Оқытатын бағдарлама жасау жабдықтарының көрінісі және оқыту басылымына қойылатын талаптардың қалыптасуы

 

 

 

МАЗМҰНЫ

 

	КІРІСПЕ	5
1	ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ	8
1.1	Оқытатын бағдарлама жасау жабдықтарының көрінісі және оқыту басылымына қойылатын талаптардың қалыптасуы	9
1.1.1	Сызықтық мәтін негізіндегі жүйелер	9
1.1.2	Мультимедиялық оқыту жүйесі	11
1.1.3	Гипермәтін негізіндегі жүйелер	11
1.1.4	Электрондық оқыту басылымын жасау ерекшеліктері	12
2	ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ	13
2.1.1	ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ БАСЫЛЫМЫНЫҢ БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ПЛАТФОРМАСЫ	14
2.1.2	HTML гипермәтін белгісінің тілі	14
2.1.3	MS Notepad (Блокнот)-пен жұмыс жасау	16
2.1.4	Macromedia Flash MX 2004 V 7.0	17
2.1.5	Camtasia Studio 2	17
2.1.6	Auto Play Menu Builder	18
2.1.7	Interwrite Workspace Recorder	19
2.2	ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚЫТУ БАСЫЛЫМЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫ БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ЖАБДЫҚТАУ	20
3	Жобаның ұйымдық–экономикалық қалыптасуы	20
4	Жобаның қауіпсіздігі және экологиялығы	22
	ҚОРЫТЫНДЫ	22
	ӘДЕБИЕТТЕР	24

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

кіріспе

 

Соңғы онжылдықта орта және жоғары мектептерде оқытылатын оқыту материалдарының күрделілігі және көлемінің айтарлықтай ұлғаюы байқалады.  Осымен қатар көптеген оқыту мекемелерінде жоғары дәрежелі оқытушы кадрлар жетіспейді. Оперативті дайындық кезінде, әртүрлі оқыту пособияларын дайындау және тарату кезінде көптеген қиындықтар туындайды. Көрсетілген факторлар түлектерді дайындау сапасында көрінеді. Осыған байланысты оқытудың прогрессивті әдістемелерін пайдалануға көп көңіл бөлінеді, соның ішінде есептеу техникасын пайдалану да көзделген.

Оқытылып жатқан білімді немесе талпынысты беру үшін арналған бағдарламалар электронды кітапша деген атқа ие.

Электронды  кітапша — бұл электронды есептеуіш  машина (ЭЕМ) жадында сақталатын, ақпаратты кескіндейтін арнайы жабдық (монитор) экранында оқылатын және тек қана ЭЕМ көмегімен өңделетін электронды құжат түрінде жүретін кітапша.

Бұл анықтаманы электронды зертханалық тәжірибеге де қолдануға болады, алайда оқыту пособияларына жаттығулар және тапсырмалар жиынтығы, карталар және схемалар жиынтығы, конструкция атласы, хрестоматиялар, оқыту тәжіриебесін жүргізу бойынша нұсқаулар, тәжірибелік, курстық және дипломдық жобалауға нұсқаулар, анықтамалар, энциклопедиялар, тренажерлер және т.б. жатады.

Әдеттегі таспалық кітапша электрондық түрге оның электрондық көшірмесін жасау арқылы оңай ауысады. Мұндай көшірме ЭЕМ жадында сақталынады, оны арнайы компьютерлік бағдарламалар көмегімен өзгертуге болады, оны компьютерлік жүйелер арқылы немесе дискета көмегімен таратуға болады. Мұндай түрде кез-келген таспалық мәтін кескінделеді.

Әрине, кез-келген туындының баспалық басылымы электрондық көшірмесіне қарағанда оқуға ыңғайлы. Дегенмен де электрондық көшірмелердің жақсы жақтарында көрсетуге болады: материалдарды жөндеу оңай орындалады; мәтінді дұрыстау да автаматты процедураларды қолдануға және қажет жерлерді іздеп табуғаболады;  аса мықты жүйелер мәтіннің статикалық және симантикалық өңдеуін жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Есептеу техникасы мүмкіндігінің кеңеюі және өмір сүруі— ақпаратты өңдеу жылдамдығының өсуі, ақпаратты тасымалдаудың жаңа типтерінің пайда болуы және барларының көлемінің ұлғаюы,  монитор экранында динамикалық суреттердің кескінделуі, компьютердің дыбысты шығару мүмкіндігі осының бәрі электрондық мәтіннің үстелдік киноға айналуына әкеп соқты, онда көрермен тек қана қарау тәртібін басқарып қана қоймай, қарау барысында оны өз қалауы бойынша өзгерте отырып маңызды рөлде ойнайды. Қазіргі таңда оқыту жүйелерінің дамуы оқыту жағдайлары мен мақсатына адаптация қасиетін беру бағытында жүруде.

