Азаматтық құқықтық реттеудің пәні және әдістемесі

2009.12.02. № 133-IV ҚР Заңымен бап 2-1-тармақпен толықтырылды

2-1. Ислам банкінің банк қызметін жүзеге асыруы кезінде оның тауарларды сатып алу-сату ерекшеліктері Қазақстан Республикасының банк қызметін реттейтін заңнамалық актілерінде белгіленеді.

3. Осы Кодексте  немесе өзге де заң актiлерiнде  көзделген жағдайларда тауарлардың  жекелеген түрлерiн сатып алу-сату  ерекшелiктерi заң актiлерiнде және  өзге де нормативтiк құқықтық  актiлерде белгiленедi.

4. Осы параграфта  көзделген ережелер, егер бұл  құқықтардың мазмұнынан немесе  сипатынан өзгеше туындамаса, мүлiктiк  құқықтарды сатуға қолданылады.

5. Сатып алу-сату  шарттарының жекелеген түрлерiне (бөлшек саудамен сатып алу-сату, тауарлар жеткiзiлiмi, энергиямен  жабдықтау, контрактация, кәсiпорынды  сату), егер осы Кодекстiң ережелерiнде  бұл түрлердiң шарттары туралы  өзгеше көзделмесе, осы параграфта  көзделген ережелер қолданылады.  

 

407-бап. Тауар туралы шарттың талабы

1. Осы Кодекстiң 116-бабындағы ережелердi сақтай отырып, кез келген зат шарт бойынша сатып алу-сату тауары бола алады.

2. Шарт жасасқан  кезде сатушының қолында бар  тауарды, сондай-ақ заң актiлерiнде  өзгеше белгiленбесе немесе тауардың  сипатынан өзге жағдай туындамаса, сатып алушының болашақта шығаратын  немесе сатып алатын тауарын  сатып алу-сатуға шарт жасалуы  мүмкiн.

3. Егер шарт  тауарлардың атауын және санын  айқындауға мүмкiндiк берсе, тауар  туралы талап (елеулi талаптар) келiсiлген  деп есептеледi. 

 Сатып  алу сату пәнінің үшінші тұлға  құқығынан тыс болуы. Эвикция.

 

2)Сатып алу сату шартында сатып алушыда меншік құқығының пайда болу сәті, мүіктік кездейсоқ жойылу қаупі.

Бөлшектеп сатып алу сату шартының сипаттамасы. 445-бап. Бөлшектеп сатып алу-сату шарты

Тауар сату жөніндегі кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын сатушы бөлшектеп сатып алу-сату шарты бойынша сатып алушыға кәсiпкерлiк қызметке байланысты емес, әдетте жеке өзiне, отбасында, үйiнде немесе өзге де пайдалануға арналған тауарларды беруге мiндеттенедi.

Бөлшектеп сатып алу-сату шарты жария болып табылады (осы Кодекстiң 387-бабы).

3)Бөлшектеп сатып алу сату шартында тұтынушылардың құқықтық жағдайын сипаттаңыз.

 Сапасыз  тауар берілгенде тұтынушының  құқықтарын атаңыз.

Тауар жеткізілімі шартының сипаттамасы, ерекшеліктері. 458-бап. Тауар жеткiзiлiмiнiң шарты

Кәсiпкер болып табылатын сатушы (тауар берушi) сатып алушыға өзі өндіретін немесе сатып алатын тауарларды кәсіпкерлік қызметке немесе жеке өзіне, отбасына, үй ішіне және сол сияқты өзге де пайдалануға байланысты емес өзге мақсаттарға пайдалану үшін келісілген мерзімде немесе мерзімдерде беруге міндеттенеді.

