Техникалық-экономикалық негіздеме

Д-1  жалпы автомобильдің қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етеін агрегаттар мен механизмдерінің (тежегіштерді, басқару механизмін, басқару доңғалақтарының орантылуын, жарықтандыру приборларын) техникалық дағдайын, қалдық газдардың улылық деңгейін және отын үнемділікті диагностикалаға арналған. Бұл кезде тек автомобильді  пайдалануға жарамдылығын анықтаумен (шұғыл-диагностика), немесе негізгі ақауларды анықтау және реттеу жұмыстарын орындаумен шетелуі мүмкін. Шұғыл диагностика  бақылау-тексеру пунктінде  автомобиль желіге шығу алдында немесе кейі орындалады, ал Д-1 1-ТҚК алдында орындалады.

Д-2  автомобильдің тарту-экономикалық көрсеткіштері бойынша диагностикалау үшін және оның негізгі агрегаттары, жүйелері мен механизмдерінің ақауларын анықтау үшін қолданылады. Д-2 негізінен 2-ТҚК алдында жөндеу жұмыстарын дайындау және оның ТҚК кезінде бос тұру уақытын азайту үшін орындалады. 2-ТҚК кезінде Д-2 бірге бір мезгілде технологиялық қажет реттеу жұмыстары да орындалады.

 

3.1-сурет. АТК-да ТҚК мен АЖ  басқару үшін диагностикалауды  қолдану схемасы

 

3.2. Автомобильдердің ТҚК мен жөндеу сапасын басқару

 

Жылжымалы құрамның  жұмысқа  қабілеттілік деңгейін және АТК техникалық қызметінің жұмысының тиімділігін жоғарылату резервтерінің бірі автомобильдердің ТҚК мен жөндеу сапасын жоғарылату болып табылады.

Нарықтық экономика  жағдайында орындалған жұмыс және еңбекақы арасындағы тәуелділік көп жағдайда АТК-да қолданылатын жылжымалы құрамның ТҚК мен жөндеуінің сапасын басқару жүйесінен  байланысты болады.

Жобамен АТК-да автомобильдердің ТҚК мен жөндеу сапасын қолма-қол  болжау жүйесін қолдану ұсынады. Бұл жүйе келесі принциптерге сүйенеді. Персоналдың  еңбегінің сапасы шапшаңдылық  принципі бойынша бағаланады. Жұмысты орындағаннан соң жеткілікті қысқа мерзім ішінде  кәсіпорынның жөндеуші  жұмысшысының еңбек сапасының деңгейі болжанады. 

Персонал жұмысының  сапасы  комплекстік бригада немесе жұмысшылар тобы  қызмет көрсететін нақты агрегаттар бойынша жүргізіледі.

Еңбек бригадалық әдіспен  ұйымдастырылған кезде сапаны басқару  жүйесі  персонал жұмысының сапасын  екі рет ескеруге мүмкіндік береді.

Бірінші жағдайда, бригаданың  еңбекақы қорын қалыптастыру кезінде, екінші рет-бригада қорын орындаушыларға үлестіру кезінде. Бригаданың еңбек сапасын есептеу негізіне  бірінші кезекте бригадаға бекітілген агрегаттар мен жүйелердің белгіленген уақыт мерзімі ішінде тоқтаусыз жұмыс істеу көрсеткіштері алынады. Осы кезде ТҚК мен жөндеуді орындағаннан соң наработка немесе тоқтаусыз жұмыс істеу ықтималдығы көрсеткіштері қолданылады.

Жалақыны аударуды ыңғайлы  ету үшін техника-құндық кестелерді пайдаланады.

Еңбек сапасын бағалауды  ақпарат жүйесімен қамтамасыз ету  үшін жалпы қабылданған АТК құжаттары (есепке алу қағазы, бақылау талоны, агрегатты жөндеуге берілетін карточка, қосалқы бөлшектер мен материалдарға  талап қағазы).

 

 

Бригада персоналының еңбек сапасын шапшаң бағалау принципі.

