Табыс есебін жүргізу

 ЖШС қатысушыларының жалпы жиналысы, осы жарғыда оның құзыреті қалай анықталғандығына қарамастан, ЖШС-тің қызметінен байланысты кез келген мәселені қарауға қабылдауға құқылы. 9.4. баптың к) бойынша шешім бірауыздан қабылданады. Қатысушылардың басқа мәсемлер бойынша шешімдер жай көпшілік дауысымен қабалданады.

 ЖШС атқарушы органы Бас директор болып табылады, ол ЖШС қызметіне ағамдық басшылықты жүзеге асырады және оның істерін жүргізеді, жалпы жиналыс оны үш жылдық мерзімге сайлайды.

 Жалпы жиналыстың құзыретіне жатқызылмығын, ЖШС-тің қызметін қамтамасыз етудің барлық мәселелері ЖШС атқарушы органының құзыретіне жатады.

 ЖШС Бас директоры:

• ЖШС атынан сенімхатсыз әрекет етеді;
• ЖШС мұддесін көрсетуге құқық беретін, соның ішінде сенімнің ауысуы құқығын беретін сенімхатты береді;
• ЖШС ағымдық және болашақтағы жоспарларының орындалуын қамтамасыз етеді;
• Жалпы жиналыстың шешімдерін ұйымдастыру, әзірлеу және орындау, олардың орындалуы жөнінде есеп беру.

 ЖШС бақылаушы органы – тексеру комиссиясы, ол ЖШС атқарушы органының қаржылық–шаруашылық қызметін бақылауды жүзеге асырады. Тексеру комиссиясы ЖШС қатысушыларының сонынан үш жылдық мерзімге құрылады. Тексеру комиссиясының қызметтерін орындау ЖШС-тің атқарушы органы болып табылмайтын, ЖШС қатысушыларының біреуіне жеке-дара тексеруші ретінде тапсырылуы мүмкін.

 Тексеру комиссиясы (тексеруші) ЖШС атқарушы органының қаржылық-шаруашылық қызметіне кез келген уақытта тексеру жүргізуге құқылы. Тексеру комиссиясының (тексерушінің) талап етуі бойынша атқарушы орган ауызша немесе жазбаша нысанда қажетті түсініктер беруге міндетті.

 Тексеру комиссиясы (тексеруші) ЖШС жылдық қаржылық есебіне оларды қатысушылардың жалпы жиналысы бекіткенге дейін міндетті тәртіппе тексеру жүргізеді. Жалпы жиналыс тексеру комиссиясының (тексерушінің) қорытындысынсыз, немесе, егер ЖШС кез келген қатысушысы ЖШС қаржылық есебіне аудитордың тексеру жүргізуін талап етсе және аудитордың көрсеткен қызметтеріне өз есебінен ақы төлесе, онда аудитордың қорытындысынсыз жылдық қаржылық есепті бекітуге құқығы жоқ.

 ЖШС қатысушысы ЖШС жарғылық капиталындағы өзінің үлесін немесе оның бір бөлігін өз тандауы бойынша осы ЖШС-ның бір немесе бірнеше қатысушыларына сатуға немесе өзге беруге құқылы.

 ЖШС қатысушылары үшінші тұлғалар алдында үлесті немесе оның бөлігін сатып алуға басым құқылы пайдаланады. Басым сатып алу құқығын бұза отырып, үлесті (оның бөлігін) сатқан кезде ЖШС-тің кез келген қатысушысы сатылған сатылған күннен бастап үш айдың ішінде өзіне сатып алушының құқықтары мен міндеттерінің ауысуын сот тәртібімен талап етуге құқылы.

 ЖШС қатысушылары өзінің басым құқығын пайдаланбаған жағдайда қатысушы өзінің үлесін (оның бөлігін) кез келген үшінші тұлғалары беруге құқылы.

 Қатысушының үлесін (оның бөлігін) ЖШС-тің өзі алған жағдайда, ал оны «Шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы» ҚР Заңында және ЖШС құрылтай құжаттарында көзделген тәртіпте бір жыл ішінде ЖШС-тің басқа қатысушыларына немесе үшінші тұлғаларға сатуға, немесе өзінің жарғылық капиталын азайтуға міндетті. Осы кезең ішінде таза табысты үлестіру (бөлу), сондай-ақ жоғары органда дауыс беру ЖШС-тің алған үлесін ескермей жүргізіледі.

 ЖШС жарғылық капиталындағы үлесте ЖШС-тің қатысушылары болған азаматтардың мұрагерлеріне және заңды тұлғалардың құқықты мирасқорларына тек ЖШС-тің басқа қатысушыларының келісімімен ғана өтеді. Үлестің ауысуына келусіден бас тарту ЖШС қатысушының (құқықтың мираскорларының) мұрагерлеріне, олар ЖШС-ң үлестің ауысуына келусіден бас тартқаны жөнінде білген немесе білуі тиіс болған күннен бастап 30 күн ішінде оның нақты кұнын төлеу міндетіне әкеледі.

Егер кәсіпорынның экономикалық қаржылық жағдайын талдайтын болсақ  төмендегідей көрсеткіштерді қарастырамыз.

 

Кесте 1.   «Планета» ЖШС-тің 2009-2010 жылғы негізгі экономикалық көрсеткіштері, мың тенге

 

№	Көрсеткіштер	Өлшем бірлік	2009жыл	2010жыл	Өсу қарқыны
					+   -	%
1	Дайын өнімді сатудан алынған табыс	мың,тг.	382304	156593	225711	-0,40
2	Сатылған тауарлардың өзіндік құны	мың,тг	43151	133678	90527	3,09
3	Жалпы табыс	мың,тг..	339153	22915	-316238	-13,80
4	Кезең шығыстары	мың,тг.	34300	38946	4646	113,54
5	Негізгі қызметтен алынған табыс (зиян)	мың,тг.	35800	-2905	- 38705	8,11
6	Әдеттегі қызметтен алынған табыс (зиян) салық салынуға дейінгі	мың,тг. .	35300	33719	- 1581	95,52
7	Салық салынғаннан кейінгі табыс	мың,тг..	16900	23007	6107	136,13
8	Рентабельділік		23,43	30,17	6,74	128,76
9	Жұмыскерлердің орташа саны	адам	20	37	17
10	Жылдық тозудың коэффициенті	мың,тг..	0	5,71	5,71	0

 

   Серіктестік өз қызметін  Қазақстан Республикасының Заңдары  шегінде жүзеге асырады. Серіктестік  тек қана лицензия негізінде  жұмыс істей алады.

   Меншігінде ғимараттар мен транспорттық құралдар бар, қызметінде қауіпсіөздікпен қорғау болғандықтан арнайы техникамен жабдықталған . Байланыс аппараттарымен жабдықталған транспорттық құралдар негігі құралдардың қаржылық сомасын арттырып отыр.

Кәсіпорын негізгі құралдарға ай сайын тозу құныны есептеп отырады. Тозу құны бойынша шығындар көрсетілетін қызметқұныныңғ құрамына есептеледі. «Планета» ЖШС-тің негізгі құралдар 16 ҚЕХС стандарт бойынша реттеледі. Осы стандартқа сәйкес негізгі құралдар дегеніміз – бұл еңбек құралы ретінде материалдық өндіріс саласында, сондай-ақ өндірістік емес салада ұзақ уақыт бойы қолданыста болатын материалдық активтер.Зерттеліп отырған кәсіпорынның  есепті кезеңдегі негізгі құралдармен қамтамасыз етілуі мен құрылымына тоқталатын болсақ, төмендегі 2 кестеге назар аударамыз:                                                                       

 

 Кесте 2. «Планета» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің есепті кезеңдегі негізгі құралдармен қамтамасыз етілуі мен құрылымы,    мың тенге

 

шоттар	Негізгі құралдар топтамасы	2008	2009	2010	Үлесі,%
2410.1	Ғимараттар мен құрылғыла	250890	283288	272998	6.3
2410.2	Машиналар	3675521	3992524	3896670	89.4
2410.3	Транспорт құралдары	175420	180310	182946	4.2
2410.4	Басқалары	6025	6699	7873	0.1
	Барлығы	4107856	4462821	4360487	100

 

  Есепті кезеңде серіктестіктің  негізгі құралдарының құрылымын  зерттей отырып, ең үлкен үлестік 89,3 пайыз  машиналар үлесінде, себебі  шаруашылық қызметінің атқарушы  күші негізінен машиналардың  қатысумен байланысқан. Келесі көрсеткіш негізгі құралдардың техникалық жарамдылығын 3 кестеден көреміз.                                                                                    

 

 

Кесте 3. «Планета» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің есепті кезеңдегі негізгі құралдардың техникалық жайы (2009-2010).

 

Көрсеткіштер	2009 жылы		2010 жыл			өсу қарқыны
	Сомасы, мың тг	Үлесі,%	Сомасы, мың тг		Үлесі, %
Бастапқы құнымен	5723210	100	5857054	100		1,02
Құралдардың тозуы	1260389	100	1496567	100		1,19
Қалдық құны	4462821	100	4360487	100		0,97
Тозу коэффициенті	0.22	26	0.26	27		1,05
Жарамдылық коэффициенті	0.78	74	0.74	73		0,9
Жинақталған амортизация коэффициенті	1785128	40	1818323	41,7		1,04
Нақты құндық коэф.	0.98		0.99			-0.03

 

«Планета»  жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің есепті кезеңдегі  қызметінде ақша қаражатының қозғалысы тура әдіспен жүргізіледі.

 

Кесте 4. Ақша қаражаттарының қозғалысы

 

Көрсеткіштер	2009 жыл	2010 жыл	ауытқу
1Ақша қаражаттарының түсуі,мың  теңге	280544	353067	+72523
а) өнімді сатудан түскен	140054	112877	-27177
б) алынған аванстар
в) басқа да түсімдер	140490	240190	+99700
Барлық түскен ақша	280544	353067	+72523
2.Ақша қаражаттарының кетуі,мың  теңге	280544	354475	+73931
Көрсеткіштер	2009 жыл	2010 жыл	ауытқу
а)жабдықтаушылармен есеп айырысу	15075	11147	-3928
б) еңбекақымен есептесу	162144	144907	-17237
в)міндетті төлемдер	80112	90395	+10283
г) басқа төлемдер	23213	108026	+84813
Барлық кеткен ақша	280544	354475	+73931
өсуі (+) азайуы (-)		-1408

 

Яғни тура әдісте:                                                                                         

 а) ақша құралдарының түсуі - айналымнан түскен табыс,пайыздар,алынған аванстар және дивиденттер көрсетіледі.

 ә) ақша құралдарының шығуы немесе жабдықтаушылармен есеп айырысу,еңбек ақы төлеу,міндеттемелермен  және бюджетпен есеп айырысу, сонымен қатар зейнетаы қорына аударылған аударымдар тағы басқа төлемдер көрсетіледі.

 б)  операциондық қызметтен  түскен таза қаржы көрсетіледі.

 Ақша қаражаттарының қозғалысын  келесі кестедегідей талдауға  болады. 4 кестеде қарастырып отырғандай,ақша құралдарының түсімі   72523,0 мың.теңгеге өскен. Себебі көрсетілген қызмет және жасалған жұмыс үшін, сонымен бірге басқа да түсімдер есепті жылда өз уақытымен түсіп тұрғандығы өндірістік процесті тоқтатпай айналым көлемін ұлғайтты.

Ал, шығысталған ақша құрамының ішінде еңбекақы бойынша төлем  144907,0 мың.теңгеге өскен. Бұған себеп-еңбекақы деңгейінің өсуі және шығарылатын өнімде еңбекақы шығынының мөлшерінің көбеюінен.

Пассивті шоттардағы операциялар ақша қаражатарының шотына үлкен әсері тигізедді. Егер міндеттемелер бабындағы қалдық көбейсе, онда төлем төленбейді .

Дебиторлық берешектің айналымдылығы бірнеше жыл қатарындағы көрсеткіштердің бірнеше жылдары арқылы анықтайды. Сол бірнеше сала арасында және келісімдегі шарттары бойынша.

Дебиторлық берешектің есептеу арқылы талдамалы деректері бойынша дебиторлық берешектің жасырын сомасын алдын ала төленген төлемдердің материалдарымен қамтамасыз етілмеуі арқылы анықтаймыз..

Өз уақытында төленген төлемдер шығындарды азайтуға әсер етсе, сонымен бірге ұзақ мерзмді банктік несие алу арқылыда есептесуге болады. Дебиторлық берешек пен кредиторлық берешекті салыстыра отырып талдауға болады. Дебиторлық берешек пен кредиторлық берешекті салыстырғанда, егер кредиторлық берешек дебиторлық берешек мөлшерінен асса  онда кәсіпорынның ашылмай тұрған бап, немесе жасырын пайда жасалады. Сонымен бірге инфляциялық коэффициентті пайдаланғанда дебиторлық берешекпен салыстырамыз.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын көтеру үшін:

1)  кредиторлық берешек дебиторлық берешек мөлшерін бірдей деңгейде ұстап отыру керек;

2)  тапсырушылармен тығыз байланыста  болып, тапсырмасын деркезінде орындауға  бейімделу керек;

3. үнемі мерзімі асқан берешектерді бақылауда ұстау керек;
4. тапсырушылардың алдын ала төлем жасауға ықпал ету керек..