Жасөспірімдердің қарым-қатынас деңгейін эксперименталды зерттеу

 

      Бұл әдістеме негізінен  қарым-қатынастың маңызды қасиеттерінің 6 деңгейін анықтайды.

1. Өте жоғары қарым-қатынас (0-5 балл)
2. жоғары қарым-қатынас (6-13 балл)
3. қалыпты қарым-қатынас (14-18 балл)
4. жеткілікті қарым-қатынас (19-24 балл)
5. төмен қарым-қатынас (25-29 балл)
6. өте төмен қарым-қатынас (30-32 балл)

     Нº = Құқық бұзушы жасөспірім балалар мен мектеп оқушыларының қарым-қатынас деңгейінде айырмашылық жоқ.

   Н¹ = Құқық бұзушы жасөспірім балар мен мектеп оқушыларының қарым-қатынас деңгейінде айырмашылығы бар.

    Q – Розенбаум критерийі  бойынша таңдау мағынасы.

 

 

 

№	Зерттелуші топ құқық бұзушы жасөспірімдер	№	Бақылаушы топ мектеп оқушылары
1	30
2	28
3	28                                         S1
4	28
5	27
6	27
		1	26
		2	21
		3	21
7	19	4	20
8	18	5	20
9	17	6	20
10	16	7	20
11	14
12	14	8	17
		9	17
		10	17
13	11	11	17
14	10	12	17
15	10
16	9	13	15
17	8	14	15
18	7
		15	13
19	5	16
20	5	17
21	5	18
22	4	19
23	4	20
24	3	21
25	3
		22	8
		23	7                       S²
		24	6
		25	6

 

 

n¹ – зерттелуші топ (яғни  Құқық бұзушы жасөспірімдер)

n² – бақылаушы топ (яғни мектеп  жасындағы жасөспірімдер)

Qэмп =S¹+S²=6+4=10

 бұнда S¹=6, S²=4

  n¹=25, n²=25 болғанда Q критеририясының  мағынасы мына томендегі көрсеткіштерге  тән.

               7(p≤0,05)  

Qkp = {

               9(P≤0,01)

 

Яғни Qэмn≥Qkp болған жағдайда Hº жоққа шығарылады, ал егер  Qэмn< Qkp болған жағдайда  Hº қабылданады.

 

              Р≤0,05                          Р≤0,01                         Qэмn

                    7                             9                                 10

 

 

Qэмn – көрсеткіші бойынша  Hº  жоққа шығарылады.

Qэмn>Qkp(p≤0,01)

 Осы әдістеме бойынша зерттелуші  жасөспірімдерден алынған нәтижелер  бақылаушы жасөспірімдер тобынан алынған нәтижелермен салыстырып, жоғары аталған қарым-қатынас қандай да бір деңгейіне сай келуі және ортақ көрсеткіш анықталады. Алынған мәліметтерді бағалау барысында қарым-қатынас деңгейлерінің пайыздық өлшемі шығарылады.

 

Бұл әдістеме негізінде екі топтан алынған нәтижелер көрсеткіштері біздің көзеген мақсатымызға тұспа тұс келеді. Зерттелуші топтың нәтижелік көрсеткіші жоғары қарым-қатынас деңгейін көрсетті, ал бақылаушы топтың нәтижелік көрсеткіші қалыпты қарым-қатынас деңгейін анықтады. Бұл әдістеме бойынша екі топ, яғни зерттелуші топпен бақылаушы топ айырмашылықтары байқалынды.

     Зерттелінуші топтан 7 жасөспірім өте жоғары және 1 жасөспірім – өте төмен қарым-қатынас  деңгейі анықталынды. Ал бақылаушы  топтан өте жоғары қарым-қатынас деңгейі байқалмайды, тек бір тұйық, яғни төмен қарым-қатынас деңгейін игерген жасөспірім ғана анықталады. Өйткені өарым-қатынасының ішінде жасөспірімдік қарым-қатынас адамзаттық қоғамның өмірлік қажеттіліктерімен бір уақытта жүзеге асырылатын шарт. Сол себепті осы әдістеме көмегімен анықталған зерттелуші және бақылаушы топ қарым-қатынас деңгейі қоғамда жасөспірімдік шақта өзекті проблемалар қатарына жатады.