АТК-да автомобильдердің  агрегаттары мен тораптарының жөндеу сапасын бағалау кезіндегі негізгі қиындық жұмыстағы анық брактан басқа еңбек нәтижелері ұзақ мерзім ішінде анықталуында. Егер еңбек нәтижесіне қызықтыруды агрегат ресурсының соңына дейін қалдыратын болсақ онда орындаушылардың өз еңбегінің нәтижесіне деген қызығушылығы жоғалады.

Сондықтан, жөндеу сапасын  шапшаң бағалап, орындаушыларға аралық төлем жүргізіп отыру керек. Сапаны шапшаң бағалау мәнісі тоқтаусыз  жұмыс істеу ықтималдығын және күтілетін  орташа наработканы агрегаттардың  жөндеуден кейінгі бағалау мерзімі  ішінде бірінші істен шығулары саны бойынша бағалау жатады.  

 

Болжауды  бағалау мерзімінің ұзақтығын анықтау.

Автомобильдердің агрегаттары  мен тораптарының жөндеу сапасының  көрсеткіштерін болжау дұрыстығы және дәлдігі бағалау мерзімін арттырумен  өседі.

Бағалау мерзімін оптимизациялаудың математикалық моделі келесі түрге  келеді:

∆_общ= [β(1-P_и)+Р_и (1-β)]→ min

мұндағы ∆_общ- l агрегаттарды болжауда және жөндеуші жұмысшылармен бағалау мерзімі ішінде ақпаратты жадыда сақтау кезіндегі қосынды қателік;

β- l агрегаттарды жөндеуден кейін болжаудың сенімді ықтималдығы.

P_и- орындалған жөндеулер жөнінде ақпараттарды сақтау ықтималдығы.

       Математикалық  модель ұтымды бағалау мерзімін (l_оц) анықтауға мүмкіндік береді.

 

3.3. Жылжымалы құрамға ТҚК мен АЖ ресурс үнемдейтін технологиясы

              НИИАТ жүргізген зерттеулер автомобильдерді  жұмысқа қабілетті күйде ұстауға  жұмсалатын  жалпы шығындар тасымалдаудың  өзіндік құнынан шамамен 13-15% құрайды.  Сондықтан автомобильдердің ТҚК  мен жөндеуіне кететін шығындарды  ұтымды ету тасымалдаудың өзіндік құнын төмендетеді және кәсіпорынға түсетін кірісті көбейтеді. Бұдан басқа нарықтық экономика жағдайында, ресурстардың барлық түрлерін үнемдеу, олардың шығындарын азайту- өзекті мәселелердің бірі болып табылады. 

Автомобильдерді техникалық түзу күйде ұстауға кететін шығындарды төмендетудің, ресурс үнемдеудің, сондай-ақ еңбек өнімділігін және сапасын жоғарылатудың маңызды бір жолы- автомобильдердің ТҚК мен АЖ технологиялық процестерін механикаландыру және автоматтандыру негізінде жетілдіру болып табылады.

Автомобильдердің ТҚК  мен жөндеу өндірісінің механикаландыру  деңгейі техникалық дайындық коэффициентіне және ТҚК мен АЖ-ға кететін шығындарға елеулі әсерін тигізеді.

Қазіргі таңда автобус  паркінде ТҚК мен АЖ өндірісінің  механикаландыру деңгейі қажеттіден елеулі дәрежеде төмен, бұл жұмыс орындарының технологиялық жабдықтармен, құрал-саймандармен жеткіліксіз қамтамасыз етілуімен түсіндіріледі.

Механикаландыру деңгейін жоғарылату еңбек өнімділігін жоғарылатып, жұмыс көлемін төмендетеді.

Сондықтан дипломдық жұмыста өндірістік аймақтар мен учаскелерді нормаға сәйкес АТК технологиялық жабдығының табелі бойынша технологиялық жабдықтармен қамтамасыз етуді қарастырамын.