Психологтар шамамен жүз жыл барысында өз ғылыми күштерінің негізгі бөлімін оқу процессін түсінуге жұмсаған. Сонда ең алдымен алынған білімді түсіну мен оны жұмсау жылдамдылығына әсер ететін факторлар зерттелген. Осы талпыныстар нәтижесінде оқыту схемасын құру үшін пайдалануға болатын берік принциптер қатары бекітілген.

Оқыту принциптері автоматтандырылған оқыту жүйесін жасауға тікелей қатысты. Осы принциптердің әр қайсысынқысқаша қарастырайық:

1. Егер оқушы оқылатын пәнге қызығушылық білдірсе, оқыту тез жүреді және терең түсініледі.
2. Оқыту аса тиімді болады, егер білім және таным алу формалары оны «нақты өмір» жағдайында еш қиындықсыз түсінуге болатын болса. Әдетте, бұл  оқушыға сұрақты білуден бұрын оның дұрыс жауабын табу маңыздырақ екенін білдіреді.
3. Оқыту тез жүреді, егер оқушы өзінің жауап нәтижесін тез арада біліп отырса. Егер жауап дұрыс болса, онда оқушы дәл сол уақытта оның дұрыстығын растайтынын білу керек, ал дұрыс болмаса – онда сол туралы сол арада білуі керек. Ең азғантай үзіліс те оқытуды тез тоқтатады.
4. Оқыту тез жүреді, егер пән бойынша бағдарлама материалдың реттік қиындау принципімен жасалған болса. Сабақты оқушының білімі мен танымы жеткілікті  өте қарапайым тапсырмалардан бастау қажет. Материалдың қиындық деңгейі тұрақты жоғарлап тұруы қажет. Бұл қажетті білімі ен тәжірибиелік дәрежесіне жеткенше жалғасады.
5. Өз жұмысының нәтижесін білу келесі тапсырманың орындалуына септегін тигізеді. Оқушы жеңуге тиісті қиындықтар оның алдынан бірінен соң бірі ретімен шығып тұруы керек, ал оларды жеңе білуі оның беделділігін арттырады.
6. Оқыту процесі өз алдына жеке болғандықтан, әрбір оқушы бағдарламаны  өзінің жеке ерекшеліктеріне сай өтуді ұйымдастыру керек. Осы себептерге байланысты кейбір оқушылар материалды басқаларынан тез қабылдайды, сондықтан олардың бір топта оқытылуы қиынға түседі.

Осы қиыншылықтардың көпшілігінің шешімі оқыту бағдарламасының қолданылуымен мүмкін.

Бұл жүйелер оқытушы орындай алмайтын функциялардан босату мақсатында педагогтардың еңбегін жеңілдету үшін ойластырылған, ал негізінде пәннің бүкіл курс барысында, әрбір этапында материалды  қамтығаннан кейін нәтижені бақылау үшін. Сонда оқытушының тек қана адам-оқытушының қолынан келетін және оны ешқандай машинамен ауыстыра алмайтын тапсырмаларды орындау мүмкіндігі көбейеді.

Жоғарыда келтірілген көптеген оқыту принциптарын жүзеге асыру үшін электронды оқыту жүйесінде оқу материалының нақты құрылымын  құру қажет. Қазіргі таңда бар жүйелердің көпшілігі оқу материалының ондай құрылым мүмкіндігімен қамтамасыз етпейді. Құрылысы жағынан оқушы үшін берілетін материалдар ретінің дұрыстығын оңай анықтауға және енгізілген анықтамалардың корректілігін тексеруге болады. Мұндай құрылымның болуы пайдаланушының білім деңгейіне тәуелді түрде оқытудың дұрыс жолын көрсетуге және алынған білімді бақылауға, оқу процесі жоспарының өзгеруі бойынша сілтемелер жасақтауға болатын интеллектуалды оқыту жүйесін жасау

үшін жіберу нүктесі ретінде қызмет етеді. Осының бәрі тұтастай алғанда оқыту циклын өркендетуге және оқуға қажет уақыттық шығындарды азайтуға мүмкіндік береді.

Жоғарыда келтірілгеннен электрондық зертханалық тәжірибе жасау облысында білім беру жүйесінде жетіспейтін оқыту пособияларын жасау белсенділігі анық көрінеді.

Осыған дейін аталған мүмкіндіктер электрондық зертханалық тәжірибе құрылымын өңдеу мен қалыптастыру жүйесін жасақтау үшін негіз болды.

Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты пайдаланушыны берілген пән бойынша мемлекеттік тілінде тек қана теориялық негіздермен таныстырып қана қоймай, жаттығулар орындап, қойылған сұрақтарға жауап беріп  және пәннің берілген курсы бойынша тесттен өтіп, білім деңгейін тексеріп көру мүмкіндігін туғызатын  «Алгоритм тілдерде бағдарламалау» пәні бойынша электрондық зертханалық тәжірибе жасау. 

