Оқытатын бағдарлама жасау жабдықтарының көрінісі және оқыту басылымына қойылатын талаптардың қалыптасуы

Барлық түрлердің тізімдерінің дәл түрі бетті қарауға қолданылатын браузермен анықталады.

-      Bulleted List (Маркілі тізім). Мұндай тізімнің элементтері маркерлермен жабдықталған. Маркілі тізімдер әдетте белгілі реттіліксіз логикалық байланыстырылған ақпараттар бірлігін санауға қолданады.

-       Direktory List (Нұсқағыш). Маркілі тізімнің басқа пішіні. Кейбір браузерлер қарапайым нөмірлермен тізімнен  басқаша интерпретациялайды, бұл әдетте тізім бөлімдерді өте қысқа болғанда қолданады.

-      Menu List (Меню). Көптеген браузерлрмен қолданатын маркілі тізімнің бір түрі.

-      Numbered List (Нөмірленген тізім). Бұл тізім реттелген бөлімдердің жүйелілігін білдіреді. Әдетте ол 1- ден басталатын санмен нөмірленеді. Нөмірлерін тізімдер іс- әрекеттердің жүйелілігін жазу үшін тамаша құрал болып табылады.  

          Тізімді жасау. 

1. Редактордағы бетті ашып, тізімнің басы орналасу керек жерге меңзерді қойыңыз. Оны абзацтың басына, ортасына, соңына қоюға болады. Меңзер тұрған жолда қандай да бір мәтін болса, Front Page  бұл абзацты тізімнің бірінші бөлімі етеді. Егер жаңа тізім бастау керек болса, меңзерді бос жолға қою керек.

2. Ашылған стильдер тізімінен Numbered List  операцияны таңдаңыз. Front Page жаңа тізімдегі бірінші жолда 1 нөмермен белгілейді, ол тізімнің бірінші бөліміндегі мәтінді теру үшін.

3. Бірінші бөлімді енгізе отырып,  <Enter> пернесін басыңыз. Редактор жаңа

жолда келесі нөмірді қояды, одан кейін мәтіннің келесі бөлігін енгізуге болады.

4. Тізімді енгізуді аяқталғанда <Ctrl>+<Enter> батырмасының комбинациясын басыңыз. Front Page редакторы тізім астынан жаңа жол бастап, оның басына меңзерді қояды.

Сіз мәтіннің барлық элементтерін ерекше белгімен, Format менюінен  Bullets   and Numbering  (маркерлер және нөмірлеу) ұстанымын таңдаңыз. Маркілеу мен нөмірлеудің баптау сұхбаттық терезесін көресіз.

Bullets   and Numbering сұхбаттық терезесінің үш қосымша беті бар.

Бірінші: қосымша беттің көмегімен маркер түрін анықтай аласыз. Front Page осы бетке қолданатын декорацияға жататын маркировканы қолдануға ұсынады. Бірақ сіз басқа бейнелеуді де қолдана аласыз, ол үшін Browse батырмасының көмегімен оны көрсетесіз. Тізім көз тартарлық болып көріну үшін маркер кішкентай өлшемді болуы керек. Басқа екі қосымша бет- Plain Bullters (Қарапайым маркерлер) және Numbers (нөмірлеу) маркерлерді қаріптік символдар мен нөмірлеу түрінде қолдануға мүмкіндік береді. Алдын ала қарау сұлбасын қолдана отырып тізімнің сыртқы түрін бағалай аласыз. Егер сіз мәтінді нөмірленген тізімге айналдырғыңыз келсе, сізге Numbers қосымша бетіндегі опциялар көмектеседі. Егер тізім бірден де емес,  “а” әрпінен де  басталмаса, әуелі “нөмірлеу” позициясындағы бір стильді белгілеп, Start At (- дан бастау) мәтіндік өрісінен нөмірлеуді бастайтын нөмірді енгізіп, ОК батырмасын басыңыз. 

Бүкіл тізімнің стилін өзгерту. 

Тізімнің стилін өзгерту үшін мәндердә тізім шеңберіне қойып, тышқанның оң жақ пернесін басыңыз. Сосын List Progecties (Тізім қасиеттері) ұстанымын таңдаңыз, контексті менюден. List Progecties сұхбаттық терезесін көресіз, ол  Bullets   and Numbering сұхбаттық терезесіне ұқсас, онда тек  Other (Басқалары) қосымша беті бар. Одан сіз кескіндемелік бейнелеу, тізім- меню, тізім- нұсқағыш (8- сурет) көмегімен тізімді маркілеу сияқты мүмкіндіктерді таңдай аласыз. Стильді таңдап, ОК батырмасын басыңыз, сонда Front Page тізімге көрсетілген стильді қолданасыз.

