Жоғары мектептерде шет тілін оқытуды дамытудың жаңа тенденциялары

1. Оқушылардың іс-әрекеттерін бақылау тәсілдері, олардың объективтілігі.
2. Оқушылардың жеке-дара ерекшеліктерін мұғалім ретінде студенттердің бағалауы.
3. Жекелеген оқушыларға мұғалімнің жұмыс әдістері, тәсілі және олардың тиімділігі. Білімді тексеру, баяндау, бекіту кезіндегі жеке-даралау тәсілдердің көрінуі неде?
4. Жекелеген оқушыларға әрекет етудің шаралары және олардың тиімділігі.
5. Оқушылармен жеке-даралау тәсілді жетілдіру бойынша нұсқаулар.

Әрбір оқушының танымдық әрекеті  мен қабілетіне байланысты мұғалім  орынды жүзеге асыруы тиіс болғандықтан, оқытудың жеке даралау әдістемесін  жүзеге асыруға даярлығы алдын ала  тексерілуі тиіс.

Жеке дара тәсіл ол студенттердің қызығушылығын, олардың қабілеттерін ескере отырып шет тілін тез меңгеру үшін тиімді жолдарды қолдануға көмек  береді.Жеке дара тәсілмен  жоба әдісі  тығыз байланыста. Жоба әдісін сабақта  қолдану үшін  оқытушы алдын  ала  оны ойластыру керек. Бұл  жұмыс бірнеше этаптан тұрады.

1. Жобаға  дайындық

       - жоба жасамас бұрын оқытушы  әр студенттің қабілетін, қызығушылығын  анықтап алу керек.

     - жобаның тақырыбын таңдап студенттердін  не қарастыратынын түсіндіріп, сол   проблеманы студенттермен талқылау  керек.

2. Студенттерді  жобаға ұйымдастыру

Ең алдымен  оқытушы студенттерді топтарға бөліп  әр оқушыға қабілетіне қарай тапсырма береді. Әр топта жақсы және нашар  оқитын студенттер, қыз бен бала аралас болуы тиіс.

3. Жобаны  іске асыру.

Бұл кезде  студенттер жобасын қалай басқа  топқа көрсетуін, қандай әдістерді  қолдану керектігін шешеді. Олар әр түрлі суреттерді, карточкаларды,кроссвордтарды қолдануы мүмкін.

4. Жобаны  көрсету.

Бұл этапта әр топ өзінің жасаған жобасын  қорғайды.

5. Жасалған  жұмыстардың нәтижесін шығару.

Сабақ барысында  әр студенттің пікірін тындап барлығын жобаға белсенді қатысқаны үшін мақтау керек.

Ағылшын тілін үйреткенде әр жаңа сабаққа  жоба әдісін қолдануға болады. Мысалы: «Дос» тақырыбы бойынша студенттерге мынандай сұрақтар беріледі: «Достық  деген не? Өзіңіздің досыңызды  суреттеңіз. Сіздің досыңыздың жақсы  және жаман жақтарын атап өтіңіз. Досыңызда  несін өзгертер едіңіз?» Бұл жерде  оқытушының мақсаты студенттерге проблеманы ашып беру, әрі қарай олар өздері жұмыс жасау керек.

Студенттер  топқа бөлініп әр топ өзінің жоспарын құрады. Жұмысты атқарған кезде олар оқулықта берілген жаңа сөздерді және жаңа грамматиканы міндетті түрде қолдану  керек.

- have\has got

- Friendship expressions

Оқытушы тағыда басқа сұрақтарды қойып студенттерге көмек бере алады, мысалы:

1. Досыңызды  қашаннан бері білесіз?

2. Неге кейбір  адамдардың достығы өмір бойы  болады ,ал кейбіреуі олай емес?

3. Қыз бен  баланың арасында достық бола  алама?

4. Дос не  үшін керек?

5. «Жүз теңгең  болғанша жүз досын болған  дұрыс» деген мақалды қалай  түсінесіңдер және оны қолдайсындар  ма?

