Өнеркәсіптік өнім өндірісіне кеткен шығындардың есебі мен аудиті

Шаруашылық жүргізуші субъектілер  қаржысының болуы, жалпы мемлекеттің  қаржысы сияқты, тауар – ақша қатынастарының өмір сүруімен және экономикалық заңдардың іс - әрекетімен байланысты. Шаруашылық жүргізуші субъектілер  қаржысы ақша нысанында ұлғаймалы  ұдайы өндіріс процессінің негізгі жақтарын білдіреді және экономикалық заңдардың талаптарына сәйкес оны жүзеге асыруға септігін тигізеді.

Кәсіпорынның төлем қабылеттілігі  оның қаржылық тұрақтылығының маңызды  белгілерінің бірі және сондықтан онымен тығыз байланысты болады.

Қазіргі өмірдің талабына сай дамып тұрған өркениетті елдердің қайсысы болмасын кезінде шағын  және орта кәсіпкерлікті дамыта отырып, айтарлықтай экономикалық өсу дәрежесіне жеткендігі баршаға мәлім. 

 Әрбір кәсіпкерліктің  алдында тұрған мәселе, бұл табыс  табу екені бәрімізге белгілі,  сондықтан да өндірістік шығындар  осы жағдайға тікелей әсерін  тигізеді. Ал шығындардың есебі  өндірістік есеп арқылы жүзеге  асады. Өндірістік есеп - Типтік  шоттар жоспарының 90-93 шоттарының  синтетикалық шоттарында көрсетіледі  және де жұмыс пен қызмет  көрсетулерді, өнімнің калькуляциялық  өзіндік құнын қалыптастырады, Қарабұлақ аулы Әкімшілігінің тікелей және жанама шығындарын есепке алады.

Бұл есептің мәліметтері коммерциялық құпия болып табылады және де шектеулі ортаға арналған, сонымен қатар табысты, шығынды, бағаны жоспарлау үшін, фирманың қаржылық жағдайын бағалау үшін, қызметтің  ағымдағы және келешектегі жағдайын болжау үшін қоданылады. 

Есепті кезеңнің аяғындағы  Типтік шоттар жоспарының бөліміндегі  қалдық есебі қаржылық есеп шотына аударылады.

Жоғарыда жазылған диплом жұмысының көрсеткіштеріне және осы жұмысты орындау барысында  пайдаланылған мәліметтер тек мені ғана емес кез - келген экономикадан хабары адамды ойландыратыны сөзсіз. Осыған сәйкес Ақтөбе облысы Алға ауданы Қарабұлақ аулы Әкімшілігінің өндірістік шығындар, өнімнің өзіндік құнының калькуляциясы және оларды экономикалық тиімді пайдалануын зерттей келе, келесідей қорытындыға келдік:

• Өзіндік құнға жатқызылатын, құжатпен дәлелденген және нормативтік актілермен белгіленген нормалар шегіндегі алымдарға жатқызылатын шығындар;
• Таза табыс есебінен жабылатын және алымдарға жатпайтын шығындар.

Кез - келген кәсіпорынның басты мақсаты өндіріс шығындарын азайту арқылы, өнімнің өзіндік құнын төмендетіп, табыстылықты ұлғайтып отыру. Осы дипломдық жұмыста жоғарыдағы мәселелер талқыланып, оларды жүзеге асыруда тиімді әдістер ұсынылды. Бұл ұсыныстар Ақтөбе облысы Алға ауданы Қарабұлақ аулы Әкімшілігінің жұмыстарын, өндірілетін өнім көлемін арттыруға ықпал етеді деп ойлаймын.

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

 

1  Закон Республики Казахстан «О бухгалтерском учете и финансовой отчетности» от 28 февраля 2010 г. №234-III.

2  Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Буххгалтерский учет на предриятиях - Алматы: Центраудит –Казахстан ,2009.-728с.

3    Сарсенова Д.А. Применние методов учета себестоимости услуг на предприятиях. Журнал. Бухгалтерский учет и аудит.№5, 2010г. -63с. 