Көледенең сызық қою.

Көлденең сызық қойғыңыз келген жерге меңзегішті қойып, Insert менюінен Horizontal Line (Көлденең сызық) ұстанымын таңдаңыз. Пайда болған сызық Редактордың көмегімен жасалған көлденең сызық сияқты әсемдеу параметрлерін қолданады. Сызықтар кез – келген өлшемді және пішінді бетте қолданылады. Сондай- ақ көлденең сызықтар кестенің ұясының ішін бұзып, осы ұяның пішініне сәйкес келеді. 

Көлденең сызықтарды қалыптастыру. 

Жасалған  сызықты өзгерту үшін тышқанның оң жақ батырмасын басып, контекстік менюден Horizontal Line Progecties бөлімін осы аттас сұхбаттық терезеде ашылады. Width (Ұзындық) секциясында браузердегі терезе енінен пиксельмен және пайызбен сызық ұзындығын енгізіңіз. Сосын Weidht (Биіктік) секциясында сызық қалыңдығын енгізіңіз. Aligment (Сөндіргіш) секциясында ауыстырып, қосқышты сәйкесінше Left, Right және Center қалпына қоя отырып, сызықты солға, оңға және ортаға қоя аласыз. Color (Түс) ашылған тізімінен сызыққа сәйкес түс таңдай аласыз. Егер түс мәні Default ретінде берілсе, осы сызыққа көлеңкелеуді қолдану керек не екендігін көрсете аласыз. Ол үшін Solid Line (Тұтас сызық) жалаушасын қондырасыз. Егер жалауша қондырылса, белгіленген түске сызық болады, егер сызық көлеңкеленсе, түс бет түсімен көлеңкеленеді. 

Декорация қолдану. 

Декорация- Web- бетшелерге кәсіби берудің қарапайым әдісі. Сіз декорацияны бүкіл сайтқа қалай қолдануды білесіз, сондықтан декорацияның жекелеген бетке қолданылуын қарастырамыз. Мысалы, сіз Жолсерікке болғанда сізге ұсынған декорацияны таңдаңыз. Бірақ Редакторда бетті аша отырып, сіз қандай да бір нақты бетте бұл бейнелеудің басқа құрастырушымен қарама- қарсы екенін байқадыңыз. Сол кезде сіз декорацияның басқа элементтерін бұзбастан өзгерте аласыз.

Format менюінен Theme (Декорация) бөлімін  таңдадыңыз. Сонда Choose Theme (Декорацияны  таңдау) терезесі ашылады. Бұл терезе  жолсеріктегі осы аттас тереземен  бірдей әрекет жасайды. Терезе осы сайтқа қолданылатын сәйкес келетін декорацияны таңдау мүмкіндігін береді. 

Алдын – ала қарау үшін миниатюрлар.

Беттің кескіндемелік бейнелеулердің (үлкен өлшемді) бар болуы әдетте сіздің бетіңізге барушыларды аса қуанта қоймайды. Auto Thumbnails (Миниатюр генерациясы) командасын қолданып,  FrontPage- ді автоматтық түрде кішірейтілген бейнелеу көшірмесін жасап, оны бетке орналастыруға мәжбүрлей аласыз.  Осы көшірмемен гиперсілтеме қоя аласыз. Осылайша біреу сіздің бетіңізге кіргенде, байланыс каналымен тез берілетін бейнелеудің кішірейтілген көшірмелерін көреді де, осы картиналардың қайсысын түпнұсқасында көргісі келетінін шешеді.

Алдын- ала қарауға миниатюра жасау үшін кішірейтілген нұсқасын жасағыңыз келген картинаны ерекше белгілеп, Auto Thumbnails бөлімін Tools (Аспаптар) менюінен таңдаңыз немесе <Ctrl>+<T> пернелердің комбинациясын басыңыз.  FrontPage автоматты түрде осы бейнелеудің кішірейтілген комбинациясын жасайды да. Оны бетке орналастырады. Осыдан түпнұсқалы гиперсілтеме жасалады. Кішірейтілген бейнелеуді нақты баптауды Options сұхбаттық терезесінде беруге болады. Сіз миниатюра жасауға нұсқау берген бойда кішірейтілген бейнелеу компьютердің жадында шешсеңіз, миниатюраны сақтау да ұсынылады. 

Сілтемелер. 