Сұрақтарға  жауап бергені қарай әр студенттің жаңа сөздерді, грамматиканы, қалай  меңгергенін тексеруге болады. Жоба әдісінің  ағылшын тілін үйретуде тиімді жақтары өте көп, өйткені студенттер өздерін қызықтыратын жобамен жұмыс істейді, әр студенттің сөйлеу, бір-бірін тыңдау, басқа адамдардың пікірін қолдау,ойлау қабілеттері арта түседі.

 

5. Практикалық  жұмыс 

Тақырыбы: Педагогикалық тапсырмалар және оқу жұмыстарының нәтижелері.

Жұмыстың мақсаты: Педагогикалық тапсырмаларды орындауды ұйымдастыру және оқу жұмыстарының нәтижелерін қабылдауды талдау.

Тапсырманы орындау барысында  басшылыққа алынатын схема.

1. Педагогика тапсырмаларды орындауға дайындық: оқу-әдістемелік құралдардың, анықтамалықтардың және сөздіктердің бар болуы.
2. Педагогикалық тапсырманың шетел тілі пән бағдарламасымен сәйкестілігі.
3. Әдістемелік нұсқаулардың мазмұны мен сапасы: педагогикалық тапсырмалардың орындалуы, нақтылығы, шамаға лайықтылығы және бірмәнділігі, мазмұндаудың сәйкестілігі, өзіндік бақылау үшін нұсқаулардың толықтығы мен шамаға лайықтылығы.
4. Оқушылардың практикалық іс-әрекеттерінің мотивация тәсілдері, олардың тиімділігі.
5. Нұсқаулардың мазмұны мен толықтылығы: нұсқаулардың формасы, баяндаудың негізділігі, логикалылығы және бірізділігі; кезеңдерге нұсқауларды бөлу, өзіндік бақылау тәсілдерін көрсету.
6. Оқушылардың практикалық жұмыстар процесі: мақсаттың қойылуы, оқушылардың саналы әрекетінің деңгейі, оқушылардың педагогикалық тапсырманы орындауы, өзіндік бақылауы.
7. Оқушылардың педагогикалық тапсырманы, практикалық жұмысын талдау және бағалау.
8. Сабақтың практикалық бөлімін ұйымдастыру мен өткізуді жетілдіру бойынша нұсқаулар.

 Тақырып: Journey                     Сабақ барысы 

Практикалық жұмыстың тапсырмалары мен сабақ  барысы.

1. Тапсырма. Текстті оқып бас кейіпкер  неге саяхаттауға шыққаны туралы  айтыңыздар?

Read the extract from a book called The Beach by Alex Garland. Why did the author go traveling?

2. Тапсырма  Жұмыс жұппен атқарылады. Сіздер  мына берілген себептермен саяхатқа  шықансыздар ма?

1. to escape boredom

2. to run away from a broken heart

3. to broaden your experience of the world

4. to get suntan

5. to live out your dreams

3. Тапсырма -Listening

Тыңдау.  Конрад саяхаттан келіп досына суреттерін көрсетіп отыр,бірақ ол досына қай  жер екенін айтпай жасырып отыр. Алты суреттен екеуі тыңдау тапсырмада қамтылған.Олар қандай жерлер? Басқа төрт суретке қарап қай жер екенін табыңыздар. Сіздерге дұрыс жауап беруге не көмектесті?

4. Тапсырма.

These are postcards Conrad wrote from places. Complete them with one of the words below. Use each word only once.

 

Сөздерді  қолданып Конрад жазған хаттарды толықтырыңыздар. Fascinating, sandy, peaks, jams, breathtaking, touristy, overlooking, spicy

 

Dear Paul,

 

I’m writing to you from my hotel 1)______ the lake. The view is 2) ________- in the distance. I can see snowy mountain 3) _______ and  down by the hotel pool I can see girl –must go.

