Автор работы: Пользователь скрыл имя, 11 Апреля 2013 в 13:43, дипломная работа
Шымкент қаласындағы «Бек-сервис» ЖШС автобус паркі 1999 жылы №4 автобус паркі базасында құрылған. Автобус паркі Шымкент қаласында Таштракт көшесінде орналасқан. Кәсіпорынның негізгі атқаратын қызметі қала ішінде жолаушыларды тасымалдау болып табылады, сонымен қатар кәсіпорын автобустарға техникалық қызмет көрсетудің барлық түрлерін, ағымдағы жөндеуді және сақтау қызметтерін көрсетеді.
Слесарлы-механикалық учаскеде жұмыстарды орындау кезінде қоршаған ортаға келесі зиянды заттар тасталуы мүмкін:
- металл өңдеу жұмыстарын орындау кезінде атмосфераға абразив шаңдардың тасталуы;
- топыраққа қалдық металл үгінділерінің түсуі ;
- ағын суға бөлшектерді жуғаннан кейін коррозия өнімдерінің, лайдың және жуғыш ерітіндінің тасталуы.
7.2. Автомбильдердің
зиянды заттарымен атмосфераны
ластағаны үшін төленетін
Автомбильдердің зиянды заттарымен атмосфераны ластағаны үшін төленетін төлемақы келесі төлемдерден тұрады:
Кәсіпорындар үшін төлемдер келесі формуламен анықталады [11]:
, (7.1)
мұнда - автомотор жанармайының i-ші түрінің бірлігін шығындағаны үшін төленетін төлемнің меншікті көрсеткіші, тенге /тонна;
- есеп берілген кезең ішінде автомотор жанармайының i-ші түрінің шығыны, т;
– Шымкент қаласы үшін автотранспортпен атмосфераны ластау индексі;
= 4.
«Бек-сервис» ЖШС автомобильдері этильсіз бензинді пайдаланады. Этильсіз бензин үшін төлемақының меншікті мөлшері 710 тенге/тоннаны құрайды.
АТК автомобильдерінің жылдық жанармай шығыны келесі формуламен анықталады [11]:
, (7.2)
мұнда - АТК-дағы i-ші модельдегі автомобильдердің саны ;
- i-ші модельдегі бір автомобильдің жылдық жүрісі;
- i-ші модельдегі бір автомобильдердің 1000 км жүріске жағатын жанармай шығыны, л /100 км;
r- бензин тығыздығы, кг/м3.
ПАЗ-3205:
т.
Газель:
т.
Жанармайдың қосынды жалпыпарктік шығыны:
= 735,2 + 553,7 = 1288,9 т.
Зиянды заттарды рұқсат берілген көлемде тастағаны үшін төленетін төлем мөлшерін анықтаймыз:
П = 710 × 1288,9 × 4 = 3660476 тенге.
АТК үшін айыппұл төлемдері келесі формуламен анықталады [11]:
, (7.3)
мұнда - автомотор жанармайының i-ші түрінің бірлігін шығындағаны
үшін төленетін айыппұл
= 4 – (1 + П1 /П0), (7.4)
мұнда П1- қозғалтқышының пайдаланылған газдарында жоғары түтінділік анықталған тексерілген автомобильдер саны;
П0 – тексеруге түскен автомобильдердің жалпы саны.
S = 4 – (1 + 40/105) = 2,6.
Ш = 2,6 × 1288,9 × 4 = 13404,6 тенге.
Қоршаған ортаны ластаудан келтірілетін экономикалық шығын келесі формуламен анықталады [11]:
У = Уа + Ув + Уп, (7.5)
мұнда Уа – атмосфераны ластаудан түсетін шығын;
Ув – суды ластаудан түсетін шығын;
Уп – топырақты қатты заттармен ластаудан түсетін шығын.
Атмосфераны ластаудан түсетін шығын келесі формуламен анықталады [11]:
Уа = К1× К2 × Уа × Ка , (7.6)
мұнда К1- тастау көзінің орналасуын ескеретін коэффициент;
К2 – тастау биіктігін ескеретін коэффициент;
Уа – 1т зиянды затты атмосфераға тастаудан түсетін меншікті
шығын, тенге/т;
Ма – бір жылда атмосфераға тасталатын зиянды зат массасы,т;
Ма = , (7.7)
мұнда – 1 кг жанармай жанғанда бөлінетін i-ші зиянды компоненттің
көлемдік үлесі;
В – автопарк бойынша жылдық жанармай шығыны, т/жыл.
