Автор работы: Пользователь скрыл имя, 22 Мая 2015 в 19:26, дипломная работа
Саяси партиялар Қазақстан Республикасының саяси жүйесінің маңызды бөлігі болып табылады. Елімізде партиялардың жағдайы бірқатар нормативтік-құқықтық актілермен анықталады. Саяси партиялардың құқықтық мәртебесін ғылыми тұрғыдан зерттеу біздің қоғамдағы осы құбылыстың дамуындағы құқықтық және тәжірибелік проблемаларын шешуде зор маңызы бар.
Зерттелетін тақырыптың өзектілігі. Саяси партияларды құқықтық реттеудің теориялық және практикалық мәселелері, әдетте, отандық және шетелдік саяси және заң ғылымдарының басым бағыттарына кіреді. Қазақстан Республикасының қазіргі кезеңінде аталған мәселелер ерекше өзектілікке ие болуда, себебі елімізде жүргізіліп жатқан саяси және экономикалық өзгерістер уақытында, мемлекет пен қоғамды байланыстыратын саяси партиялардың тиімділігі тиісті деңгейде болмай отыр. Мұндай өзгерістер кезеңінде саяси партиялар өздерінің жақтастары болып табылатын қоғамның бір бөлігінің мүдделерін мемлекет алдында мүмкіндігінше дәл білдіре алулары тиіс, сондай-ақ өз жақтастарына жүргізіліп жатқан реформалардың мәнін түсіндірулері тиіс.
Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1. Саяси партияларды құқықтық тұрғыдан зерттеудің
теориялық негіздері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.1. Саяси партиялардың құқықтық құбылыс ретінде
пайда болуының және дамуының мәселелері . . . . . . . . . 7
1.2. Саяси партиялардың құқықтық мәртебесінің түсінігі
және құрылымы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.3. Саяси партиялар конституциялық-құқықтық
институт ретінде . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3.1. Саяси партиялардың түсінігі мен функциялары . . . . . 20
1.3.2. Партиялық жүйелердің мәні мен типологиясы . . . . . 30
1.3.2. Қазақстан Республикасындағы саяси партиялардың
құқықтық институт ретінде қалыптасуының
конституциялық-құқықтық кезеңдері . . . . . . . . . 40
2. Қазақстан Республикасындағы саяси партиялардың
қызметінің конституциялық-құқықтық аспектілері . . . . .50
2.1. Саяси партиялардың құрылуының, жұмыс істеуінің
және тарауының құқықтық негіздері . . . . . . . . . . . .50
2.2. Саяси партиялардың сайлау процесіне қатысуын
құқықтық реттеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
2.3. Саяси партиялардың қаржылық қызметін құқықтық
реттеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Пайдаланылған қайнар көздердің тізімі . . . . . . . . . . .68-72
Саяси партиялар бақылаушыларының құқықтық мәртебесі бүгінгі күні сайлау учаскесіндегі дауыс беру барысын және сайлау нәтижесін қорытындылауды тиімді бақылауға мүмкіндік бермей отыр. Бақылаушылардың сайлау заңдылығының бұзылғандығын анықтаған жағдайдағы әрекеті, сайлау комиссияларының мүшелерімен олардың жұмысына араласу ретінде бағалануы мүмкін. Осыған орай сайлау уческесінде құқық бұзушылық анықталған жағдайда бақылаушылардың қолданатын жедел әрекетін қамтамсыз ететін механизді дайындау қажеттілігі туындайды. Ал ол бақылаушылардың құқықтық мәртебесін кеңейтуді талап етеді.
Саяси партиялардың Парламент Мәжілісі депутаттығына өз кандидаттарын партиялық тізім бойынша ұсыну құқығы қоғам мен мемлекеттің өзара тиімді байланысына жол ашады. Сонымен бірге депутаттық корпустың дәл жартысын пропорционалды қағида бойынша қалыптастыру, партиялардың көпшілігіне Парламентке өз өкілдерін өткізу мүмкіндігін берер еді.
Мәжілістегі партиялық өкілдіктің кеңеюіне қатысты маңызды мәселе болып депутаттық мандатты пропорционалды бөлу үшін белгіленген 7% кедергі табылады («Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Конституциялық Заң 97-1 бабы 1-бөлігі). Өткен жылғы Парламент Мәжілісі депутаттарының сайлауы бұл пікірімізді нығайта түсті. Парламенттегі партиялық өкілдіктің көлемін кеңейте түсу үшін кедергінің деңгейін 2-3% төмендеуі қажет деп есептейміз. Бұл көппартиялылықтың одан әрі дамуына және партиялардың сайлауға белсенді араласуына жол ашар еді.