Технологиялық жабдықтар  АТК өндірістік бағдарламасы, жұмыстардың  ерекшеліктері ескеріліп дұрыс таңдалу керек

Технологиялық жабдықтар  өндірістік бөлімшелерде технологиялық  принцип бойынша және қауіпсіздік  техникасы ескеріліп ұтымды жайғастырылуы  тиіс

 

 

 

 

 

 

 

 

5.КОНСТРУКТОРЛЫҚ  БӨЛІМ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6. Тіршілік қауіпсіздігі

 

         Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 12 наурыздағы «Еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау туралы Заңы» еліміздегі еңбек қорғау мен қауіпсіздігі мәселерін реттейді. Жаңа техниканы, жаңа неғұрлым жетілдірілген технологиялық процестерді ендіру «техника қауіпсіздігінен қауіпсіз техникаға» принціпін кезекпен жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

         Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті  қорғауды қамтамасыз ету бағдарламасын  іске асыру шеңберінде республиканың  өндірістік ұйым-дарында ХЕҰ-СУОТ 2001 ІLO-OSN 2001 "Еңбекті қорғауды басқару жүйелері жөніндегі басшылыққа" сәйкес ХЕҰ ұсынған еңбекті қорғауды басқару жүйесін енгізу жоспарланып отыр. Басқа да маңызды бағыт кәсіпорындарға Еуропа елдерінде кеңінен қолданылатын ОНSAS 18001: 1999 еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғауды басқару жүйесінің халықаралық стандартын енгізу болып табылады. Қазіргі уақытта оның негізінде Қазақстан Республикасының "Еңбек қауіпсіздігінің және кәсіптік аурулардың алдын алу саласындағы менеджмент жүйесі. Талаптар мемлекетті стандарттарын әзірлеу жөнінде жұмыс басталды.

         Адамның өмірлік іс-әрекетінің автомобильдер мен тракторларға техникалық қызмет көрсетумен жөндеуді орындайтын кәсіпорындардағы  қауіпсіздігі жалпы республикалық міндет болып табылады, бензин май өнімдері және газдар қоршаған ортаға адам организіміне зиянды әсер етеді. Олардың көп шоғырлануы адамның қатты улануына және өліміне әкеліп соқтырады.

Å»áåêòi ºîð¹àóäû äàìûòóäû» ñòðàòåãèÿëûº áà¹ûòòàðûíà  ºàóiïñiç òåõíèêà ìåí òåõíîëîãèÿëûº ïðîöåñòåðäi æàñàó, ¼íäiðiñòi êîìïëåêñòiê ìåõàíèêàëàíäûðó æ¸íå àâòîìàòòàíäûðó, òåõíèêàëûº ïåðñîíàëäû å»áåêòi ºîð¹àó àÿñûíäà äàéûíäàó æ¸íå îñû íåãiçäå áàðëûº ê¸ñiï-îðûíäàðäà ¼íäiðiñòiê æàðàºàò àëóäû, ê¸ñiïòiê àóðóëàðäû æ¸íå àóûð ºîë å»áåãií áîëäûðìàéòûí æà¹äàéëàðäû ºàìòàìàñûç åòó áîëûï òàáûëàäû.

 

6.1. Өíäiðiñòi» ïîòåíöèàëäûº ºàóiïòiëiãií æ¸íå çèÿíäûëû¹ûí òàëäàó

Слесарлы-механикалық  учаскенің технологиялық процестерінде келесі қауіпті және зиянды факторлар болуы мүмкін (ОВПФ): ¼íäiðiñòiê æàáäûºòû» àøûº ò½ð¹àí ºîç¹àëìàëû ýëåìåíòòåðiíåí; ýëåêòðëiê º½ðàë-æàáäûºòàðìåí æ½ìûñ iñòåó êåçiíäå ýëåêòð òîãûíû» ½ðó ºàóïi; табиғи жарықтың жеткіліксіздігі; жұмыс орнының жеткіліксіз жарықтануы; дайындама беттерінің кедір-бұдырлығы және үшкірлігі; жұмыс орнының абразив бөлшектермен шаңдануы және т.с.с.

Слесарлы-механикалық учаскесінің òåõíîëîãèÿëûº ïðîöåñiíäå ºîëäàíûëàòûí óëû çàòòàðäûң талдауын 6.1-êåñòåãå æàçàìûç (СН 245-71 және СН 309-7).