Берілген жұмыс жаңалығы: ВТиПО мамандығы үшін әлі ешқандай электрондық зертханалық тәжірибе жасалмаған. Электрондық зертханалық тәжірибе ауқымды жүйеде пайдалану мүмкіндігі оны аса көп пайдаланушының қолдануына мүмкіндік береді және дистанционды білім беру жүйесі үшін технологиялық негіз ретінде қызмет етеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 Теориялық бөлім

1.1. ОҚЫТАТЫН БАҒДАРЛАМА  ЖАСАУ ЖАБДЫҚТАРЫНЫҢ КӨРІНІСІ  ЖӘНЕ ОҚЫТУ БАСЫЛЫМЫНА ҚОЙЫЛАТЫН  ТАЛАПТАРДЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ

 

Қазіргі уақытта магнитті ақпарат тасушыларда электронды оқыту жүйесінің барынша көп саны және оларды жасау жабдықтары жасалған. Оқыту материялдарының ұсынылу түрі бойынша оларды үш негізгі түрге бөліп қарастыруға болады – жай түрде, мультимедиялық және гипермәтіндік құжат түрінде.

 

1. Сызықтық мәтін негізіндегі жүйелер

 

 

Қарапайым құжат түрінде, яғни сызықтық мәтін түрінде материалды айтқанда кейбір мәтіндік тақырыптарды және беттерді, сонымен бірге кейбір суреттерді қамтитын материалды елестетуге болады. Берілген мәтінмен білім алушыны таныстыру алдын-ала анықталған жағдайда, яғни ол өзгертуге болмайтындай етіп жүргізіледі. Өте жақсы жағдайда нақты жүйе кейін адымдап қайта оралады немесе оқуды ең басынан бастауды адымдайды.

Берілген нақты ұйымдастырылған жүйе әдетте қандай да тесттік бағдарламамен өлшенбейді, ал егер ондай болса, онда барлығы неге қабілетті, бұл- білім алушыға оқыған материал бойынша баға қою болып табылады, оқып үйренген емес, оқып берген еңбегі үшін қою.

Жоғарыда көрсеткендей нақты типтің жүйелері қаншама оқу тапсырмаларының реализациясы үшін аз сәйкес келеді.

 

2. Мультимедиялық оқыту жүйесі

 

 

Мультимедиялы оқу жүйелері оқу материалының демонстрациясы мен теорияны біріктіруге рұқсат етеді. Сонымен қатар компьютерлік имитатор түріндегі практикалық сабақтарды, тестілеу жүйесін және барлық интерактивті компьютерлік оқулықтағы қосымша материалдарды біріктіруге рұқсат етеді. Мультимедиялы оқулық тек қана оқытушыны әрбір күндік функциядан тасымалдайды, ол сонымен қатар білім алушының пәнге деген қызығушылығын маңызды жоғарылытады және білімді жетілдіруді қамтамасыз етеді. Бірақ мультимедиялы жүйелер аппаратты қолдауды талап етеді. Жадында үлкен көлемді алып отырады, оларды қолданудың аймағын шектейді. 

 

3. Гипермәтін негізіндегі жүйелер

 

 

Оқу жүйесінің үшінші түрі болып оқудың гипертекстік жүйесі табылады.

Гипертекст ішіне басқа мәліметтерге сілтеу енгізілген өзге түсті мәтіннен немесе суреттен тұрады. Мәліметтер ішіндегі парақтарда гипертекстік немесе жай, қарапайым сілтеулер асты сызылған сөздер арқылы немесе белгіленген сурет көмегімен іске қосылады. Сол сөзді немесе суретті тышқанмен шерткенде  сонымен тығыз байланысты құжат пайда болады. Ол құжаттар мәліметтер ішіндегі басқа парақтарда орналасып бейнежазба, сурет немесе жазылған дыбыс күйінде болуы мүмкін.

Кейбір гипертекстік жүйелерді жасау құралдарын қарастырамыз.

 

1.1.4 ОЖ Windows анықтамалық жүйесі

 

 

Тәсілдердің біреуі Windows анықтама жүйесі негізінде берілген құрылымды жасағанда құрылады. Бұл тәсіл бірнеше плюстерді қамтиды, оның бастысы- реализденген навигационды жүйе, яғни ол кілттік сөз бойынша іздеу жүйесін, глоссаридың автоматты шығарылуын және печаттауда құжаттарды шығару мүмкіндігін көрсетеді. Анықтама жүйесінің файлдары графика және анимация сияқты форматталған мәтін түрінде құрылуы мүмкін. Мұндай файлдардың құрылуы арнайы бағдарламалық қамсыздандыруды талап етеді, оның көмегімен компиляция процесі жүргізіледі, анықтама файлдарының өзі өзгермейді,ол үшін компилятор қажет етіледі. Анықтама файлдары бағдарламалық элементтерді қамти алмайды, анықтама жүйелері де оны жасау үшін қандай да бір ішкі тілді қамтымайды. Бірақ оның орнын бір құрал алмастырады, оның көмегімен біз локальды компьютердің жесткий дискісінде болатын орындалған файлдарды жібереміз.