Сонда,
МСо = 0,044 × 1288,9 = 56,7 т/год.
МСо = 0,009 × 1288,9 = 11,5 т/год.
МNO = 0,02 × 1288,9 = 25,8 т/год.
Уа = 2 × 1,5 × 710 (56,7 + 11,5 + 25,8) = 200220 тенге.
Суды ластаудан түсетін шығын келесі формуламен анықталады [11]:
Ув = ув × Мв, (7.8)
мұнда ув – 1т зиянды затты суға тастаудан түсетін меншікті
шығын, тенге/т;
Мв – бір жылда суға тасталатын зиянды зат массасы, т;.
Мв = åАi × mi, (7.9)
мұнда Ai – салыстырмалы уыттылық индексі;
mi – ағын суға тасталатын i-ші зиянды компоненттің массасы, мг/м3.
Бір автомобильді жуғаннан кейін суға 800 ... 3000 г/м3 лайдың өлшенетін бөлшектері және 50...900 г/м3 май өнімдері түседі.
Ai = 1/ПДКi .
Олай болса,
АН/П = ,
Авзв = ,
mi = Сi × Vcb,
мұнда Сi – ағын судағы i-ші зиянды компоненттің мөлшері, г/м3;
Vcb – ағын судың жалпы тасталуы, м3.
Vcb = Q × åNЕОГ,
мұнда Q – бір автомобильді жуу кезіндегі су шығыны, м3;
åNЕОГ – КҚК бойынша жылдық бағдарлама.
Норматив бойынша орта сыйымдылықтағы автобустарды механикаландырып жуу кезінде су шығыны орта есеппен 300 литрді құрайды.
Vcb = 300 × 10–3 × 46138 = 13841,4 м3/год;
mН/П = 700 × 10–6 × 13841,4 = 9,7 т/год;
mвзв = 1800 × 10–6 × 13841,4 = 24,9 т/год;
Мв = 10 × 9,7 + 0,01 × 24,9 = 97,2 т;
Ув = 28960 × 97,2 = 2816331 тенге.
Қатты заттарды топыраққа тастаудан келтірілетін экономикалық шығын мөлшері келесі формуламен анықталады [11]:
Ут = g × уп × Мп, (7.10)
мұнда g – жер ресурстарының құндылығын ескеретін коэффициент;
g = 3,0 суарылатын жерлер үшін.
уп – 1т зиянды затты топыраққа тастаудан түсетін меншікті
шығын, тенге/т;
Мп – топыраққа тасталатын қалдықтар массасы, т.
Мп = 8,3 т неорганикалық қалдықтар (АТК мәліметтері бойынша);
Ут = 3 × 770 × 7,4 = 17094 тенге.
Олай болса, қоршаған ортаны ластаудан келтірілетін экономикалық шығын келесі шаманы құрайды:
У = 200220 + 2816331 + 17094 = 3033645 тенге.
Автомобильдерге ТҚК мен АЖ орындау кезінде атмосфераға тасталатын зиянды зат мөлшері көп жағдайда технологиялық процестің жетілдіру деңгейінен және жоғары технологиялық жабдықты қолданудан байланысты болады. Сондықтан да зиянды заттардың тасталуын төмендетудің ең маңызды бағыттарының бірі автомобильдердің ТҚК мен АЖ технологиясы мен ұйымдастырылуын экологиялық қауіпсіз және қалдықсыз технологияны қолдану арқылы жетілдіру болып табылады.
Жобаланатын АТК-да ТҚК
мен АЖ бойынша жұмыстардың
7.3. Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар
Кәсіпорын айналасында ені 50 м-ден кем емес санитарлық қорғаныс аймағы болуы қажет. Осы аймаққа ағаштармен, бұталармен көгаладндыру керек, бұл ауаны оттегімен байытуға, көмірқышқыл газының жұтылуына, ауаның шаңнан тазартылуына, шудың төмендеуіне және микроклиматты реттеуге мүмкіндік береді.
Атмосфералық ауаның тазалығын нормалық шегінде ұстап тұру үшін автопаркте ауа-алмастыру және технологиялық тастандыларды алдын-ала тазалап, содан соң ғана оларды атмосфераға сейілтеді. Атмосфераға тасталанынатын зиянды заттардың шектік мүмкін концентрациясы мөлшері МЕСТ 17.2.3.02-78 талаптарына сәйкес болуы қажет. Осы кезде атмосфераның жерге жақын қабатындағы зиянды заттардың концентрациясы шектік мүмкін мәннен аспауы тиіс.