Êåñòå 6.1

Слесарлы-механикалық учаскесінің òåõíîëîãèÿëûº ïðîöåñòåðiнäå

ºîëäàíûëàòûí çàòòàðдың óëûлығы

 

Çàòòàð	Óëûëû¹û	ÏÄÊ ìã/ì3	²àóiïòiëiê êëàñû	Çèÿíäû ¸ñåðëåðií ò¼ìåíäåòó  áîéûíøà iñ-øàðàëàð
Абразив шà»	Óëû емес	10	4	Вентиляция қолдану,
Мұнай өнім-дері (отын және май)	Улы	300	4	Мұнай өнімдерінің қалдықтарын арнайы ыдыстарға төгу, жеке қорғаныс құралдарын пайдалану

 

6.2. ʼëåìäiê-æîñïàðëûº øåøiì

Өíäiðiñòi» ïîòåíöèàëäûº ºàóiïòiëiãi æ¸íå çèÿíäûëû¹û òóðàëû ì¸ëiìåòòåðäi» íåãiçiíäå ¼íäiðiñòi» êëàñû, ¼íäiðiñòiê á¼ëìå îðòàñûíû» ñèïàòòàìàñû, ¼íäiðiñòiê ïðîöåñòi» òîáû àíûºòàëàäû. ̸ëiìåòòåðäi 6.2-êåñòåãå æàçàìûç.

Слесарлы-механикалық учаскесі áèiêòiãi 6 ì áið ºàáàòòû ¼íäiðiñòiê ¹èìàðàòòà îðíàëàñºàí æ¸íå  ÀÆ àéìàғûìåí, қозғалтқыштарды жөндеу ó÷àñêåñiìåí øåêòåñåäi.

Ó÷àñêåäåãi òåõíîëîãèÿëûº  æàáäûºòàð íîðìàëûº àðà ºàøûºòûºòàð  åñêåðiëiï îðíàëàñòûðûëàäû (ÎÍÒÏ-ÀÒÏ-ÑÒÎ-80 áîéûíøà).

 

Êåñòå 6.2

Íûñàííû» àòàëóû	´ðò ºàóiïòiëiãi áîéûíøà ¼íäi-ðiñòi»  ºàóiïòiëiãi	²½ðûëûòû» îòºà ò¼çiìäiëiê ä¸ðåæåñi	Ó÷àñêåíi» ÏÓÝ áîéûíøà æàðû-ëûñºà, ¼ðòêå ºàóiïòiëiê êëàñû	ÏÓÝ áîéûíøà ó÷àñêå îðòàñûíû» ñèïàòòàìàñû	Ñàíèòàðëûº ñè-ïàòòàìà áîéûí-øà ¼íäiðiñòiê  ïðîöåññ òîáû	Ñàíèòàðëûº ºîð¹àíûñ àé-ìà¹ûíû» åíi æ¸íå ¼íäiðiñòi» ñàíèòàðëûº êëàñû
Слесарлы-механикалық учаскесі	Êàòåãîðèÿñû	II	II-I	Òåìïåðàòóðà 0Ñ Ñàëûñòûðìàëû ûë¹àëäûëûº 60-40%; Àóàíû» ºîç¹àëó æûëäàì-äû¹û  ì/ñ	Àóûðëû¹û îðòàøà II-á	100 ì IV-êëàññ

 

Слесарлы-механикалық учаскесінде îðûíäàëàòûí æ½ìûñòàð ÑÍ 4088-20 æ¸íå ÌÅÑÒ 12.1.005-76 áîéûíøà àóûðëû¹û îðòàøà æ½ìûñòàð (II á) êàòåãîðèÿñûíà æàòàäû.

Ìèêðîêëèìàòòû» íîðìàëàðû  æûëäû» ñóûº æ¸íå àóûñïàëû êåçå»äåði ¾øií êåëåñiäåé: àóàíû» òåìïåðàòóðàñû 17-19⁰Ñ, àóàíû» ñàëûñ-òûðìàëû ûë¹àëäûëû¹û 60-40%, àóàíû» ºîç¹àëó æûëäàìäû¹û  0,3 ì/ñ; æûëäû» æûëû êåçå»äåði ¾øií àóàíû» òåìïåðàòóðàñû 20-22⁰Ñ, ñàëûñ-òûðìàëû ûë¹àëäûëûº 60-40%, àóàíû» ºîç¹àëó æûëäàìäû¹û 0,4 ì/ñ.