Conrad

5. Тапсырма  Оқытушы студенттерге арман саяхаты  туралы жазыңыздар дейді. Жаңа  сабақтын жаңа сөздері мен  сөз тіркестерін қолдану керектігін  айтады. Төмендегі сұрақтар көмек  береді:

1. How would you get around?

2. Who would your ideal partner be?

3. What would you wear?

4. What would you buy?

5. What essential items would you take with you?

6. Who would you send postcard to?

7. What would spoil your perfect weekend?

8. Who would you most like to meet there?

Тақырып “Fit”

Сабақтын басында төмендегі тапсырманы орындау керек өйткені ол студеттерді жаңа тақырыпқа қызықтырады олардың шығармашылығын арттырады.

Teacher: It’s winter now. Imagine that we are outside. We’re happy to go in for sport in winter. Stand up and mind the actions. I’ll show how to do it.

I like skiing.

I like skating.

I like sledging.

Студенттер спорт түрлерін іс қимылмен көрсетеді.

Спорт тақырыбына байланысты «Бинго»  ойынын ұсынуға болады.

Мұғалім алдын ала дайындалған қағаздарды студенттерге таратады.

 Teacher: Look at the blackboard. You can see 3 columns of words on the topic “Sport”. You have to choose 9 words and write them down in your lists of paper. All words are familiar for you and I’ll give you only 3 minutes for this task.

football	golf	skiing
basketball	baseball	ice hockey
big tennis	swimming	running
volleyball	badminton	jumping
table tennis	bobsledding	Skating

Студенттер тоғыз сөзді таңдап алып алдын ала берілген параққа  жазады:

 

Сурет 1

Парақ үлгісі

 

football	baseball	jumping
ice hockey	swimming	golf
big tennis	skating	basketball

 

Мұғалім тақтада жазылған кез келген сөздерді айтады,ал студенттер парақтарымен жұмыс жасайды. Олар естіген сөзді  сызып тастайды.Көп сөз сызған адам бұл ойында ұтады.

Келесі ойын студенттердің қаншалықты ұқыпты екенін көрсетеді.

Мұғалім: Қазір мен сіздерге бірнеше сөз оқимын сонын ішінде спортқа байланысты сөз естігенде шапалақ ұрасыздар.

Мысалы:

In the gym, doctor, red, tree, in an office, a businessman, a runner, a doll, a mother, an engineer, on the playground, in the house, swimmer, skating rink, swimming pool, bread, soup, blue, winter, etc.

Келесі тапсырма студенттердің  пәнге деген қызығушылығын арттырады.

Мұғалім:Pretend that you are at the Olympics and you are a great sportsman. Mime any kind of sport you like and the others will try to understand what kind of sport you are showing to us. (әр студент бір белгілі спорт түрін таңдап оны басқаларға көрсетеді,олар қандай спорт түрі екенін табу керек.

Бұл жаттығу студенттердің ойлау  және жазу қаблеттерін арта түседі.

Writing.

Белгілі газеттің тілшісі бір атақты спортсменнен сұхбат алу үшін бірнеше сұрақтар дайындап қойған болатын,бірақ белгісіз бір адам сұрақтардағы сөздердің орнын ауыстырып жіберген сондықтан біз тілшіге көмек беру керекпіз.

1. With, do, want, play, to, whom, basketball, you? (With whom do you want to play basketball?)
2. Swim, you, pool, do, like, swimming, to, the, in? (Do you like to swim in the swimming pool?)
3. You, ice, play, in, can, hockey, winter? (Can you play ice hockey in winter?)

Сабақтың соңғы сатысы, рефлексия.

Мұғалім студенттердің қаншалықты жаңа тақырыпты, сөздерді түсінгені туралы сұрайды. Неге барлық адамдар спортпен шұғылдану керек? деп сұрайды. Сіздер сабақтың алдында қойған мақсаттарыңызға жетіңіздер ме? Студенттер жеке –жеке өз пікірін айтады. Мұғалім тақтаға талдың суретін іледі, ал студенттер сабақ барысында жасаған жұмысына қарай мына нәрселерді іледі:

1. Егер ол сабақтан көп нәрсе үйрендім өзімде өте жақсы жұмыс істедім десе талға жеміс іледі

2. Сабақ жақсы өтті,бірақ мен белсенді болмадым десе ол гүлді іледі

3. Ал сабақ ұнаған жок дейтін болса студент талға жапырақ іледі.