4  Грозденко А. Возможности использования затратного и маркетингового подхода к ценообразованию //Практический маркетинг № 11(5).- 2005г.-151с

5  Слуцкин М.Л. Сегментарный анализ как инструмент управления затратами и прибылью// Журнал Финансовый менеджмент.-2009.- №5.47-50 стр

6  Безруких П.С. Учет и калькулирование себестоимости продукции. - /Учебное пособие / М.: Финансы, 2005. - 528с.

7     Аубакирова Г. Оценка финансово-экономического состояния промышленного предприятия // Промышленность Казахстана. № 08-10. - 2009г.-650с.

8   Федотов Н.П. Управление затратами предприятия / Учебное пособие / Экономика и жизнь. -2008. -  с.631.

9   Ержанов М.С., Ержанова С.Ш. Учетная политика на казахстанском предприятии. Алматы 2007г.-631с.

10    В. В, Радостовец, О. И. Шмидт «Методы учета затрат на производство и калькулирование себестоимости продукций, работ и услуг».-Алматы: ИД БИКО, 1998 ж.

11    Ақтөбе облысы Алға ауданы Қарабұлақ аулының Әкімшілігінің  негізгі құралдар туралы есебі. Кәсіпорынның қаржы - шаруашылық қызметі туралы есебі 3-жылдық  мәліметтері 2009-2011жж

12   Под ред. Шеремет А.Д. «Управленческий учет» - М.: ФБК- Пресс, 2009г.-291с.

13 Ковалев В.В., Волкова О.Н. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. –М:, Проспект, 2000г.

14 Рахимбекова Р.М., Кеулимжаев К.К., Айтхожина Л.Ж. и др. Финансовый учет на предприятии. –Алматы: 2010г.

15   Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы, 2002г.

16   Нидлз Б., Андерсон Х., Колдуэлл Б. Принципы бухгалтерского учета Под ред. Соколова Я.В.. -М., Финансы и статистика, 2000г.

17   Ғабдулин Т.Ғ. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп».- Алматы: ТАК «Қазақстан – орталық аудит», 2009 ж.

18 Хорнгерн Ч. Т., Фостер Д. «Бухгалтерский учет: управленческий аспект».- М.:Финансы и статистика, 2009 г.

19.    Сергеева О. А. «Методы учета затрат на производство и калькулирование себестоимости продукций, работ и услуг».- Алматы: ИД БИКО; 2010г.
20. Абильдина А.Ш. Современные концепции управления затратами предприятия /   Транзитная экономика /  - 2010 - № 4-5. - С. 54-61.
21. Аренс Э.А., Лоббек Дж.К. Аудит. .//Учебное пособие// Москва:, Финансы и статистика, 2007-365с.
22. Ажибаева З.Н. Аудит.//Учебное пособие// –Алматы, «Экономика», 2009-560с.
23. Данилевский Ю.А., Шапигулов С.М., Ремизов Н.А., Старовойтова Е.В. Аудит. .//Учебное пособие// М., ИД ФБК ПРЕСС, 2010г.-751с.
24. Дюсембаев К.Ш., Егембердиева С.К., Дюсембаева З.К. Аудит и анализ  финансовой отчетности. -Алматы, «Каржы-Каражат», 2008г.-520с.
25. Дюсембаев К.Ш. Аудит и анализ в системе управления финансами, Алматы, Экономика, 2009г.
26. Близнюк Т.С., Дорман В.Н. Методика определения постоянных затрат и практика ее использования./ Учебное пособие / - М.: Финансы и статистика 2008. – 636стр.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША А

Кесте А1  Шығыс баптарының мазмұны

 