      2. М. Снайдердің қарым-қатынас  кезіндегі өзін-өзі бақылауды  бағалау әдістемесі бойынша жасөспірімдер мәліметінің ортақ көрсеткіштері.

№	Зерттелуші топ	№	Бақылаушы топ
1	10	1	7
2	2	2	5
3	1	3	8
4	0	4	4
5	3	5	6
6	5	6	5
7	2	7	6
8	2	8	6
9	3	9	6
10	4	10	5
11	4	11	9
12	0	12	4
13	2	13	4
14	1	14	5
15	1	15	3
16	3	16	6
17	2	17	7
18	2	18	4
19	8	19	5
20	1	20	8
21	3	21	5
22	3	22	5
23	4	23	7
24	9	24	4
25	1	25	7
Σ	0-3	Σ	4-6

 

Hº= Құқық бұзушы жасөспірім балалар  мен мектеп оқушыларының нәтижелері  арасында айырмашылық жоқ.

H¹= Құқық бұзушы жасөспірім балалар  мен мектеп оқушыларының нәтижелері арасындағы айырмашылығы бар.

 

 

 

 

М.Снайдердің әдістемесі бойынша

 

№	Зерттелуші топ Құқық бұзушы жасөспірімдер	№	Бақылаушы топ Мектеп оқушылары
		1	9                                     ↨ S²
1	8	2	8
		3	8
2	7	4	7
		5	7
		6	7
		7	7
		8	7
		9	7
3	6	10	6
		11	6
		12	6
		13	6
		14	4
		15	5
4	5	16	5
5	4	17	5
6	4	18	5
7	4	19	5
8	3	20	5
9	3	21	5
10	3	22	4
11	3	23	4
12	3	24	4
13	3	25	3
14	2
15	2
16	2
17	2
18	2
19	1                                      S¹
20	1
21	1
22	1
23	1
24	0
25	0

 

 

Qэмn=S¹+S²=12+1=13

бұнда  S¹+12,  S²=1 Q критериялық мағынасына байланысты

      7(p≤0,05)  

Qkp = {

               9(P≤0,01)

 

Яғни Qэмn≥Qkp болған жағдайда Hº жоққа шығарылады, ал егер  Qэмn< Qkp болған жағдайда  Hº қабылданады.

 

                Р≤0,05                       Р≤0,01                            Qэмn

                    7                              9                                      13

 

 

Qэмn – көрсеткіші бойынша  Hº жоққа шығарылады.

Qэмn>Qkp(p≤0,01)

 

 

 

  Осы әдістеме көмегімен бақылаушы  топ пен зерттелуші топ арасындағы  айырмашылықтар табылды. Бұл әдістеме  арқылы бақылаушы топ пен зерттелуші  топтың қарым-қатынас кезіндегі өзін-өзі бақылау анықталып, пайыздық көрсеткішпен алынды. Зерттелуші топ нәтижелеу барысында қарым-қатынас кезінде өзін-өзі бақылаудың төмен деңгейін көрсетсе, бақылаушы топ орташа өзін-өзі бақылау 20%, жоғары өзін-өзі бақылау -12% жинады. Бақылаушы топ – төмен өзін-өзі бақылау -4%, жоғары өзін-өзі бақылау -36% көрсетті.

   Осы әдістеме негізінде  зерттелуші топ, яяғни құқық бұзушы  жасөспірімдер мен бақылаушы  топ-мектеп оқушыларының қарым-қатынас  процесіндегі өзін-өзі бақылау  деңгейі анықталды. Нәтижесінде құқық бұзушы жасөспірімдер қарым-қатынас кезіндегі өзін-өзі бақылауы төмен көрсеткішті, ал мектеп оқушыларының қарым-қатынас кезіндегі өзін-өзі бақылауы жоғары көрсеткішті берді. Біз осы әдістемені қолдана отырып, жасөспірім қарым-қатынасы кезіндегі өзін-өзі бақылау деңгейін математикалық статистикалық талдау көмегімен анықтай алдық.