Техникалық қызмет көрсету станциясында бензинді қозғалтқышы бар автомобильдердің пайдаланылған газдарындағы СО мен СН мөлшері бойынша экологиялық бақылаудан өткізеді. Осы мақсатта газоанализаторлар кеңінен қолданылады. Автомобильдердің тасталынатын зиянды заттардың мөлшерін комплекстік бағалау үшін автомобильдің нақты қозғалыс жағдайын ұқсататын жүрістік циклдер жасалған. Дизелбдік қозғалтқыштардың пайдаланылған газдарының зияндылығы олардың түтінділігі бойынша анықталады.
Санитарлық нормалар мен өндірістік бөлмелердегі ауаның құрамын зиянды заттардың мешікті-мүмкін концентрациясы (ПДК) тағайындалған. Мысалы, акролейн, бензин, көміртегі және азот тотықтарының 30 минут ішінде шектік мүмкін концентрациясы мүмкіндігінше 0.2, 100, 20, 5, 300 мг/м3 құрайды. Осы техникалық талаптар орындалу үшін ТҚК мен жөндеу аймағының құйылып-сорылатын вентиляциямен қамтамасыз ету қажет. Бір автомобильді жуу кезінде ағын суларға 5-10 г май мен жанар-май, 10-15 г ұсақ бөлшектер түседі. Мұнай өнімдерінің ағын сулармен бірге табиғи су бөгендеріне түспеуі үшін жуу орындарын лай тұндырғыштарын және май мен бензин ұстағыштармен жабдықтайды. Бұдан басқа, автомобильдердің жууы кезінде суды қайта қолдану жолы қарастырылады, топырақтың беткі қабатына ластанған суларды жібермейтін іс-шаралар жүргізіледі.
Кезінде атмосфераға тасталатын зиянды заттардың көп мөлшері болған жағдайда технологиялық процесстің жетілдіру деңгейінен және жоғары технологиялық жабдықтардың қолдану дәрежесіне байланысты болады. Сондықтан да зиянды заттардың тасталуын төмендету бағыттарының бірі технологиясы және ұйымдастырылуын жетілдіру, экологиялық қауіпсіз және қалдықсыз технологияны қолдану болып табылады.
Зиянды заттардың атмосфераға тасталуын сүзгіш элементтермен жабдықталған жергілікті вентиляцияны орнату есебінен төмендетуге болады.
Жұмыс орындарының майлау
материалдарымен ластануын
8. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
8.1.Күрделі салымдарды есептеу
Қосынды күрделі салымдар [2]:
К = Соб + Сдм + Стр + Сстр (8.1)
мұндағы Соб – сатып алынатын жабдықтың құны, тенге;
Сдм – жабдықты орнатуға кететін шығындар, тенге (жабдықтың
құнынан 5-15% алынады);
Стр – жабдықты тасымалдауға жұмсалатын шығындар
(жабдықтың құнынан 5% алынады), тенге;
Сстр – құрылыстық жұмыстардың құны, тенге.
Құрылыстық жұмыстар жобамен қарастырылмаған, сондықтан олардың құны нөлге тең. Жобаланған стендтің құны шамамен 22500 теңгені құрайды.
Жабдықты сатып алуға, жет.кізуге және орнатуға жұмсалатын күрделі салымдарды арнайы смета (кесте 8.1.) бойынша анықтаймыз.
Кесте 8.1
Жабдықтың атауы |
Са-ны |
Бір жабдық құны, тенге |
Жалпы құны, тенге |
Сдм, тенге |
Стр, тенге |
1. Тежеу барабандарын жонуға арналған стенд |
2 |
22500 |
45000 |
4500 |
2250 |
2. Қайрау станогы |
1 |
21750 |
21750 |
2175 |
1090 |
3. Фрезер станогы |
1 |
34500 |
34500 |
3450 |
1725 |
4. Тежеу барабандарын тегістеуге арналған құрал |
1 |
12000 |
12000 |
1200 |
600 |
5. Тегістейтін станок |
1 |
21750 |
21750 |
2175 |
1090 |
6. Токарлы станок |
1 |
34500 |
34500 |
3450 |
1725 |
7. Бұрғылау станогы |
1 |
35000 |
35000 |
3500 |
1750 |
8. Гидравликалық пресс |
1 |
14100 |
14100 |
1410 |
705 |
9. Технологиялық құрал-сайман |
– |
30000 |
30000 |
– |
1500 |
10. Ұйымдастыру құралдары |
– |
15000 |
15000 |
1500 |
750 |
Барлығы: |
- |
241100 |
263600 |
23360 |
13185 |