:

1) Қазақстан Республикасының  заңнамаларын, білім беру қызметі  субъектілерінің құқықтары мен  заңды мүдделерін сақтауға;

2) тексерулерді осы Заң  және Қазақстан Республикасының  өзге де нормативтік құқықтық  актілері негізінде және оларда  белгіленген тәртіпке қатаң сәйкестікте  жүргізуге;

3) тексеру жүргізу кезеңінде  білім беру ұйымдарының белгіленген жұмыс режиміне кедергі келтірмеуге;

4) Қазақстан Республикасының  білім беру саласындағы заңнамаларымен  белгіленген талаптарын бұзушылықтардың  алдын алу, оларды анықтау және  болдырмау жөніндегі Қазақстан  Республикасы заңдарына сәйкес  берілген өкілеттілікті уақтылы  және толық көлемде орындауға;

5) білім беру ұйымына  тексеру қорытындылары туралы  анықтаманы оны аяқтаған күні  беруге;

6) алынған құжаттар мен  тексеру нәтижесінде алынған  мәліметтердің сақталуын қамтамасыз  етуге міндетті.

4. Білім беру саласындағы  мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың іс-әрекетіне (шешімдеріне) және іс-әрекеттерді жасау (шешімдерді қабылдау) үшін негіздеме болған ақпаратқа мүдделі адамдар жоғары тұрған лауазымды адамға және (немесе) сотқа шағымдануы мүмкін. 

 

9-тарау. БІЛІМ  БЕРУ ЖҮЙЕСІН ҚАРЖЫЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ  ЕТУ

61-бап. Қаржыландыру  жүйесі, принциптері мен көздері

1. Білім беруді қаржыландыру  жүйесі – республикалық және  жергілікті бюджеттердің, басқа  да кіріс көздерінің жиынтығы.

2. Білім беруді қаржыландыру  жүйесі:

1) тиімділік пен нәтижелілік;

2) басымдық;

3) айқындылық;

4) жауаптылық;

5) бюджеттердің барлық  деңгейлерінің ара жігін ажырату  мен дербестік принциптеріне  негізделеді.

3. Білім беру жүйесін  қаржыландыру көздері:

1) мемлекеттік білім беру  мекемелерін ұстауды бюджеттік  қаржыландыру;

2) мемлекеттік білім беру  тапсырысын бюджеттік қаржыландыру;

3) Қазақстан Республикасының  заңнамасына қайшы келмейтін  ақылы қызметтер көрсетуден түскен  кірістер;

4) екінші деңгейдегі банктер  кредиттері;

5) демеушілік және қайырымдылық  көмек, өтемсіз аударымдар мен  қайырмалдықтар, гранттар болып  табылады.

 

 

        62-бап. Білім беру ұйымдарын мемлекеттік қаржыландыру

1. Мемлекет білім берудің  басымдығын ескере отырып оған  бюджеттік қаражаттардың бөлінуін  қамтамасыз етеді.