Мұғалімнің сабақты ұйымдастыруы негізінен оқушылардың сабақта  бар болуымен ғана шектелмейтіні  белгілі. Оқушылардың сабақтағы  ынта-ықыласына, зейініне, т.б., сондай-ақ педагогикалық тапсырмалардың типтік бағдарламаларға сәйкестілігімен, оларды орындаудың нәтижелерінің мақсатқа сәйкестілігімен сабақтың нәтижелілігі анықталады.

Оқытушы  студенттерге сабақтың тақырыбын айтып, кездесетін жаңа сөздерді таныстырып өтеді. Ағылшын тілі мұғалімдерінің пән сабақтарын оқытуға даярлығын  қамтамасыз ету үшін ЖОО мектептегі оқыту үдерісін, оқыту үдерісіне  қажетті мұғалімнің даярлық. Қазіргі  мектеп жағдайына қарай жүргізу  керек. Бұл әдіс, тәсілдер осы біз  берейін деген жаңа педагогикалық  технология элементтерінің ең басты  өзегі болып табылады. Алдынғы  айтылған педагогикалық практика, өзіндік  жұмыс және осы практикалық тәжірибелік  сабақтардың болашақ ағылшын  тілі мұғалімдерін  кәсіби даярлауды  жетілдіре түсетіндігін эксперимент  жүзінде тексеру келесі тармақта көрсетіледі.

Тілдің  даму барысына біздің тілімізге әр түрлі жақтан құйылған шетелдік сөздердің  әсері көп. Соңғы кездерде біздің тілімізде шет тілдік сөздердің, соның ішінде ағылшын тілінен  енген көбеюі еліміздің саяси  өмірі, экономикасы, мәдениеті және қоғамның өркениеті бағыты саласындағы  өзгерістермен байланысты. Бұл бұрын  қалыптасқан сөз құралдарымен қатар  жаңа әдістерді, сөз бет алысының ерекше үлгісін қажет етеді. Шет  тілдік сөздердің кең таралуы  қоғамның барлық салаларын қамтиды. Соның ішінде, әсіресе, қоғамдық-саяси  лексика – үнемі жаңарып, өзгеріп  отыратын лексика. Саяси салада кездесетін (президент, парламент, инаугурация, спикер, фракция, импичмент, департамент, консенсус т.б.), экономика саласында (инвестор, дефолт, брокер, дилер, холдинг, ипотека, банкомат және т.б.), ғылым мен техниканың алдыңғы қатарлы салаларында (компьютер, принтер, файл, драйвер, модем, мониторинг, плейер, пейджер, грант),  мәдениет саласындағы (бестселлер, шоу, триллер, хит, шоу-мен т.б.) сөздер басылым беттерінде жалпы қолданыстағы қалыпты сөздерге айналуда.      Мұның себептерін біз қоғамның барлық салаларында болып жатқан жаңалықтармен байланыстырамыз. Ал бұқаралық ақпарат құралдары оқырмандар мен тыңдаушыларды болып жатқан соңғы оқиғалармен, әр түрлі саладағы жетістіктермен таныстырып отыруды көздейді. Қоғамдық-саяси лексиканың кезеңдік сипаты газет тілін кезеңдерге бөлуге әкеледі. Мысалы,  «инаугурация» сөзі еліміздің президентін сайлаумен байланысты келген болса, «хай тек» қоғамның компьютерлендірілуімен, «роуминг» байланыстың жаңа түрлерінің қажеттілігінен туындаған, өзіміз күнде қолданып жүрген ұялы телефондарға байланысты  ақпарат құралдарында жиі қолданысқа енді.