²½ðûëûñòû»  îòºà ò¼çiìäiëiê ä¸ðåæåñi -II. ±èìàðàòòû» º½ðûëûìäûº ýëåìåíòòåði æàíáàéòûí º½ðûëûñ ìàòåðèàëäàðûíàí æàñàë¹àí.

 

6.3. Ñàíèòàðëûº-òåõíèêàëûº iñ-øàðàëàð

6.3.1. Òàáè¹è æ¸íå æàñàíäû âåíòèëÿöèÿíû  åñåïòåó 

 Слесарлы-механикалық учаскесінде òàáè¹è æ¸íå æàñàíäû æàðûºòàíäûðó ºàðàñòûðûë¹àí.

Òàáè¹è æàðûºòàíäûðóäû åñåïòåó êåçiíäå òàáè¹è æàðûº  ò¾ñiðåòií òåðåçåëåðäi»  (ôðàìóãàëàðäû») àóäàíûí åñåïòåéäi.

 

 

Ó÷àñêåíi» òåðåçåëiê  îéû¹ûíû» àóäàíû /2/:

F_òåð = F_åä × a,

ì½íäà¹û   F_åä   - ó÷àñêå åäåíiíi» àóäàíû, ì²;

                   a - æàðûº êîýôôèöèåíòi /2/.

     F_òåð = 108× 0,25 = 27 м²,

Æàñàíäû æàðûºòàíäûðóäû åñåïòåó êåçiíäå áåðiëãåí ó÷àñêå ¾øií ëàìïàëàðäû» ñàíûí åñåïòåï, øàìäàðäû» òèïií òà»äàï àëó êåðåê. Слесарлы-механикалық учаскесін æàðûºòàíäûðó ¾øií ëþìèíåñöåíòòiê ëàìïàëàðäû òà»äàéìûç, ñåáåái îëàðäû» ºûçäûðó ëàìïàëàðûíà ºàðà¹àíäà áiðñûïûðà àðòûºøûëûºòàðû áàð: áiðiíøiäåí, ëþìèíåñöåíòòiê ëàìïàëàðäû ºûçäûðó ëàìïàëàðûíà ºàðà¹àíäà ºûçìåò åòó ìåðçiìi 2,5 åñåäåé æî¹àðû.

7.2 êåñòåäåí /10/ ó÷àñêå ¾øií ëàìïà òèïií òà»äàï  àëàìûç:

Òèï - ÎÄ;

²óàòû - 80 Âò;

Æàðûº à¹ûìû - 5220 ëì;

Æàðûº áåðó êîýôôèöèåíòi - 65,3 ëì/Âò.

Ó÷àñêå ¾øií  øàìäàðäû» ñàíûí êåëåñi ôîðìóëàìåí àíûºòàéìûç /10/:

        ,

ì½íäà¹û   Р - øàìäà¹û ëàìïàíû» ºóàòû, Âò;

                   - ó÷àñêå àóäàíû, ì²;

                   n  - áið øàìäà¹û ëàìïàëàðäû» ñàíû;

                  - ó÷àñêåíi» ºàëûïòû æàðûºòàíóûí ºàìòàìàñûç åòó ¾øií

                          ºàæåòòi ºóàò, Âò/ì².

 ì¸íií ó÷àñêå àóäàíûíà  , øàìíû» iëiíó áèiêòiãiíå Í_ï æ¸íå íîðìàëàí¹àí æàðûºòàíäûðó¹à Å_í áàéëàíûñòû ìåíøiêòi ºóàò êåñòåëåði /10/ áîéûíøà àíûºòàéäû.

Áåðiëãåí ó÷àñêå ¾øií: Å_í= 200 ëê,  Í_ï= 4 ì êåçäå = 6,8 Âò/ì².