Баптар №	Шығыс баптарының мазмұны
1	Әкімшілік персоналдарға  жататын, қызметкерлердің еңбек  ақысы
2	Шаруашылық және қызмет көрсетумен айналысатын қызметкерлердің еңбек  ақысы
3	Басқару әкімшілік аппаратын, субьектінің қызмет көрсететін құрлымдық  бөлімшелерін, материалдық – техникалық және транспорттық қызмет көрсететіндерін  ұстау. Оның ішінде қызмет бабында пайдаланатын жеңіл транспортын ұстаудың шығысы және қызмет бабы үшін жеке жеңіл транспортын  пайдалану шығысын компенсациялау.
4	Байланыс торабы, дабыл  қағу құралдары, есептеу орталықтары  және басқа да өндіріске жатпайтын  техникалық құралдары (жалпы шаруашылыққа арналған негізгі құралдардың тозуы; ғимараттарды ағымдық жөндеуге және ұстауға кеткен шығыстары және жалпы  шаруашылыққа арналған инвентары).
5	Қазба саласындағы дайындық жұмыстары бойынша шығындары, егер олар күрделі шығындарға жатпайтын  болса (яғни негізгі қор ретінде  капиталанбайтын болса).
6	Субъектінің салынып жатқан объектісін басқаруға кеткен шығыны, егерде олар болмаса, онда оның орнын  техникалық қадағалаушылар атқарады, сондай – ақ жаңадан салынған объектіні  пайдалануға кететін шығындары
7	Жобаларда және ҚМЖ (СМР) бітпегендерді  қалпына келтіру бойынша шығыстары, сондай – ақ бақылау жүргізумен байланысты шығыстары және басқа  да шығындары
8	Әкімшілік басқару жүйесін  және құралын жетілдірумен байланысты шығыстары
9	Банкі көрсеткен қызметін төлеу
10	Басқа ұйымдардың жалпы шаруашылықты басқаруды жүзеге асыруға көрсеткен  қызметі үшін төлем жасау, егерде кәсіп орында ондай функционалдық  қызметі болмаса
11	Әкімшілік басқару персоналдарына жұмсалған іс сапар шығыстары
12	Кеңселік, баспалық, почта  – телеграфтық және телефондық шығыстары
13	Өкілеттік шығыстары
14	Қызмет көрсететін өндіріс  пен шаруашылықтарды ұстау бойынша  шығыстары
15	Жұмыс күшін қабылдауды ұйымдастыруға, мамандарды оқытуға, компенсацияға, комиссиондық шығыстарға кеткен шығындары

 

ҚОСЫМША Б

Кесте  Б1   Шаруашылық операцияларының мазмұны

 

Қатар №	Шаруашылық операцияларының  мазмұны	Сомасы  теңге	ШоттарКорреспон денциясы
			дебет	кредит
1	Материалдық емес активтер бойынша амортизация есептелінеді.	80,0	8010	2740
2	Құрылысты салуға байланысты, бірақ оның бастапқы құнына кірмейтін  шығын- дар есептен шығарылды (кадырларды дая-рлау, құрылысты консервациялау перспек-тивалық сипаттағы шығындар, көрмелерді безендіруге жұмсалатын шығындар т.б.)	320,0	8010	2930
3	Әкімшілік мақсатта пайдаланатын негізгі құралдар бойынша амортизация  есептелінді.	90,0	8010	2420
4	Жалпы және әкімшілік қажеттілігі  үшін шикізаттар мен материалдар  шығындары.	110,0	8010	1310-1350, 1310
5	Жалпы мұқтаждықтар үшін пайдаланған  дайын өнімдер (тәжірибелер жасау  т.б.)	20,0	8010	1320
6	Күдікті қарыздар бойынша  резерв жасалынды.	190,0	8010	1290
7	Есеп беруге тиісті адамдардың іс – сапарға және шаруашылық шығындарына  берілген сомалары жұмсалды.	70	8010	2250
8	Болашақ кезеңдерінің шығындарының осы есепті кезеңге қатысты үлесі  есептен шығарылды.	60,0	8010	341-343
9	Әкімшілік және жалпы шаруашылық қызметкерлеріне еңбек ақысы  есептелінді.	296,0	8010	4120
10	Жалпы және әкімшілік персоналдарының  еңбек ақысынан аударымдар жасалды, әлеуметтік салық есептелінді (21%)	55,9	8010	3190
11	Қабылданған жұмыстардың  және көрсетілген қызметтердің (жарық, жылу, газ және басқаларының) құны көрсетілді.	82,3	8010	3190
12	Қызметкерлер болып табылатын  басқа да мамандарға жалақы есептелінді.	83,0	8010	682