Сілтеме (гиперсілтеме)- екі нүкте арасындағы қосылыс. Сайтқа барушылар сілтемені басып, URL (Uniform Resource Locator) түріндегі арналған орнына “секіріп” барады. Сілтемелер мәтінге, бейнелеуге тағы басқа файлдарға жасалады. Мысалы, сіз Microsoft Word құжатын Excel файлына сілтемені қондыра аласыз. Осындай сілтемені басқанда Excel бағдарламасы қосылады және сілтеме жасалған файлды ашады. FrontPage- ді қолданып, HTML – бетшелер мен Office файлдарын өзара байланыстыра аласыз. 

Сілтемелер жасау. 

Сілтеме жасау үшін мәтіннің немесе бейнелердің учаскесін ерекше белгілейсіз, <Ctrl>+<K>  пернесінің комбинациясын басыңыз немесе Hyperlink (Гиперсілтеме) бөлімін таңдаңыз. Create Hyperlink сұхбаттық терезесін көресіз. Әртүрлі нысандарға сілтеме жасай аламыз: FrontPage Жолсерігіндегі бетке,

 

 

кез- келген URL- ге  Web- браузеріңізді қолданып, сіздің компьютердегі кез- келген файлға, e-mail кез- келген мекен – жайға. Сонымен бірге сіз жаңа бет жасап, оған сілтеме жасай аласыз. Ауысу мақсатының белгілі белгілер немесе фрейм болып табылатынын көрсете аласыз. Төменде гиперсілтеменің жасалуының кейбір тәсілдері келтірілген:

-      Жолсерікте ашық тұрған сайт бетіне сілтеме FrontPage жолсерігінде қандай да бір сайт тұрса, сұхбаттық терезеде осы сайттың барлық беттің тізбегін көресіз. Олардың кез – келгеніне сілтеме жасай аласыз.

-      URL- ге сілтеме. Мәтін өрісінде беттің (URL) дәл мекен- жайын енгізе аласыз немесе  Use your Web Browser to select a page (Браузер көмегімен бетті көрсету) батырмасын баса аласыз. Осы батырманы басқанда сіздің компьютерде қондырылған  Web- браузер болады. Internet- тен қажетті бетті тапсаңыз, оның мекен- жайы автоматты түрде Create Hyperlink сұхбаттық терезесіндегі  URL мәтін өрісіне орналасады.

-      Жергілікті файлдарға сілтеме. Егер сіз компьютерде орналасқан файлға гиперсілтеме жасағыңыз келсе, Make a hyperlink to a file on your computer (компьютердегі файлға сілтеме жасау) батырмасын басыңыз. Ашылған select file (файлды таңдау) сұхбаттық терезесінде керекті файлды көрсете аласыз.

-      e-mail мекен- жайына сілтеме. Егер сіз сайтыңызға келушіге нақты бір мекен- жай бойынша хат жолдауына мүмкіндік беретін сілтеме жасағыңыз келсе, Make a hyperlink that sends  E-mail (Электрондық пошта бойынша хат жолдауға сілтеме жасау) батырмасын қолдануға болады. Create E-mail Hyperlink (Пошта сілтемесін жасау) сұхбаттық терезесі ашылады. Бұл сілтеме жұмыс жасау үшін мәтіндік өріске хат алушының мекен- жайын енгізу жеткілікті.

-   Жаңа бетке сілтеме. Бұл әлі жасалмаған бетке сілтеме жасауға мүмкіндік береді. Create a page and link to the new page (Жаңа бет жасап, сілтеме қондыру) батырмасын басқанда New (Жаңа бет) сұхбаттық терезесі ашылады. 

Автоматты түрде жасалатын сілтемелер.  

Танымал Internet хаттамалары белгіленетін символдың кейбір жүйелілігін автоматты түрде FrontPage мекен – жай бөлігі ретінде таниды, мәтінде терілген мұндай символдың жүйелілігіне сіздің қатысуыңызсыз сілтеме жасалады.

Кестелерді құру. 

Кестелер қазіргі кезде Web- бетшелердегі материалдарды ыңғайлы ұйымдастыру  құралдарының бірі болып табылады, ол барлық Web – дизайнерлермен қолданылады. Көп жағдайда кестелер мәтінді қалыптастыру  міндетін және кескіндемелік бейнелерді орналастыруды жеңілдетеді; сондай- ақ  кестенің арқасында әртүрлі браузерлермен сіздің беттеріңізді бір текті етуге болады.