459-бап. Тауар жеткiзiлiмi шартын жасасу кезiндегi келiспеушiлiктердi реттеу

1. Тауар жеткiзілiмi шартын жасасу кезiнде тараптар  арасында шарттың жекелеген талаптары  бойынша келіспеушіліктер пайда  болған жағдайда шарт жасасуды  ұсынған және басқа тараптан  осы талаптарды келісу туралы  ұсыныс алған тарап осы ұсынысты  алған күннен бастап отыз күн iшiнде, егер өзге мерзiм тараптармен  келiсiлмеген болса, шарттың тиiстi талаптарын келiсу жөнiнде шаралар  қолдануға не басқа тарапты  оны жасасудан бас тарту туралы  жазбаша түрде хабарландыруға  тиiс.

2. Шарттың  тиiстi талаптары бойынша ұсыныс  алған, бiрақ тауар беру шартының  талаптардың келiсу жөнiнде шара  қолданбаған және осы баптың 1-тармағында  көзделген мерзiмде шарт жасасудан  бас тарту туралы екінші тарапқа  хабарламаған тарап шарт талаптарын  келісуден жалтару туғызған залалдарды  өтеуге міндетті.

 

4)Тауар биржасында сатып алу сатудың ерекшеліктері.

Қозғалмайтын мүлікті сатып алу сатудың ерекшелігі.

Контрактация шарты туралы жалпы мағлұмат.

Энергиямен жабдықтау шартының ерекшелігі. 482-бап. Энергиямен жабдықтау шарты

1. Энергиямен  жабдықтау шарты бойынша энергиямен  жабдықтаушы ұйым абонентте (тұтынушыға) жалғанған желi арқылы энергия  беруге мiндеттенедi, ал абонент  алынған энергия үшiн ақы төлеуге, сондай-ақ оны тұтынудың шартта  көзделген режимiн сақтауға, өзiнiң  қарауындағы энергетика желiлерiн  пайдалану қауіпсіздігін және  энергияны тұтынуға байланысты  пайдаланылатын аспаптар мен  жабдықтардың ақаусыздығын қамтамасыз  етуге мiндеттенедi.

2. Энергиямен  жабдықтау шарты жария болып  табылады (осы Кодекстiң 387-бабы).

3. Тараптар  үшiн мiндеттi болып табылатын  энергиямен жабдықтау шартының  талаптары осы Кодекске және  басқа да заң актiлерiне сәйкес  белгiленедi.

 

 

5)Жекешелендіру түсінігі, субъектілері, объектілері.

Жекешелендіру түрлері, жекешелендіру шартын жарамсыз деп тануды түсіндір.

Мемлекеттік сатып алу саласындағы шарттар. Айырбас шарты. Рента шарты.

 

6)Сыйға тарту шарты. Мүлікті пайдалану мен иеленуге беру жөніндегі міндеттемелердің сипаттамасы. Жалдау шартының сипаттамасы. Жалдау шартын мерзімінен бұрын бұзу.

7)Жалданған мүлікті жақсарту мен жөндеу. Прокат шарты. Прокат шартының жалдау шарттарындағы орны. 

8)Лизинг шарты және жасалу әдісі. Лизингтік қатынасты құқықтық талдаңыз. Лизинг шартының түрлері және олар туралы пікірталастар.

9)Мүлікті тегін пайдалану. ҚР тұрғын үй заңдарының сипатамасы.Жеке тұрғын үй қорынан үйді жалдау. Мемлекеттік тұрғын үй қорынан үйді жалдау.

10)Мердігерлік шартына сипаттама. Мердігерлік шарт түрлері және олардың арақатынасы. Мердігерлік шартының мазмұны. Мердігерлік шарты және өтемелі қызмет кқрсету шартын салыстыр.

11)Құрылыс мердігерлігі шартының ерекшеліктері. Тұрмыстық мердігерлік шартының ерекшеліктері.

12) Ғылыми-зерттеу, тәжірибе-конструкторлық және технологиялық жұмыстарға мердігерліктің ерекшеліктері

13)Өтемелі қызмет көрсету шарты және оның АҚ ерекше бөлімдегі орны. Тасымалдау шартына сипаттама, тасымалдау түрлері.