  Ең алдымен зерттелуші және  бақылаушы топ нәтижелерінің  ортақ көрсеткіштері табылып, Hº  және H¹ болжамы қойылып оны  дәлелдеу мақсатында Q – Розенбаум  критерийі қолданылды. Мұнда осы екі топ көрсеткіштерінің критериялық және эмперикалық мәні табылады және әр таңдамадағы мәндер өсу ретімен орналастырылып, ең үлкен S¹ және S² мәндері анықталды. Нәтижесінде Qэмn>Qkp(p≤0,01) мәндік деңгейі анықталып, Hº жоққа шығарылды.

      Құқық бұзушы жасөспірімдер  мен мектеп оқушыларының ніьтижелерінің  ортақ көрсеткіші пайыздық есеппен  алынып, диаграммаға түсірілді. Осы  диаграммада негізінде алынған  көрсеткіштер бойынша құқық бұзушы  жасөспірімдердің өзін-өзі бақылаудың  төмен деңгейін 68%; ал мектеп оқушыларының қарым-қатынас кезіндегі өзін-өзі бақылауы орташа деңгейі 64% көрсетті.

 

                  2.3 Зерттеу процедурасының нәтижелерін  талдау

    Осы әлдістемелер нәтижелерінің  көрсеткіштеріне корреляцииялық  талдау жасаймыз. Корреляциялық талдау – егер де нәтижелік белгілердің бір факторға байланысын қарастырсақ, онда жұптық корреляция деп аталады.

     Енді әдістемелер  көмегімен алынған мәндер, яғни  көрсеткіштер арасындағы байланыс  тығыздығын өлшеудің ең қарапайым  әдісі – спирман (rs) әдісі көмегімен есептеп шығарайық. Бұл әдіс, яғни rs әдісі + 1 ден -1 – ге дейін өзгереді.

  Hº-Р.Ф. Ряховскийдің қарым-қатынас  деңгейін анықтау әдістемесімен  М.Снайдердің қарым-қатынас кезіндегі  өзін-өзі бақылау деңгейін бағалау  әдістеме нәтижелерінің көрсеткіші арасында байланыс жоқ. 

  H¹-Р.Ф. Ряховскийдің қарым-қатынас  деңгейін анықтау әдістемесімен  М.Снайдердің қарым-қатынас кезіндегі  өзін-өзі бақылау деңгейін бағалау  әдістеме нәтижелерінің көрсеткіші  арасында байланыс бар.

        Зерттелуші  топ бойынша

№	Ряховский әдістемесі бойынша		№	Снайдер әдістемесі бойынша		d	d²
	Нәтижелер көрсеткіші	Ранг		Нәтижелер көрсеткіші	Ранг
1	0	25	1	8	7	-18	32,4
2	2	8,5	2	17	14	5,5	30,25
3	1	4,5	3	10	9	4,5	20,25
4	0	0	4	5	5	5	25
5	3	12,5	5	9	8	-4,5	20,25
6	5	20	6	20	22	2	4
7	2	8,5	7	7	6	-2,5	6,25
8	2	8,5	8	4	3	-5,5	30,25
9	3	12,5	9	19	16	3,5	12,25
10	4	16	10	27	18	2	4
11	4	16	11	18	15	-1	1
12	0	0	12	3	1	1	1
13	2	12,5	13	28	22	9,5	90,25
14	1	4,5	14	5	5	0,5	0,25
15	1	4,5	15	5	5	0,5	0,25
16	3	12,5	16	14	12	-0,5	0,25
17	2	8,5	17	14	12	3,5	12,25
18	2	8,5	18	16	13	4,5	20,25
19	6	23	19	30	25	2	4
20	1	4,5	20	4	3	-1,5	2,25
21	3	12,5	21	11	10	-2,5	6,25
22	3	12,5	22	27	18	-5,5	30,25
23	4	16	23	10	9	-7	49
24	7	24	24	8	22	-2	4
25	1	4,5	25	3	1	-3,5	12,25
		280			280		710