Жоғары мектеп педагогикасы

Жоғары оқу орнының  білім ортасының негізгі субъектілері - оқытушылар мен студенттер. Олардың өзара әрекетінің міндеттері мен құқықтары жоғары оқу орнындағы білім процесіндегі көрінісін анықтайды.

1997 ж. ЮНЕСКО-дағы басты  конференциясы қабылдаған жоғары  оқу орнының оқытушы мамандар  беделі туралы сұрақтар бойынша  ұсыныстарға сәйкес студенттер мен қызметкерлерді: талаптылық пен ақыл-ойды және ғылыми әдепті сақтай отырып, өз әрекеттерінің негізгі қызметтерін кеңейту және сақтау керек;  қоғамға қажетті талдауда, түсіндіруде және мәдени, әдеп мәселелерінде жауапкершіліктен тәуелсіз мүмкіндіктерге ие болу керек; ЮНЕСКО шығарған қаулыдағы келісімділік және теңдік, еркіндік, әділеттілік, әлемді қоса, құндылықтарды мойындауда жан-жақты белсенді кеңейту және қорғау үшін өзіндік моралды беделін және ақыл-ой мүмкіндіктерін пайдалану.

2.5 Шет елдерде жоғары білімді маман даярлаудың жағдайы

Қазақстан жалпы әлемдік кеңістікке келе жатқанда озат педагогикалық технологияларды рухани-өнегелі құндылықтарға сай болып дамыған мемлекеттерден үлгі алып, тәжірибе алмастыру қажет.

Осы мәселеге қатысты ең дамыған мемлекеттердің бірі – Жапон елінің білім саласындағы дайындық жүйесі мен мұғалімдік жоғары өнегелі қатынасын иегріп-білгеніміз пайдалы болады. Жапон халқының ұстазға дәстүрлі абыроймен қарайтындығы еріксіз жағымды қатынас туғызады. Педагог, мұғалім, оқытушы биік өнегенің үлгісі болып келеді. «Ұстаз – ұлт мақтанышы». Ұстазды қадірлеу – халықтың бойына сіңген қасиет. «Кері үш қадам жасасаң да, ұстаздың көлеңкесін таптама» деген даналық сөздер бар.

Жапондықтар сыйлайтын адамдарын  «Ұстаз» деп атайды. Бұл елде мұғалім еңбегі жоғары бағаланады.Олар үлкен жалақымен қатар жыл сайын қосымша (бонус) төлем алып отырады. Ол мемлекетте 1 жылда 1 мұғалімдік орынға 4-5 маман ұмтылады. Жапон педагогикасында жақсы мұғалімдер үлгісі терең жетілдірілген.

Жапон педагогы Томомучи Кунчи мұғалімнің нақты қасиеттері мен белгілерін көрсететін мынадай педагог үлгісін ұсынады:

– бірыңғай оқыту мен тәрбиелеу қабілеттілігі;

– нақты дәрістік педагогикалық білімі;

– жоғары мәдениет пен құндылықты сезіну;

– еркіндік пен жауапкершілік;

– парасатты элитаға қатынасы.

Жапондардың білім жүйесінің жоғары деңгейі, көбінесе, педагогикалық мамандардың  біліктілігін көтерумен түсіндіріледі. Мұғалімдерді университеттердің сәйкес факультеттерінде, педагогикалық университеттерінде (оқу мерзімі 4 жылдан кем емес), шағын колледждердің  2 жылдық арнайы бөлімдерінде даярлайды.

1) Бағдарламалары педагогикалық  және арнайы айналымдардан құралады. Педагогикалық курс міндетті  және элективті білім алудан  тұрады. Педагогикалық курстың үлгі  қалыбы келесі пәндер мен жұмыстардан тұрады.

2) Оқудың әдістемесі, техникалық  тәсілдері.

3) Оқудың мазмұны мен әдістемесі (болашақ мұғалім қызмет ететін  мектептің бағдарламасы сатыларындағы  пәндер игеріледі).

4) Өнегелі тәрбие мәселелері.

5) Педагогикалық білімнің міндетті  бағдарламадан тыс қызығушылық бағытына байланысты курстар (білім философиясы, педагогика тарихы, салыстырмалы педагогика, әлеуметтік педагогика, мектеп жетекшілігі).

6) Кәсіби бағыт пен мектеп басқару мәселелері.

7) Педагогикаплық тәжірибе (1-ден  6 аптаға дейін) жоғары оқу орнына тіркелген базалық мектептерде өтеді.

Болашақ ұстаздың білім алуын ұйымдастырудың әістері мен формалары дәстүрлі болып келеді: дәріс, семинар, тәжірибелік  жұмыстар.

Диплом алу үшін нақты балл жинау қажет (кредиттер). Мысалға: бастауыш мектептің болашақ мұғалімдерінің баллы – 41 кредиттен кем болмайды. Бұл сан төмендегі үлгі бойынша қосылады. Курстың үлгі қалпының бірінші тарауы бойынша – 12, екінші, үшінші, төртінші тарауы бойынша – 22; бесінші тарауы – 2, алтыншы тарауы – 5.