Саяси партиялардың қаржылық қызметі институтына диссертацияда жан-жақты көңіл бөлінді. Бұл мәселе ерекше маңызға ие, себебі, ол партия қызметінің өзге қырларын айқындайды. Диссертацияда шетелдік партиялық заңнамада партия қызметін мемлекеттік қаржыландыру тенденциясының дамуы атап көрсетілді. Қазақстан әзірге партияларды мемлекеттік қаржыландыруға тыйым салған елдердің қатарында.
Қорыта келгенде, республикадағы саяси партиялардың институционализациялану процесі әлі аяқталған жоқ және демократиялық жаңарулар сатысында. Диссертацияда көрсетілген партиялық заңнаманың нормаларын, түзету және оларды дамыған демократиялық мемлекеттердің жетістіктерімен сәйкестендіру қажет.
Саяси партиялар институтын мұқият құқықтық регламенттеу олардың мүддесіне нұқсан келтірмейді, керісінше, олардың бірлесу еркіндігін қамтамасыз ету және партиялардың қалыпты қызметіне мемлекеттік органдардың ѕәм өзге де қоғамдық институттардың заңсыз араласуына жол бермеу мақсатын ұстанады.
Сондықтан да, сіздер мен біздердің міндетіміз Елбасымыз
Н. Ә. Назарбаев атап өткендей: « ... халықтың қолдауына және жоғары беделге ие, күшті және жауапкершіліктері жоғары партиялардың болуына қолайлы жағдай туғызу. Бұл мемлекеттің стратегиялық мүдделеріне сай келеді».
Пайдаланылған қайнар көздердің тізімі:
Дж. Брайтс. Американская республика. М. 1980, 2 б. 267-бет
E.E. Schattschneіder, Party govermment (New York: Rіnnnehart, 1942), p. 1.
Федералист. Политическое эссе. А. Гамильтон, Дж. Мэдисон, Дж. Джей. М., 2000. Эссе №10, 79-бет
Конституционое право зарубежных стран. Учебник. Под. Ред. М.В. Баглая. М., 1999. 150-бет
Н.К. Кисовская. Партий и преспективы демократизаций в Россий. Политияескме институты на рубеже тысячелетий. Дубна, 2001. 444-бет
В. Комарова. Формы непосредственной демократий в Россий. Учебное пособие. М., 1998. 232-бет
К.Г. Холодковский. Партий: кризис или закат? Политические институты на рубежетысячелетий. Дубна, 2001. 80-бет
М. Доган. Падение традиционных ценностив Западной Европе: Религия, государство, нация, власть. «МэиМО», 1999. №12. 28-бет
А. Кулик. Политическое партий постсоветской Россий: опора демократии иликостиль режимной системы? «МЭиМО», 1998. №12. 57,58-беттер
Аристотель. Сочинения: в 4 т. Т.1. М., 1975. 367-бет
А.С. Автономов. Основные проблемы формирования партийной системы в Россий. Формирование политической системы Россий. Сборник статей. Под ред. А.В. Кортунова. М., 1996
С.А. Авакьян. Политический плюрализм и общественные объединения в Российской Федераций: конституционно-правовые основы. М., 1996
С.А. Боголюбов. Развитие законодательства о партиях в Россий. Право и многопартийность. М., 1994
С.Е. Засловский. Институционализация многопартийности в современной Россий: Генезис, механизмы, формирование, преспективы. Дисс. канд. пол. наук. М., 1995
В.Н. Краснов. Система многопартийности в современной Россий. М., 1995
В.В. Лапаева. Право и многопартийность в современной Россий. М., 1999
Ю.А. Юдин. Политические партии и право в современном государстве. М., 1998
L. Rіcknell. Statsskіck. Hur vart ststsskіck fundgerar. Stockholm. 1975, ss. 52-53
Сборник конституций буржуазных стран. Киев, 1981, 46-бет.
Л.Д. Воеводин. Юридический статус личности в Россий. М., 1997. 12-13 беттер. Н.И. Матузов, А.В. Малько. Теория государства и право. М., 1997, 231-бет
Баглай М.В. Конституционное право РФ. Учебник. М., 1998. 158-бет
Конституционное право. Под. ред. А.Е. Козлова. М., 1997. 57-бет
О.С. Иоффе, М.Д. Шагородский. Вопросы теории права. М., 1962. 318-бет
А.Б. Венгеров. Теория государство и права. Часть 2. Теория права. Т.1. М. 1996 157-бет
В.Н. Хропанюк. Теория государства и права. Уч. Пособие. М., 1993. 213-бет
Н.И. Матузова, А.В. Малько. Теория государства и права. М., 1997.
С.С. Алексеев. Общая теория права. М., 1994. 192-бет.
Мысалға, кейбір жағдайларда партиялар әкімшілік, халықаралық және өзге құқық салаларының ерекше құқық субъектісі ретінде көрінеді. Бұл олардың құқықтық жағдайының ерекшілігімен түсіндіріледі.
К. Дегенхарт. Государственное право. Гейдельберг. 1997, 27-бет.
30. Кубеев Е.К. Конституционной строй РК. Караганда. 1998. 271-бет.
31. Назарбаев Н.Ә. Ел Президентінің «Отан» РСП ІV кезектен тыс съезінде сөйлеген сөзінен. Мысль. 2002. №12. 4-бет
32. Бэкон Ф. Сочинения в 2-х томах. М., 1978. Т. 2. 382-383 беттер
33. Монтеське Ш.А. Рамышления о причинах величмя и падения римлян. Избранные произведения М., 1955. 87-бет
34. Бекназар-Юзбашев Т.Б.
Партии в буржуазных политико-
35. Франклин Б. Изранные произведения. М., 1956. 582-бет
36. Евдакимов В.Б. Партии
в политической системе
37. Малая энциклопедия конституционного права. Баглай М.В., Туманов В.А. М., 1998. 325-бет
38. Топорина Т.В. Партии и партийные системы современности. Астана. 2001. 12-бет
39. Қазақстан Республикасының Заңы «Саяси партиялар» туралы. 07. ҚР Парламент Жаршысы 2002 №16. 153-бет
40. «Саяси партиялар
туралы» Қазақстан Республикасы
41. Рябов В.В. Хаванов
Е.И. Общественный интерес, общественне
движения и политические
42. Марченко М.Н., Фаркушин
М.Х. Буржуазные политические
43. Бандаурин А.П., Власов В.Н., Сорока М.В., Усенко В.А. Партии государства, системы. Ростов-на-Дону. 1994. 7-бет
44. Булатова А.Н., Исмагамбетова З.Н. Политология. Алматы. 2000. 140-бет
45. Нысанбаев Ә.Н. Политолгия. Алматы. 1998. 171-бет
46. Мусин Қ.Қ. Вопросы правовой институционализаций политических партии в РК. Дис. канд. юр.наук. Қарағанды. 2004.
47. Ильинский И.П., Мишин А.А., Эитин Л.М. Политические системы современного капитализма. М., 1983. 96-бет
48. Советский энциклопедический словарь. М. 1979. 1225 бет.
49. Энтин Л. М. Партийные
системы и их роль в
50. Партии и выборы
в капиталистическом
51. Токмаков К. К. Право граждан на обьединение в политические партии в условиях правового государства. Дис. канд. юр. наук. М. 1992. 89-90 бб.
52. Конституционное (государственное) право зарубежных стран. В 4-х томах. Отв. ред. Страшун Б. А.
53. Купчиков А. Т. Политические партии и партийные системы. Чебоксары. 1993. 9-10 бб.
54. Политические партии Казахстана: региональный аспект. Астана. 2001. 15 бет.
55. Даниленко В. Н. Политические
партии и буржуазное
56. Машан Б. Конституционно-правовое регулирование организации и деятельности политических партии в РК. Евразийское сообщество. 2000. №1. 41-47 бб.
57. Любин В.П. Становление
партийной системы в
58. Қазақстан тарихы: көне заманнан бүгінге дейін. Очерк. Алматы. 1993. 265 бет.
59. Аяганов Б. Многопартийность: исторические параллели/ Мысль. 1994. №3. 44-48 бб.
60. Краснов Ю. К., Кривогуз И. М., Неминущий В. П. Основы науки о политике. В 2-х томах. М. 1993. 1 т. 315 бет.