1. Әуе тасымалының ерекшеліктері. Жолаушының әуе тасымалы шартын біржақты бұзуы, әуемен тасымалдаушының жолаушының өмірі мен денсаулығына келтірген зияны үшін жауапкершілігі.
2. Әуе тасымалдаушысының мүліктік зиян үшін жауапкершілігі
3. Теміржол тасымалының ерекшелігі. Темір жол тасымалдауы шартының түрлері.
4. Сақтандыру туралы жалпы сипаттама оның субъектілері. Сақтандыру шарты түсінігі, мазмұны, жасау тәртібі.
5. Сақтандырушының сақтандыру төлемін төлеуден бас тарту негіздері. Сақтандыру қатынасының ерекше тәсілдері.
6. Міндетті саұтандыруды түсіндір. Өмірді сақтандыру шартының ерекшелігі және мазмұны. ҚР банктік қызмет шартын түсіндір.
7. Заем шартының түсінігі мен түрлері. Заем шарты мен кредит шартын салыстыр және арақатынасы.
8. Банктің тарап болуы арқылы жасалатын шарттар. Банктік салым шарты және оның түрлері және мазмұны. Бантік есеп шот шартын түсіндір.
9. Факторинг шарты мен Цессияның арақатынасы. Факторинг шарты.
10. Тапсырма шартына қысқаша сипаттама жасаңыз. Тапсырма шартының мазмұны.
11. Комиссия шартына сипаттама. Комиссия шарты мен тапсырма шартының ерекшелігі. Комиссия шартының мазмұны.
12. Мүлікті сенімгерлікпен басқару шарты. Мүлікті сенімгерлікпен басұару шартының азаматтық құқықтық қатынаста қолданылу аясы.
13. Франчайзинг шарты. Франчайзинг шарты мен кәсіпорынды жалдау шартының арақатынасы. Сақтау шартына сипаттама.
14. Қонақ үйде сақтау шартының ерекшелігі.
15. Қоймада сақтау шартының ерекшелігі және осы шартта берілетін бағалы қағаз түрлері. түсіндір. Сақтау шартының түрлері.
16. Бірлескен қызмет туралы шартқа сипаттама. Бірлескен қызмет көрсету шарты және қарапайым серіктестік ұғымдарын түсіндір.Құрылтай шарты ұғымын түсіндір және сипаттамасы.
17. Интелектуалдық меншік құқығына сипаттама. Авторлық құқықтың түсінгі, объектілері, әрекет етуі.
18. Автордың құқықтары ұғымын түсіндір.  Авторлық шарттардың жалпы сипаттамасы.
19. Сабақтас құқықтар түсінігі, объектілері, әрекет етуі. Өнертабыс, пайдалы модель, өнеркәсіптік үлгіге құқықтар.
20. Селекциялық жетістіктер мен интегралды микротәсім топологиясына құқықтар.
21. Азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, қызмет көрсетуді дараландыру.
22. Шарттық емес міндеттемелердің жалпы сипаттамасы.
23. Зиян келтіру салдарынан туындайтын міндеттемеге сипаттама. Жоғары қауіптілік көзінен зиян келтіру ұғымын түсіндір.
24. Кәмелетке толмағандар келтірген зиянды өтеу. Әрекетке қабілетсіз және өз әрекетін түсінбейтін адамның келтірген зиянын өтеу.
25. Мемлекеттік органдардың заңсыз шешімдері, анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура мен сот органдарының заңсыз әрекеттерінен келтірген зиянды өтеу
26. Тауардың, жұмыстың, қызмет көрсетудің кемшілігінен келтірілген зиян үшін жауапкершілік. Моральдық зиянды өтеу.
27. Басқаның мүддесіне тапсырмасыз іс-әрекет жасаудың құқықтық ерекшелігі.
28. Негізсіз баю салдарынан туындайтын міндеттемелердің туындау ерекшелігі.
29. Біржақты әрекеттен туындайтын міндеттеме. Мұрагерлік қатынастардың түсінігі.
30. Мұраның құрамын анықтау ұғымын түсіндір. Мұраның ашылу орны мен уақыты. Мұрагерлік қатынастардың субъектілері.