Егер сіз Редакторда Word құжатын ашсаңыз ондағы кестелер HTML пішінге өзгертеді және олармен Редакторда операциялар жасауға болады.  FrontPage кестелері өзінің құрылысы бойынша Word кестелеріне ұқсас, оларды басқару Word – тағыдай өтеді. Мәтіннен, кескіндемеден, фондық бейнелеулерден, пішіндермен, FrontPage құрауыштарынан және кестеден тұратын ұяшықтардан тұрады. Дайын кестенің ұяшықтарының өлшемін өзгерткіңіз келсе, оны Редакторда еш проблемасыз жасай аласыз. Кесте жасай отырып, ұяшықтардың ені мен биіктігі туралы ойламауыңызға да болады, оны кестелер панелінің аспаптарын қолданып,

бетке салу (Table Toolbar) немесе Table менюінің көмегімен қою. Егер сіз екі әдістің қайсысын қолдануды білмесеңіз, екеуін бірдеі қолдана беруіңізге болады. Table менюінен кестені қойып, оған кестелер панелінің аспаптарымен жол қоса аласыз. 

Кестелер панелінің аспаптары. 

FrontPage- де кесте жасау Microsoft Word- тағыдай  жүзеге асады, яғни кестелер панелінің  аспаптар көмегімен. Кестелер көмегімен  панелін экранға көрсету үшін View  менюінен Table Toolbar және Draw Table опциясын Table менюінен таңдаңыз.

Осы панель көмегімен беттің өзіне кесте салып, кейін қажетінше олардың параметрін өзгерте аласыз. Кестелер панелінде әуелі Draw Table (Кесте салу) батырмасы орналасқан; содан кейін кесте салуды бастайсыз.

1.  Table менюінен  Draw Table опциясын таңдаңыз немесе Draw Table батырмасын кестелер панелінен басыңыз; бұл кезде тышқан меңзері қарындашқа ауысады.

2.   Кестені бастайтын жеріңізге меңзерді апарыңызда тышқан батырмасын басып, меңзерді төменге және оңға тартыңыз. Беттің қамтылған кеңістігінде автоматты түрде кесте жасалады, оның параметрін өз еркіңізше өзгерте аласыз. Алынатын кестенің үлкендігін білдіру үшін Редактор үзік сызықтармен оның сыртқы контурын көрсетеді.

Сонымен сіз бір ұяшықтан, бір бағаннан және бір жолдан тұратын кесте салдыңыз.

Егер алынған нәтижеге қанағаттанбасаңыз, сіз кестені қайта салмай – ақ, оның өлшемін өзгерте аласыз. Меңзерді кестенің шекарасына қойыңыз, меңзер екң жақты нұсқаға ауысады. Тышқан батырмасын басып, меңзерді керекті жаққа әкеліңіз: кестенің енін өзгерту үшін – оң шекарасын, биіктігін өзгертуге төменгі шекарасын  тартыңыз. Шекраны таси отырып, <Shift> батырмасын басып отырсаңыз жіберілместен, осы бағыттағы барлық қашықтар өз енін сақтайды.

Кестелер панелінің қалған батырмалары.

Кестелер панелінің қалған батырмалары келесі мүмкіндіктерді береді:

-      Delete Cells (Ұяшықтарды алып тастау). Керек емес бағандар мен жолдарды белгілеп, Delete Cells батырмасын басып алып тастайсыз.

-      Merge Cells (Ұяшықтарды біріктіру) бірнеше көршілес ұяшықтарды біріктіру үшін оларды белгілеп, кестелер панеліндегі  Merge Cells  батырмасын басыңыз.

-      Split Cells (Ұяшықты бөлу) белгілі бір ұяшықты бөлу үшін  оны таңдап, кестелер панеліндегі Split Cells батырмасын басыңыз. Split Cells сызба нұсқасы терезесі ашылады.

-      Align Top (Жоғарғы қыстыру),  Center Vertically (Тігінен ортаға қою),   Align Bottom (Төменге қыстыру). Бұл батырмалар сәйкесінше мәтіннің кесте ұяшығында орналасуына әсер етеді.

 

 

 

-      Distribute Rows Evenly (Жолдарды бір қалыпты тарату), Distribute Columns Evenly (Бағандарды бір қалыпты тарату). Егер сіз қатар тұрған бағандар мен жолдар бір өлшемді болсын десеңіз осы батырманың біреуін қолданыңыз.

-      Background Color (Фон түсі). Егер сір немесе бірнеше ұяшықты немесе кестені  түрлі түсті қылғыңыз келсе,  қажетті аймақты таңдап, Background  Color батырмасын басыңыз.  Color (Түс таңдау) сұхбаттық терезесі ашылады. Одан ұнаған түсіңізді таңдап, OK батырмасын таңдаңыз. 

              Кестені қою.           

FrontPage менюінің командасының көмегімен  кестені қою процесі былай  жүреді: