Ақша қаражаттары туралы әдебиеттерге шолу

     Шетел фирмаларының  тәжірибесі көрсетіп отырғандай нарықтағы табыс фирманың  тек қана өндірістік және қаржы мүмкіндіктерін ғана емес,  сонымен қатар  маркетингті  дұрыс қолдануын   дәлелдейді .

  Өйткені маркетинг :

      -- кәсіпорынды  басқару принциптері  ретінде  тиісті нарық шешімдерін  дәйекті  бағыттау үшін  тұтынушылардың қажеттіліктерін   қанағаттандыру жолдары  мен әдістерін белгілейді.

       -- нарық  әрекетінің  құралдары ретінде  ерекше тәсілдер арқылы бәсекелестерге  қарағанда басымдылық алуын  қамтамасыз  етеді.

       -- нарық  әдісі ретінде  өндірушілер мен тұтынушылардың мүдделері  үйлесуіне қол жеткізеді.

Әрбір кәсіпорында қаржылық құрылымына өткізу  бөлімдері жұмыс атқарады.

      Бұл бөлімнің  атқаратын  қызметтері төмендегідей 

• тауарды сатып алу жөнінде келісім шарттар жасау.
• келісілген тауарларды тиімді арналармен жеткізу.
• тауарды уақытылы, дер кезінде жеткізуін қадағалау.
• өнімді жеткізуді толығымен орындау.
• келісілген бағада сату.
• тауарды тиеу жөнінде және қабылдау бойынша есепті дұрыс ұйымдастыру.
• өнімді өткізу бойынша кәсіпорынның сәтті коммерциялық қызметін қамтамасыз ету үшін, дайын өнімді өткізу және өндірістің номенклатуралық жоспарын қалыптастыру бойынша кәсіпорынның  басқа  сәйкес бөлімдерімен  бірігіп жұмыс атқару .
•     келісім шартқа сәйкес өнімнің жеткізілуін, айлық, кварталдық , жылдық жоспарын құру.
• жеткізу жоспарын  орындау бойынша айлық кварталдық  талдау жасау.
• тауарға  сұраныс деңгейін қалыптастыру.
• өнімнің көтерме саудасын ұйымдастыру.
• дайын өнімнің сақталуын ,сұрыпталуын ,  буып-түйілуін, тұтынушыларға дұрыс жеткізілуін ұйымдастыру.
• келісім – шартқа сәйкес номенклатура бойынша жеткізілетін өнім саны жөнінде құжаттар дайындау.
• басқа кәсіпорындармен , тұтынушылар мен байланысты реттеу .
• өткізу мәселелері бойынша жеке тұлғаларға ,  ұйымдарға және басқа кәсіпорындарға шағым немесе арыздар бойынша құжаттар дайындау.
• ай  , квартал , жыл бойынша тапсырыстарды құру.
• өнімдерді жекізу бойынша  нормативтік актілерді дұрыс қолдану.
• әртүрлі тапсырыстардың орындалуы жөнінде  оперативті және статистикалық есептер құру.

“ Мақтаарал  аудандық ауыз су жүйесі’’ мемлекеттік коммуналдық кәсіпорынның аудан бойынша  9- учаскесі бар. Олар барлық елді мекендерге  су құбырларын жүргізу, жөндеу және уақытылы су беру мәселелері бойынша жұмыс жүргізеді

Төменде кәсіпорынға қарасты учаскелер мен басқару құрылымы көрсетігген.

 

 

 

 “Маќтаарал аудандыќ  ауыз су ж‰йесі” мемлекеттік  коммуналдыќ кєсіпорынына ќарасты  учаскелері.

Жетісай ќаласы                                             “    ”________2005 ж.

№ 1 учаске (“Ералиев”, “Ділдабеков” а/о.

                     Учаске бастыѓы Еркінбаев У).