Лайықсыз мұрагерлер  1045-бап. Мұрадан лайықсыз мұрагерлердi шеттету     

1. Мұра қалдырушыны немесе  мүмкiн болатын мұрагерлердiң  бiреуiн қасақана өлтiрген немесе  олардың өмiрiне қастандық жасаған  адамдардың өсиет бойынша да, заң бойынша да мұра алуға  құқығы жоқ. Бұған өсиет қалдырушы  оның өмiрiне қастандық жасалғаннан  кейiн өздерiне қатысты өсиет  қалдырған адамдар кiрмейдi.  
      2. Мұра қалдырушының соңғы еркiн жүзеге асыруға қасақана кедергi жасаған және сол арқылы олардың өздерiн немесе оларға жақын адамдарды мұрагерлiкке шақыруға не мұраның оларға тиесілі үлесін көбейтуге ықпал жасаған адамдардың өсиет бойынша да, заң бойынша да мұра алуға құқығы жоқ.  
      3. Балаларына ата-аналық құқықтарынан айырылған және мұра ашылған кезде бұл құқықтарын қалпына келтiрмеген ата-аналардың балаларынан қалған мұраны, сондай-ақ мұра қалдырушыны күту жөнiнде өздерiне заң күшiмен жүктелген мiндеттердi орындаудан жалтарған ата-аналардың (асырап алушылардың) және кәмелетке толған (асырап алынған) балалардың заң бойынша мұраны алуға құқығы жоқ.  
      4. Лайықсыз мұрагерлердi мұрагерлiктен шеттетуге негiз болатын мән-жайларды сот белгiлейдi.  
      4-1. Осы баптың негiзiнде мұрагерлiкке құқығы жоқ немесе мұрагерлiктен шеттетiлген адам (лайықсыз мұрагер) мұраның құрамынан негiзсiз алған барлық мүлiктi қайтаруға мiндеттi.  
      Мұрагерлiк мүлiктi қайтару мүмкiн болмаған кезде лайықсыз мұрагер оның нарықтық құнын өтеуге мiндетi.  
      5. Осы баптың ережелерi өсиеттiк бас тартуға да қолданылады (осы Кодекстiң 1057-бабы).  
      Лайықсыз бас тартушы үшiн белгiлi бiр жұмысты орындау немесе оған белгiлi бiр қызмет көрсету өсиеттiк бас тартудың нысаны болған жағдайда, ол өсиеттiк бас тартуды орындаған мұрагерге атқарған жұмыстың немесе оған көрсетiлген қызметтiң құнын өтеуге мiндеттi.  
      6. Осы баптың ережелерi барлық мұрагерлерге, соның iшiнде міндеттi үлеске құқығы бар мұрагерлерге де қолданылады. 

 

. Заң бойынша мұрагерлердің кезектілігі ұғымын түсіндір.    1069-бап. Мұрадағы мiндеттi үлеске құқық     

1. Мұра қалдырушының кәмелетке  толмаған немесе еңбекке жарамсыз  балалары, сондай-ақ оның еңбекке  жарамсыз жұбайы мен ата-анасы, өсиеттiң мазмұнына қарамастан, заң  бойынша мұрагерлiк кезiнде олардың  әрқайсысына тиесiлi болатын үлестiң (мiндеттi үлес) кемінде жартысын  мұраға алады.  
      2. Мұндай үлеске құқығы бар мұрагер өсиет бойынша және (немесе) заң бойынша мұрадан алатынның барлығы, оның iшiнде әдеттегi үй жабдықтары мен үй-iшi тұрмысында ұсталатын заттардан тұратын мүлiктiң құны және мұндай мұрагердiң пайдасына белгiленген өсиеттiк бас тартудың құны, мiндеттi үлеске есептеледi.  
      3. Мұрадағы мiндеттi үлеске құқығы бар мұрагер үшiн өсиетте белгіленген кез келген шектеулер мен жүктеулер өзіне ауысатын мұраның мiндеттi үлесiнен асатын бөлігіне қатысты ғана жарамды болады.