61. Қазақ ССР-і Конституциясы. 1978. Алматы.
62. Арые Е. М., Абен Е.
М., Галямова Д. Р., Жоламан Р. К. Реформирование
структуры высших органов
63. Чеботарев А. Особенности партийного строительства в РК. Саясат. 2001. Мамыр. 13-16 бб.
64. «Қазақстан Республикасының
мемлекеттік егемендігі туралы»
65. «Қазақ ССР-індегі қоғамдық бірлестіктер туралы» Заң. 1991.06.27. Ведомости Верховного Совета Казахской ССР. 1991. №27. 360-бет.
66. «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заң. Ведомости Верховного Совета Казахской ССР. 1991. №51. 622-бет.
67. Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995. Алматы.
68. Сапаргалиев Г. Конституционное право Республики Казахстан. Алматы. 1998. 108-бет
69. «Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясын жүзеге асыру үшін қолданылатын одан арғы шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылы 4 желтоқсандағы №735 Жарлығы. 2001. САПП РК. №43-44. 532-бет.
70. РКФСР-дің 1918 жылғы Конституциясы. М., СУ 1918. №15. 582-бет.
71. 1966 жылдың 16 желтоқсанында Бас Ассамблеяның 2200 А(XXІ) резолюциясымен қабылданған азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық Пакт. ҚР Сыртқы істер Министрлігі мен БҰҰ-ның даму Бағдарламасының біріккен бастамасының шеңберінде шығарылады. Алматы. 2002.
72. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясы. Алматы. 1993.
73. Сагиндикова А.Н. Конституционное право РК. Алматы. 1999.
74. Политический плюрализм. История и современные проблемы. Под ред. Сморгунова А.В. СПб. 1992. 118-бет.
75. Основы теорий политической системы. Отв. ред. Ю.А. Тихомиров и В.И. Чиркин. М., 1985. 198-бет.
76. Чеботарев А. Что даст новый закон «О политических партиях». Правовая реформа в Казахстане. 2002. №3. 25-28 бб.
77. Заславкий С. Закон о политических партиях принят. Что дальше. Конституционное право: Восточноевропейское обозрение. 2002. 10-23 июля. 17-бет.
78. Орталық сайлау комиссиясының қаулысы: Жинақ. Астана. 1999. 75-бет.
79. Телебаев Г.Т., Коновалов С.А. Партийное строительство в Казахстане от идеологического диктата одной партий к многопартийной системе. Саясат. 2001 қыркүйек. 69-бет.
80. Самалдыкова З. Формирование палат Парламенте РК. Фемида. 2000. №1-2. 8-бет.
81. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің «ҚР Конституциясының 5-бабының 2-бөлігін ресми түсіндіру туралы» Қаулысы 1997. 04. 29. №8/2. ҚР КК Жаршысы. А., 1998. 1-шығарылым. 181-184 бб.
82. Сман А. Политичкские права граждан РК: их состояние и перспективы развития в законодательстве. Саясат. 2001. 63-65 бб.
83. Булуктаев Ю. Быть ли партийной реформе? Континент. 2002. 10-23 шілде. 12-13 бб.
84. Дьяченко С.А. Партия как субъект политического процеса в контексте трансформаций общества. Дисс. кан. юр. наук. А., 1997. 79-бет.
85. Мулдабаев Т. Совеошенствование партийного законодательства. Саясат. 2002. №6. 43-бет.
86. Аммельер М. Парламент. М., 1967. 179-бет.
87. Конституция стран СНГ. Составитель Булуктаев Ю. Алматы. 1999
88. «ҚР Парламенті мен оның депутаттарының мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы. 28.09.1993. ҚР Парламент Жаршысы. 1999. №15 593-бет.
89. Лаврентьев А. Теоретические и практические аспекты формирования в Парламенте депутатских объединений. Фемида, 2000. №3. 11-бет.
90. Аубекеров С.Х. Правовая регламентация парламентской деятельности политических партии в РК. Вестник КазНУ.Серия юридическая. 2001. №1. 26-бет
91. Кенжалиев З. «Коституция және қоғамдық сана» // Егеменді Қазақстан. 2005 21 тамыз
92. Кенжалиев З. Конституция
и конституционно-правовые
93. Кенжалиев З. ҚР Конституциясы
және құқықтық саясат
94. Кенжалиев З. Развитие
конституционного