№ 2 учаске (“Арай”, “Ќызыл-ќ±м” а/о

                     Учаске бастыѓы Ќарѓабаев Т.)

№ 3 учаске (“Ќараќай”, “Жылы-су”, “Атамекен” а/о

                      Учаске бастыѓы Эреков С.)

№ 4 учаске (“Н±рлыбаева”, “Достыќ”, “Жања - ауыл” а/о.

                      Учаске бастыѓы Халыќов М.)

№ 5 учаске (“‡лгілі”, “Ќазыбек - би” а/о

                      Учаске бастыѓы Ќаныбеков М.)

№ 6 учаске (“Жања - жол”, “Иіржар”, “Ењбекші” а/о

                      Учаске бастыѓы К‰шікбаев П.)

№ 7 учаске (“Мақтарал”, “Бірлік”,  “Жамбыл” а/о

                      Учаске бастығы Жиренбаев Қ.)

№ 8 учаске (“Ынтымақ”, “Мақталы”а/о

                     Учаске бастығы Айнабеков Д.)

№ 9 учаске (Жетісай қаласы

                    Учаске бастығы Әжібеков      )                                                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

бас инженер      Коммерция бөлімдер       бас есепші             зертхана                заңгер                келісім -шарттар                       

                                 бойынша директор                                                                                       бойынша басқарушы       

                                      орынбасары

 

 

 

 

бас                   Абай су жүйесінің              бас                     эксплуатации          

энергетик            басқарушысы             механик        бойынша  басқарушы

 

 

 

                                                                                                                                 өткізу және эксплуатация

                                                                                                                                  бойынша басқарушы

                           

  қалалық  су жүйесінің      ауыл округі бойынша        Асық-Ата         ЖШС “Молчанов и К” 

            шебері                             шебер                               бөлімі.

 

 

 

                                                                                              Атамекен        Достық               Иіржар          Қазыбекби                                          

                                                                                              Қарақай       Жаңаауыл                Еңбекші          Үлгілі                                                                       

                                                                                              Жылысу      Нұрлыбаев                Бірлік

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2  бµлім.    “ Маќтаарал аудандыќ ауыз су ж‰йесі” мемлекеттік коммуналдыќ кєсіпорынындағы ақша қаражаттарының есебін талдау 2.1  Ақша қаражаттарының банктегі есебін жүргізу және есеп айырысу нысандары

 

Барлық шаруашылық  жүргізуші субъектілер ақша қаражаттарын банкі мекемелерінің тиісті шоттарында сақтап және міндеттемелері бойынша төлемдерін, әдетте, осы мекемелер арқылы ақшасыз нысанда, ал қажет жағдайда Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің нормативтік құжаттарымен белгіленген шегінде нақты ақшамен есептеуді жүзеге асырады. Егер де заңды тұлғалардың арасындағы төлем сомасы 4000 айлық есептік көрсеткіштен асып түссе, онда олар тек ақшасыз тәртіпте айырысуларды жүзеге асырады. Бұл келтірілген мәлімет заңды тұлғалардың арасындағы әрбір мәміле  бойынша шартты түрде пайдаланылады. Егер де контракт сомасы көрсетілген лимиттен асатын болса, төлем ақшасыз тәртіпте орындалуы керек, тіптен олар жартылай орындалса да, әрбір төлемнің сомасы 4000  айлық есептік көрсеткіштен аспауы керек.(16)

Ақша қаражаттарлын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасындағы есеп айырысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелерінде банк шоттарыг ашады. Банк шоттары – бұл банк пен клиенттер арасындағы келісім-шарттың  қатынастарын көрсететін әдіс. Банк шоттары теңгемен де, шетелдік валютамен де жүргізіледі және ол ағымдық, жинақтық және корресподенттік болып бөлінеді.

Корресподенттік шотт ар – банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір операция түрлерін жүзеге асырады.

Ағымдағы және жинақ шоттары – бұл да банктік шоттар, бірақ олар жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай-ақ заңды тұлғаның оқшаланған бөлімшелері үшін де ашылады.

Шетелдік валютадағы қаражаттардың қолда бары мен қозғалысын есептеу үшін субъектіге арнап ағымдағы  шотт ар ашылуы мүмкін. Ол сыртқы экономикалық қызметін жүзеге асыратын және өнімін валютаға сататын субъект үшін ашылады. Аккредитивтер, чек  кітапшаларының шоттарын және басқаларын субъектілер ақша қаражаттарын оқшаулап сақтау үшін және тиісті операцияларын ж‰ргізу ‰шін ашады.

Субъект шоттарындаѓы ќаражат олардыњ иелерініњ ємірі бойынша есептен шыѓарылады. Субъектініњ р±ќсатынсыз шоттаѓы ќаражатты есептеп шыѓаруѓа соттыњ, мемлекеттік салыќ ќызметініњ р±ќсатымен жєне ќолданылып ж‰рген зањдарѓа кµзделген басќа жаѓдайларда ѓана жол беруі м‰мкін.

Субъектілердіњ шоттарынан тµлем жасау, егер зањдарда µзгеше кµзделмесе,   субъектініњ басшысы белгілеген кезектілікпен ж‰зеге асады.

Ќазаќстан Республикасыныњ аймаѓында аќшаны тµлеу мен аудару ж‰зеге асыруда келесі єдістерді: ќолма-ќол аќшаны аудару; тµлем тапсырманы ±сынуды; чектерді беруді; вексельдерді немесе олардыњ индоссаменттері арќылы беруді; тµлем карточкасын пайдалануды; тікелей дебеттік банкі шоттарына аударуды; тапсырма-талап тµлемдерін ±сынуды; инкассалыќ жарлыѓын ±сынуды; республиканыњ зањ актілерімен белгіленген басќа да єдістерін пайдаланады.(14)

Аќшасыз есеп айырысудыњ негізгі нысандары: тµлем тапсырма; чек; вексель; тапсырма-талап тµлемдері; кеден мен салыќ ќызметініњ органдарыныњ инкассалыќ жарлыќтары болып табылады.

Тµлеуші мен алушылар µздері есеп айырысу нысандарын келісім-шарт негізінде аныќтайды, сондай-аќ олардыњ арасында болатын талаптары мен міндеттемелерді зачетка да жатќыза алады.

 Тµлем тапсырмалары  онда кµрсетілген соманы бенефициардыњ  пайдасына аќшаны жіберушіге  ќызмет кµрсететін банк алушыныњ  аќшаны аударѓаны туралы тапсырмасы болып табылады. Ќызмет пен ж±мысты жєне тауарлы – материялдыќ ќ±ндылыќтарды µтеу ‰шін есеп айырысу кезінде, сондай-аќ ќызмет пен тауарѓа алдын-ала тµлем жасаѓан кезде, аванстыќ тµлемдер жасаѓан кезде тµлем тапсырмаларын пайдаланады.

Тµлем жасаушы банкке белгіленген нысандаѓы бланкілердегі тµлем тапсырманы ±сынады. Тапсырмаларѓа ќоса тµлем жасаушы банктіњ талап етуі бойынша салынатын  салыќтыњ шот-фактуралары жєне тµлемдердіњ маќсатын растайтын басќа да ќ±жаттары бірге тапсырылады. Тµлем тапсырмалары жазылып берілген к‰ннен бастап 10 к‰н бойы к‰шінде болады.