Мұрагерлік құқықтың трансмиссиясы ұғымын түсіндір  1072-4-бап. Мұраны қабылдау құқығының ауысуы (мұрагерлiк  
                  трансмиссия)     

 Егер заң бойынша  немесе өсиет бойынша мұрагер  мұраны осы Кодекстiң 1072-2-бабында  белгiленген мерзiмде қабылдап  үлгермей, мұра ашылғаннан кейiн  қайтыс болса, онда мұраның оған  тиесiлi үлесiн қабылдау құқығы  оның мұрагерлерiне ауысады.  
      Қайтыс болған мұрагердiң осы құқығын оның мұрагерлерi мұраны қабылдауға арналған мерзiмнiң қалған бөлiгi iшiнде жалпы негiздерде жүзеге асыра алады.  
      Егер мерзiмнiң қалған бөлiгi үш айдан аз болса, ол үш айға дейiн ұзартылады.  
      Мұраны қабылдау үшiн белгiленген мерзiм аяқталғаннан кейiн, егер сот қайтыс болған мұрагердiң мұрагерлерiнiң осы мерзiмдi өткiзiп алу себептерiн дәлелдi деп тапса, онда сот оларды осы Кодекстiң 1072-3-бабына сәйкес мұраны қабылдады деп тануы мүмкiн.  
      Мұрагердiң осы Кодекстiң 1069-бабына сәйкес мiндеттi үлес ретiнде мұраның бiр бөлiгiн қабылдау құқығы оның мұрагерлерiне ауыспайды.

.Мұрагерлік бастарту (легат) және  жүктеу ұғымдарын салыстыр. 1074-бап. Мұрадан бас тарту құқығы  1. Мұрагер мұра ашылған күннен бастап алты айдың ішінде мұрадан бас тартуға құқылы. Дәлелдi себептер болған жағдайда бұл мерзімді сот ұзартуы мүмкін, алайда бұл екі айдан аспауға тиіс. 
      2. Мұрадан бас тарту мұрагердiң мұраның ашылған жерi бойынша нотариусқа арыз беруiмен жасалады.  
      Егер сенiмхатта бас тартуға өкілеттік арнайы көзделсе, мұрадан өкiл арқылы бас тартуға болады.  
      3. Мұрадан бас тартуды кейiннен күшiн жоюға немесе қайтарып алуға болмайды.  
      4. Мұрагер өзiне сол үшiн берiлген мерзiм өткеннен кейiн мұрадан бас тарту құқығын жоғалтады. Егер ол мұраға қалдырған мүлiктi iс жүзiнде иеленуге кiрiссе не оған билiк етсе, не оның осы мүлiкке құқықтарын куәландыратын құжаттарды алуға өтiнiш жасаса, ол бұл құқықты аталған мерзiм өткенге дейiн де жоғалтады.  
      5. Мұрагер мұрадан бас тартқан кезде өзiнiң өсиет бойынша немесе кез келген кезектегi заң бойынша мұрагердiң қатарындағы басқа адамдардың пайдасына, оның iшiнде ұсыну құқығы бойынша мұра алуға шақырылған адамдардың пайдасына бас тартатындығын көрсетуге құқылы.  
      Өсиет қалдырушы мұрадан айырған мұрагерлердiң пайдасына мұрадан бас тартуға жол берiлмейдi.  
      6. Егер мұрагер өсиет бойынша да, заң бойынша да мұрагерлiкке шақырылса, ол осы негiздемелердiң бiреуi бойынша немесе екi негiздеме бойынша өзiне тиесiлi мұрадан бас тартуға құқылы.  
      7. Мұрагер мұраның басқа бөлiгi мұраға қалдырылуына қарамастан, үстелу құқығы бойынша өзiне тиесiлi мұрадан бас тартуға құқылы (осы Кодекстiң 1079-бабы).  
      8. Осы бапта көзделген жағдайларды қоспағанда, мұраның бiр бөлігінен бас тартуға, мұрадан Ескерту жасап немесе шарт қойып бас тартуға жол берiлмейдi. 1058-бап. Жүктеу