Тµлем тапсырмалары тµлем жасаушыныњ шотында ќаражат болѓанда ѓана орындауѓа ќабылданады. Тµлем ќ±жаттарын электрондыќ т‰рінде де, ќаѓаз ретінде де ±сынуы м‰мкін. Б±л ќ±жаттардыњ данасын єрбір банк µздері дербес аныќтайды. Негізінен алѓанда, олар екі данада толтырылады, біріншісі банкте ќалдырылады да, яѓни аќшаны жіберушіге ќол ќойылып, штамп басылып ќайтарылады. Тµлем тапсырмасын толтыру кезінде келесі реквизиттері  кµрсетіледі.(10)

• тµлем тапсырмасыныњ нµмірі;
• тµлем тапсырмасыныњ жазылѓан к‰ні;
• жеке тењестірілген немесе тењестірілген  коды;
• жіберуші мен бенефициардыњ банкі шоттарыныњ нµмірі;
• бенефициардыњ коды жєне жіберушілердіњ коды - б±л кодтар екі белгіден т±рады: біріншісі – резиденттік белгісін, ал екіншісі – экономиканыњ секторын кµрсетеді;
• бенефициар – аудару жасалѓан аќша кезде ќаражатын алушы;
• банк – алушы – банк атауы, аударылѓан аќша, оныњ мекен-жайы кµрсетіледі;
• бенефициар банкісі – бенефициардыњ пайдасына келіп-т‰скен аќша ќаражатын ќабылдайтын банк жіберушімен жасалѓан келісім-шарттыњ негізінде;
• жіберушілердіњ тењестірілген немесе тењестірілген банктік коды  – филиал аралыќ айналымдарыныњ коды;
• тµлем арналымыныњ коды – Ќазақстан Республиксы Ұлттық Банктің нормативтік-ќ±ќыќтыќ актісімен белгіленген жєне соныњ негізінде тµлемдерді ж‰зеге асыратын кодтыќ белгілер, ал ол ‰шін белгілерден т±рады;
• бюдеттік жіктемесініњ коды – салыќтарды кері ќайтаруда ќойылатын код;
• валюттелген к‰ні – аќша ќаражатын бенефициардыњ банктік шотына аќша ќаражатыныњ аударѓан к‰ні тµлем жасаушыныњ ынтасымен аныќталады.

Тµлем ќ±жатына кез келген жµндеудіњ т‰рін жасауѓа р±ќсат етілмейді. Шаруашылыќ ж‰ргізуші субъектілердіњ  арасындаѓы жасалѓан келісімдері бойынша тµлем тапсырмалары: жедел мерзімді, мерзімінен б±рын жєне мерзімі кейінгі ќалдырылѓан болып бµлінуі м‰мкін.

Жедел мерзімді тµлем мынадай н±сќалар бойынша ж‰зеге асырылады : аванстыќ тµлем, яѓни тауар тиелгенге дейін; тауар тиелгеннен кейін, яѓни тауарлар ‰шін шоттарды тікелей  акцептеу жолымен; ірі мємілелер кезіндегі ішінара тµлемдері.

Мерзімінен б±рын немесе мерзімі кейінгі ќалдырылѓан тµлемдер шарттыќ ќатнастар аясында тараптардыњ ќаржылыќ жаѓдайына зиян келтірмейтіндей етіп жасалуы керек.

Субъектілер: жеке µздеріне тиесілі ќаражатты (зейнетаќы, алимент, жалаќы, іс-сапар шыѓыстары, авторлыќ ќаламаќы) жекелеген азаматтардыњ атына; жалаќы тµлеуге арналѓан, банк мекемелерінде аударым алушыныњ атын, оныњ нµмірін, сондай-аќ егер ќаражат шотќа аударылуѓа тиіс болса, онда ол орналасќан банктіњ аты мен нµмірі кµрсетеді. Тапсырмаѓа ќаражат алушылардыњ тізбесі ќоса беріледі, онда кім, ќандай маќсаттарѓа аќша алатыны кµрсетіледі. Байланыс кєсіпорындары кєсіпорындарѓа жолданѓан єрбір аударым алушы бойынша барлыќ аударымдардыњ жалпы сомасына тµрт дана етіп жазылатын тµлем ќ±жаттары келіп т‰скеннен кейін тµлейді.